ZomerJazzFietsTour 1987-2024 - "Altijd op zoek naar lelijke muziek"

"De energie van de organisatieploeg werd op een gegeven moment wat minder," legt Marcel Roelofs uit, programmeur van de jaarlijkse ZomerJazzFietsTour langs kerkjes en boerenschuren van het Groninger Reitdiepdal. "Er komen ook steeds nieuwe mensen. Schuur Dick hebben we allang overleefd. Schuur Hans, ook overleefd. Bestaat niet meer. Hans zelf nog wel hoor. Dick hield ermee op, was te oud. Die waren ook best lang bezig om die schuur klaar te maken."

tekst: Eddy Determeyer, augustus 2024
foto's: Eddy Westveer, Willem Schwertmann, www.zjft.nl

Roelofs (64) noemt nog een factor die mee heeft gespeeld bij de beslissing om de ZJFT in zijn huidige vorm stop te zetten. Na 37 jaar – afgerond 40. "We kwamen erachter dat het Fonds Podiumkunsten, een steady sponsor als voorwaarde ging stellen dat het groter moest worden. Dat kán helemaal niet. Die kerken zijn niet groter. En het publiek - we hebben nou al jaren vijftienhonderd man. Als je grotere namen programmeert krijgt iedereen ruzie, dan willen ze allemaal in zo'n kerk voor tachtig man. Dat kan helemaal niet. Groter dus, en dan zouden we dus jaarlijks een aanvraag moeten doen. Daar hebben we helemaal geen tijd voor, om dat ieder jaar te doen."

Beste festival
Doodzonde. Want het concept, op de fiets langs middeleeuwse terpkerkjes en boerenschuren, om daar cutting edge-muziek te horen, was uniek en succesvol. Vraag een willekeurige trouwe (of nieuwe) bezoeker of muzikant wat ze het tofste, charmantste en gezelligste festival voor avant-gardistische improvisatiemuziek vinden en het oordeel is eensluidend. Han Bennink: "De ZomerJazzFietsTour is het beste festival ter wereld."

Het festival heeft ook gezorgd voor een solide basis en inspiratiebron voor andere initiatieven in het Noorden. Al een paar jaar organiseert Jazz in Feerwerd goedlopende maandelijkse concerten in het plaatselijk kerkje. Altijd vol. En afgelopen mei vond het derde Draslanden Jazzfestival plaats, op vier locaties op fietsafstand van elkaar ten zuiden van de stad. Precies aan de andere kant, dus. Het is dus niet zo vreemd dat er inmiddels een initiatief vorm begint te krijgen om de FietsTour voort te zetten, op een meer bescheiden schaal en met deels nieuwe locaties.

Tien minuten, kwartiertje
Paradoxaal is natuurlijk dat de programmeur zelf nooit zo gek veel heeft meegekregen van het eigenlijke festival. "Nee," geeft hij toe. "Want zeker in de oude tijd was ik heel veel rond aan het rijden. En op een gegeven moment kwam Het Mobieltje, hèhè. Dan moest [partner] Evelien rijden. Bellen en rijden, met al die sloten, da's veel te link. Wist ik helemaal niet meer hoe ik het had. En de grap is nou, met dat appen: ze bellen helemaal niet meer! Iedereen sms't naar elkaar, de hele dag. Maar ik zie vaak een keer tien minuten hier, een kwartiertje daar."

Of hij toch altijd wel probeerde een favoriet mee te pikken? "Ja, maar dat lukt nooit," zucht Roelofs. Vandaar zeker, dat hij altijd een aantal favorieten programmeerde? "Ja," lacht hij. "Zoals vorig jaar, wilde ik naar een kwartet aan de overkant bij Hammingh. Toby [Delius], Christian Marien en [Jasper] Stadhouders [plus Antonio Borghini]. Maar ja, toen kwam ik weer een oude schoolvriend tegen."

Nee! Geen bank!
"We hebben wel een keer in de ouwe tijd - met Mark Alban Lotz, die speelde toen met Tjitse Vogel. Vroeger was het zo, iedereen wilde contant betaald worden. Per bank was een probleem! 'Nee! Geen bank!' Precies omgekeerd. Konden we de eindes van al die concerten afrijden, voor de uitbetaling. Reden we dus binnendoor naar Den Ham, via Fransum. En ja hoor, daar was blijkbaar op het eind van de middag altijd een boer die zijn koeien verweidde. Van de ene kant naar de andere kant, dan hing er een touw over de weg. Een kwartier, twintig minuten. Uiteindelijk kwamen we een half uur te laat aan. 'Nee, ze zijn net weg!' Toen zei John, de man van [bestuursvoorzitter] Suzanne [Rohde]: 'Nou, ik ga erachteraan.' Hebben we ze na een dollemansrit uiteindelijk klem gereden, in de berm. Hebben we ze als koppelbazen in de berm uitbetaald. Tegenwoordig is alles met facturen en banken. Niemand wil gewoon geld. Helemaal omgedraaid."

Niet te bekende mensen
Marcel Roelofs kun je in Groningen ook wel op platenmarkten vinden, op zoek naar exotische muziek - of zware tenoren. Zijn smaak is met andere woorden behoorlijk breed. De wanden van zijn huis, royaal bekleed met lp's, cd's en cassettebandjes, getuigen daarvan. "Maar niet qua wat ik neerzet. Is ook raar. Nou, vroeger heb ik wel de Beau Hunks uitgenodigd. Jaren dertig! Hoe heet-ie, Robert Veen."

"We hebben wel eens gehad, toen had de Volkskrant een pagina over Han, met 'komende zaterdag in Oostum, Groningen'. Dat werd natuurlijk veel te druk voor Oostum, hahaha! Nou ja, daarom moet je niet te bekende mensen uitnodigen. Vroeger was het zo, bij Harkema had je dat miniatuurkerkje. Die boer had een vergunning voor een buitenschuur, maar hij vond bouwen zo leuk dat het toch een kerk is geworden. Hij had ook een soort Madurodam-boerderijen eromheen. Het is een beetje in verval, want hij is zelf overleden. Maar ja, daar konden maar 28 mensen in of zo, dus dan was ik altijd op zoek naar lelijke muziek. Vooral ook onbekend. Ik heb daar doedelzaksolo's... eigenlijk dingen die je helemaal niet... Chadbourne. Dus ik was echt op zoek naar lelijke muziek, hihi."

Interview: Groningen, 8 augustus 2024