North Sea Jazz 2017 Dag 2

De 42ste editie van het North Sea Jazz Festival kan weer in de analen worden bijgeschreven. Drie dagen boordevol muziek uit alle windstreken. Het volledig recht doen aan een festival van deze omvang is een onmogelijke opgave, vandaar dat we keuzes maakten. Waarbij we met name stilstaan bij wat we dan voor het gemak maar even 'jazz' noemen - en dan vooral bij die jazz waarin vernieuwing vooropstaat.

Een festivalverslag door Ben Taffijn, met foto's van Louis Obbens.
Zaterdag 8 juli 2017, Ahoy, Rotterdam.

Eerlijk is eerlijk, als het om avontuurlijke, vernieuwende jazz gaat is de zaterdag geen topdag. Wat overigens niet wil zeggen dat er niets te genieten valt, met zo veel concerten zit er immers altijd wel iets bij. Maar de overdaad die met name de zondag kenmerkt, missen we hier. Het zal wel te maken hebben met het verwachte publiek. Of is het toeval? Maar goed, de concerten die we horen, smaken in ieder geval naar meer.

Meest opvallende is wellicht All Ellington, dat in 2012 werd opgericht door Eric Boeren en iedere derde dinsdag van de maand te bewonderen is in het Amsterdamse Zaal 100. Het blijft apart om musici als Joost Buis, Oscar Jan Hoogland, Arjen Gorter, Michael Vatcher en oprichter Eric Boeren, die we kennen als eigenwijze, grenzen aftastende improvisatoren, nu ineens in een repertoire te horen dat voor het merendeel bestaat uit stukken van Duke Ellington uit de jaren twintig en dertig. Muziek aan de vooravond van de swing. Zoetgevooisd, met dat kenmerkende, wat afgeknepen geluid dat je krijgt als je de trompetten en trombones van een demper voorziet. Maar vreest niet. Dit is niet het huisorkest van het Duke Ellington museum, dat probeert om zo getrouw mogelijk het repertoire van de meester te vertolken. Integendeel, weliswaar met veel eerbied voor de meester wordt hier fris en vooral met veel schwung gemusiceerd. Maar vooral laat dit concert horen hoe grensverleggend Ellingtons muziek nog altijd is.

Michiel Stekelenburg is inmiddels aan het uitgroeien tot een van de meest belangwekkende en veelzijdige jazzgitaristen van dit moment en met dit kwintet, waarmee hij tevens in 2016 zijn meest recente album 'Layers' opnam, gooit hij hoge ogen. Dit is evengoed rock als jazz en Stekelenburg mag zijn gitaarversterker graag wat verder opendraaien in zijn aan de groten uit de rock refererende solo's. Dat Stekelenburg van oorsprong een rockgitarist is, is hier goed te horen. Efraim Trujilo, op tenor- en sopraansax, is daarbij met zijn flamboyante en opzwepende spel een prima partner. Bassist Guus Bakker en drummer Pascal Vermeer tekenen voor een stevige groove en pianist Franz von Chossy voegt de nodige kleur toe aan dit kwintet.

Bassist Christian McBride behoeft zo langzamerhand geen toelichting meer. De kans dat u een of meerdere albums in de kast heeft staan waar hij op meespeelt (nu reeds ruim 300!) is behoorlijk groot. Hier komt hij met zijn eigen kwartet, New Jawn geheten. Een naam die volgens McBride zelf wel enige uitleg nodig heeft, omdat niemand buiten Philadelphia, de stad van McBride, dit woord iets zegt. Vrij vertaald betekent het 'je weet wel', wat we gebruiken als we ergens niet op kunnen komen. Dus: die nieuwe je weet wel. New Jawn is allereerst het project van McBride met drummer Nasheet Waits, iemand die inmiddels ook is uitgegroeid tot een gerenommeerd muzikant. Samen leggen ze een stevige, door de blues geïnspireerde groove neer. Als blazers treden aan oudgediende Marcus Strickland op tenorsax en basklarinet en nieuwkomer Josh Evans op trompet. Hun beider geluid wortelt diep in de post-bop. Het kwartet drijft echter duidelijk op McBride; zijn drie solo's vormen dan ook de hoogtepunten van het concert.

Een van de belangrijkste ontwikkelingen in de geschiedenis van de jazz is de komst van de free jazz in Amerika, halverwege de jaren zestig, met musici als Ornette Coleman en Albert Ayler in de voorhoede. Het krijgt in Europa al snel navolging. Met Evan Parker en Derk Bailey (GB), Peter Brötzmann en Alexander von Schlippenbach (D), Fred Van Hove en Paul Van Gysegem (B) en bij ons Mischa Mengelberg en Willem Breuker. Maar het bleef niet beperkt tot deze landen. In Italië was Enrico Rava een belangrijke figuur en in communistisch Polen Tomasz Stanko. Beiden zijn nog steeds actief en meer dan dat. Hun gezamenlijke optreden op deze zaterdagavond laat twee musici horen die nog even scherp en overtuigend klinken als toen.

Opvallend in die geïmproviseerde muziek van toen en nu is de rol die de volksmuziek speelt. In Rava's werk hoor je de Italiaanse deuntjes, die we zo goed kennen van de filmmuziek die Nino Rota schreef voor de films van Federico Fellini. In Stanko's muziek horen we Poolse melodieën vol weemoed en met de invloed van de klezmer. Ze brengen het met overtuiging, in dialoog of elkaar juist afwisselend, Rava op flügelhorn of bugel en Stanko op trompet. Een verrassing is pianist Giovanni Guidi, uit hetzelfde Italiaanse hout gesneden. Ook hij grossiert in zeer aanstekelijke loopjes en melodische fragmenten. Opvallend is de keuze voor de ritmesectie. Rava en Stanko kozen daarvoor Reuben Rogers op bas en Gerald Cleaver op drums, twee nazaten van de Amerikaanse free-jazz traditie. Maar het blijkt een goede keuze, de twee voegen zich uitstekend naar de verhalende, soms aan theater referende jazz van de twee trompettisten.

Klik hier voor een fotografische verslag van de tweede dag van North Sea Jazz 2017 door Louis Obbens.

Meer North Sea Jazz?