Weer wat geleerd: "Het murmelt"

Met murmelen is het zo, dat je het eerst niet in de gaten hebt. Vervolgens komt een gevoel opzetten dat er iets is dat je aandacht probeert te trekken, maar je weet het nog niet te definiëren. Dan wordt het gemurmel duidelijker en doemen er contouren op. Tenslotte komt de laatste fase in de vorm van een totale verrassing. Je hoort en ziet waarom het gaat, maar dit had je niet verwacht. Mijn laatste murmelgeval is de Ethiopische jazz.

door Herbert Noord, december 2012

De Ethiopische jazz? Ja zeker, de Ethiopische jazz. Simpele ziel als ik ben, verkeerde ik in de - naar nu blijkt discutabele - veronderstelling dat jazz een puur Afro-Amerikaanse aangelegenheid was. Ontstaan op de katoenvelden van Mississippi en geëvolueerd naar de Village Vanguard-club in New York. Ik geef toe: kort door de bocht, maar wat blijkt, ik had buiten de Ethiopische jazz gerekend.

De eerste vraag die opdoemt, is natuurlijk: maken ze dan jazz in Ethiopië? Nou nee, Ethiopië kent weliswaar een diep gewortelde muzikale cultuur, maar jazz maakt en maakte daar geen onderdeel van uit. De paar jazz spelende musici die er in de zeventiger jaren in dat land functioneerden (lees: Mulatu Astatke) hebben traditionele muziek gemengd met jazzinvloeden, wat misschien wel geleid heeft tot een aardige muzikale mix, maar niet tot een bloeiende culturele uiting die onder de noemer Ethiopische jazz valt.

Wat is er dan aan de hand? Het gaat hier om een oud trucje. Om je te onderscheiden van het klootjesvolk zijn er legio mogelijkheden, maar de meeste daarvan vereisen óf lichamelijke vereisten, je springt op 39 km hoogte uit een ballon, óf financiële, je laat een jacht bouwen van 100 miljoen pegulanten, óf intellectuele, je doet ruim gefinancierde fake-onderzoeken naar eters van rood vlees en nagelt ze vervolgens aan het kruis.

Vallen deze opties buiten je bereik, dan blijft er nog één mogelijkheid over: je gaat iets roepen over iets of iemand dat niemand kent of ooit van gehoord heeft en maakt er een hype van. Mits goed aangepakt verschijnen binnen de kortste tijd allerlei berichtjes, het gemurmel, en gaan de zich aangesproken voelende trendsetters het groot maken. Zo ook in het geval van de Ethiopische jazz.

De Ethiopische jazz was tot een aantal jaren geleden een in onze contreien en zeker bij mij onbekend fenomeen, maar, zo blijkt uit allerlei publicaties, zeer ten onrechte. Ethiopische jazz is booming en geen zichzelf respecterende opkomende muzikant kan en durft dit feit te ontkennen. De spraakmakende muzikale goegemeente in ons land zorgt ervoor dat een muzikant die wil doorstoten naar de 'top' - zoverre die dan bestaat in deze zompige moerasdelta - niet om Ethiopische jazz heen kan. Jeugdige conservatoriumstudenten geven volmondig toe hun inspiratie voor een groot deel te stoelen op Ethiopische jazz. Menige bij het spraakmakende volkje gefrequenteerde club besteedt aandacht aan Ethiopische jazz, wetende dat negeren van deze signalen tot een gevoelige financiële aderlating kan leiden in de vorm van afnemende bezoekersaantallen.

Wat is nu het geheim van de Ethiopische jazz, de crux? Die ligt hem niet in het simpele feit dat de Ethiopische jazz bij beluistering een zwakke afspiegeling blijkt te zijn van het Afro-Amerikaanse origineel. Ik denk dat de crux ligt bij (een) heel handige jongen(s) die bezig is (zijn) een hype in elkaar te flansen en dat de om content smekende media daar gretig op ingaan. De relatieve onbekendheid met landen als Ethiopië, en zeker met hun culturele geschiedenis, werkt dit soort grappen in de hand. Natuurlijk was men er in Gent vorig jaar als de kippen bij om dit fenomeen bij de mallets te vatten: Mulatu Astatke in Vooruit te Gent.

Hoort u nu ergens de kreet 'de Ethiopische jazz' vallen en denkt u in uw onschuld 'wat is dat nu weer', volg dan mijn advies: links laten liggen. Het is net als met de 'Zuid-Kameroense Twisten' van wijlen Willem Breuker, het drijft over en gaat de vergetelheid in. De volgende hoax dient zich al weer aan: Zes Tibetaanse monniken. Let op mijn woorden, die gaan nog eens heel groot worden in de contemporaine jazz.

En nu zet ik snel Willis Jackson met 'Gator’s Groove' op. Gegarandeerd zonder invloeden van de Ethiopische jazz of Tibetaanse monniken.

Hammond-organist Herbert Noord (26 juli 1943) formeerde in 1967 zijn eerste eigen groep met onder meer Hans Dulfer. In 1969 bracht hij met deze groep het debuutalbum 'Live At The Bohemia Jazza Club' uit. In de zeventiger jaren maakte Herbert platen met onder anderen Alan Laurillard, de Amerikaanse saxofonist Harvey Kaiser en de Amerikaanse gitarist Paul Weeden. Met Kaiser tourde Herbert diverse malen door de Verenigde Staten. In 1989 formeerde hij met tenorsaxofonist Rinus Groeneveld en drummer Pierre van der Linden de zeer succesvolle - en nog steeds actieve - formatie Advanced Warning. De band bracht verschillende cd's uit, speelde diverse keren op het North Sea Jazz Festival, tourde regelmatig door Duitsland en Zwitserland en was een graag geziene gast op de belangrijke podia en festivals in Nederland.