Hammond op de saxofoon

Een bevriende musicus, wiens oordeel geschraagd is op een decennia omvattende internationaal bejubelde carrière, zond mij de volgende ontboezeming: "...kijk bijvoorbeeld hier eens naar een uitvoering van 'Jackdaw' van Wayne Siegel op YouTube, origineel voor basklarinet en tape, en nu gespeeld op een EWI (Electronic Wind Instrument) en huiver. In C-groot of in D-groot geen probleem. Kwestie van even een knopje indrukken. Wat voel ik me gelukkig, dat ik dit niet meer hoef mee te maken..."

door Herbert Noord, januari 2010

Het bekijken en beluisteren van het clipje riep bij mij inderdaad geen hosanna-stemming op. In een wereld waar nepkaas op de pizza's wordt gedaan, dj's muzikant worden genoemd en margarine al meer dan een eeuw als 'boter' op de bammetjes belandt, vermag een verfrommeling van de muzikale werkelijkheid geen verwondering wekken.

Nauwelijks een verkwikkende nachtrust later voer ik een telefoongesprek waarin de verwording van het muzikale spectrum eveneens ter sprake komt. De beller meldt aanwezig te zijn geweest bij een concert gegeven door een jazzkwartet, bestaande uit een saxofonist, een Hammondorganist, een bassist en een drummer. Ietwat onthutst vertelt hij, dat wat aanvankelijk op een regulier concert leek ontaardde in een ongekende elektronische oorlogvoering. Dat kun je verwachten vandaag de dag, zei ik, want als de techniek het mogelijk maakt, worden die mogelijkheden ook gebruikt.

Nee, was het antwoord, het was niet eens het gebruik van elektronica dat hem dwars zat, maar de manier waarop. De saxofonist beschikte over de mogelijkheid om een Hammondorgel via de kleppen van zijn saxofoon tot leven te brengen, waardoor het op een gegeven moment net leek of er twee Hammondorgels aan het spelen waren, maar dan net fout. Het had bij hem de vraag opgeroepen wat hier de zin van was en geleid tot de conclusie: geen enkele. Het had voor hem alleen maar afbreuk gedaan aan de kwaliteit van het concert.

Muziek is niet alleen slachtoffer van allerlei elektronische gimmicks, maar daar bovenop ook nog de dupe van de aandachtsverschuiving naar het beeld. Die omslag is al gedurende meer dan een kwart eeuw aan de gang, denk maar aan de furore die zangeressen gedurende deze periode aan het maken zijn, ten koste van instrumentalisten.

De meeste zingen nog geen deuk in een pakje boter en zelfs na kortstondige beluistering moet de luisteraar toch het gevoel bekruipen, dat de populariteit van deze dames voor een - ik denk zeer flink - deel gelegen zal zijn in het feit dat het vrouwen zijn, dus voor mannen leuk om naar te kijken.

Wat ik wil benadrukken is dat het beeld de afgelopen dertig jaar definitief het pleit in zijn voordeel beslecht heeft. Als je geen goede performance hebt, vergeet het dan verder maar. Dus matige muziek met goede looks prevaleert boven goede muziek zonder looks.

In dat verband is het ook interessant wat er met de ontwikkeling van instrumenten als de EWI in gang wordt gezet, want de vraag is natuurlijk welke graad van ambachtelijkheid je als musicus dient te verwerven om met zo'n 'instrument' uit de voeten te kunnen? Ik vrees, dezelfde als die een dj moet verwerven: de bediening van de knopjes leren.

Zal ik eens even koffiedik kijken? Dan zie ik de muzikale toekomst geplaveid met schaars geklede zangeresjes, begeleid door een dj die af en toe een EWI ter hand neemt, om daar een tien seconden durend fragment van de Vijfde van Beethoven aan te ontlokken. Gespeeld door de Berliner Philharmoniker, dat dan weer wel, want wie zegt dat kwaliteit veronachtzaamd wordt?

De slogan die het Internationaal Wol Secretariaat hanteerde in de strijd tegen kunstvezels, 'liever naakt dan namaak', wordt steeds urgenter. Maar ja, wie draagt er nog wol vandaag de dag?

Hammond-organist Herbert Noord (26 juli 1943) formeerde in 1967 zijn eerste eigen groep met onder meer Hans Dulfer. In 1969 bracht hij met deze groep het debuutalbum 'Live At The Bohemia Jazza Club' uit. In de zeventiger jaren maakte Herbert platen met onder anderen Alan Laurillard, de Amerikaanse saxofonist Harvey Kaiser en de Amerikaanse gitarist Paul Weeden. Met Kaiser tourde Herbert diverse malen door de Verenigde Staten. In 1989 formeerde hij met tenorsaxofonist Rinus Groeneveld en drummer Pierre van der Linden de zeer succesvolle - en nog steeds actieve - formatie Advanced Warning. De band bracht verschillende cd's uit, speelde diverse keren op het North Sea Jazz Festival, tourde regelmatig door Duitsland en Zwitserland en was een graag geziene gast op de belangrijke podia en festivals in Nederland.