Jazz = swing

Een wet in de journalistiek luidt dat als er slechts één bron voor een gerucht is, dan bestaat het niet. Zijn er echter twee bronnen voor het staven van een bewering, dan is de waarheid daar. Het overpeinzen over deze 'wet' begon bij mij naar aanleiding van iets dat ik aan het uitpluizen was. Om mij moverende redenen had ik mij gestort op het korte leven van trompettist Woody Shaw.

door Herbert Noord, februari 2014

Frederik Hermans schreef ooit een werk met als titel 'Een wonderkind of een total loss'. De inhoud van deze verzameling van vier verhalen heeft niets met Woody Shaw van doen, de titel wel. Want een wonderkind was Woody in meer of mindere mate, als je al op je dertiende in een professionele band de trompet speelt. Een total loss was Woody ook. Ik citeer organisator George Wein bij het overlijden van Woody op 44-jarige leeftijd: "The poor man was blind, the poor man was a narcotics addict, the poor man lost his arm, he had more tough luck than any human being I've ever known."

Van deze fantastische, geweldige, ongelukkige trompettist, die ik voor het eerst hoorde op de plaat 'Unity' met organist Larry Young, waarmee Woody al in zijn tienerjaren had gespeeld, noteerde ik een uitspraak die, opgeteld met een uitspraak uit een andere bron, de definitieve waarheid boven water bracht. Ik laat de lezer even in spanning omtrent het hoe en wat, maar neem hem mee naar een gesprek dat ik vorige week voerde met een in jazz zeer goed onderlegde muzikant.

"Weet je", zei deze musicus tegen mij, "jazz mag niet meer swingen tegenwoordig". "Hoe bedoel je?", vroeg ik. "Misschien moet ik eigenlijk zeggen dat de musici van de huidige generatie die jazz spelen niet meer begrijpen wat swing is. Als ik het minder vriendelijk zeg, dan bedoel ik: ze kunnen niet meer swingen". "Je kan gelijk hebben", wierp ik tegen, "maar moet dat dan, swingen?" "Ja, dat moet, want anders kan je het met de beste wil ter wereld geen jazz noemen. Swing en jazz zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een soort Siamese tweeling, op een dusdanige wijze verstrengeld dat als je ze gaat scheiden, dan onherroepelijk de dood volgt." "Dat snap ik."

Nu die uitspraken. Eerst een die ik meestal aanhaal om mijn argument, dat jazz moet swingen, kracht bij te zetten, te weten de bekende uitspraak van Duke Ellington: "It doesn't mean a thing if it ain't got that swing". De taalkundige variaties die aan het woord swing kleven buiten beschouwing latend, concentreer ik mij op de gevoelsmatige ritmische beleving van swing. Simpel: tikt het voetje, bewegen de vingers, dan swingt het.

Echter, de journalistieke wet vereist een andere onverdachte bron om een gerucht tot waarheid te kunnen verklaren. Die onverdachte bron vond ik in een uitspraak van Woody Shaw, die zei namelijk: "I'm able to handle any kind of music, but I think that when jazz stops swinging, it's not jazz." (Uit een interview in The Milwaukee Journal, 21 januari 1979).

Dus jongens en meisjes, als je het woord 'jazz' plakt voor de muziek die je denkt te gaan maken, wees er dan van overtuigd dat het alleen mijn goedkeuring kan wegdragen als het swingt. Daar hoeven jullie je niets van aan te trekken en op de conservatoria leren ze het anders, maar jullie vallen niet swingende 'jazz' spelend, grandioos door de mand.

Woody mocht dan een gigantische pechvogel zijn geweest, het was wel een swingende pechvogel.

Hammond-organist Herbert Noord (26 juli 1943) formeerde in 1967 zijn eerste eigen groep met onder meer Hans Dulfer. In 1969 bracht hij met deze groep het debuutalbum 'Live At The Bohemia Jazza Club' uit. In de zeventiger jaren maakte Herbert platen met onder anderen Alan Laurillard, de Amerikaanse saxofonist Harvey Kaiser en de Amerikaanse gitarist Paul Weeden. Met Kaiser tourde Herbert diverse malen door de Verenigde Staten. In 1989 formeerde hij met tenorsaxofonist Rinus Groeneveld en drummer Pierre van der Linden de zeer succesvolle - en nog steeds actieve - formatie Advanced Warning. De band bracht verschillende cd's uit, speelde diverse keren op het North Sea Jazz Festival, tourde regelmatig door Duitsland en Zwitserland en was een graag geziene gast op de belangrijke podia en festivals in Nederland.