De wolharige mammoet is ook verdwenen

Rasechte optimisten vertellen mij vaak, dat eens het moment komt dat de jazz weer triomfen zal vieren. Dat de jeugd plotseling tot de conclusie komt dat er nog meer muziek is buiten opgefokte hiphoppers en in hun jeugd gemaltraiteerde dj's. Die rasechte optimisten zijn daarvan overtuigd, maar hun overtuiging is niet de mijne. Ook brengen ze vaak te berde dat door beluistering van bijvoorbeeld de wanproducten van dj's St. Germain of Maestro de geïnteresseerde luisteraar toch op zoek gaat naar de oorspronkelijke bron. Hij of zij hoort Grant Green met een fijn St. Germain-beatje erachter en dan is de drang om naar het origineel op zoek te gaan plotseling gewekt. Ik geloof daar niet in.

door Herbert Noord, februari 2006

Mijn ongeloof berust op twee pijlers: ten eerste het gegeven dat jongeren vanaf vijf jaar slechts zelden een individuele smaak ontwikkelen buiten voorkeuren voor pannenkoeken, patat met en pindakaas. Hun smaakontwikkeling staat onder de voortdurende invloed van omgevingsfactoren als school, vriendjes en familie. Ten tweede de vraag hoe jongeren op de cruciale leeftijd tussen de 10 en 14 jaar in godsnaam met deze oorspronkelijke jazz in contact moeten komen? Overdag valt er al zelden iets in deze categorie op de radio te bespeuren en de meeste programma's worden uitgezonden op uren dat de kleintjes al in dromenland horen te zijn.

Blijft over de platen/cd-verzameling van de ouders of liever vader, want moeders blijken in het algemeen veel minder door verzamelaarswoede gegrepen te zijn. Als die verzameling in de loop der tijden al niet ernstig vervuild is met allerlei door bijvoorbeeld ongeïnteresseerde verjaardaggangers gedumpte ellende, dan blijft over de vraag of de bezittende ouder wel genegen is zijn dierbare bezit met het opgroeiend geteisem te delen. Onverlet blijft natuurlijk de prangende vraag of het opgroeiend geteisem überhaupt wel interesse heeft in de muzikale erfenis van pa. Dat wil namelijk nog wel eens tegenvallen, heb ik in de loop der tijden kunnen constateren.

Er is echter nog iets anders aan de gang wat het zeer onwaarschijnlijk maakt dat 'echte' jazz weer in de belangstelling van een substantieel deel der bevolking komt, en dat is de vervocalisering van deze muziek: jazz wordt namelijk heden ten dage gezongen. Hoefde de ware liefhebber in vroeger dagen alleen een enkele zangeres als noodzakelijk kwaad te dulden (ik doel hier uitdrukkelijk niet op coryfeeën als Sarah, Ella, Billie en Dakota (just to name a few), vandaag de dag lijkt het wel of jazz in Nederland in ieder geval geen bestaansrecht meer heeft zonder zangeres.

Mij is ontgaan wanneer deze omslag - of mogen we spreken van (r)evolutie? - heeft plaatsgevonden, gefixeerd als ik was op jazz als instrumentale muziek. Ook de uitgangspunten van deze ommekeer zijn mij onduidelijk. Zijn het de opleidingen die voor een voortdurende toestroom zorgen? Zou kunnen. Is het Billie die als icoon heeft gediend? Niet onmogelijk gezien het aantal vocalisten, dat toegeeft direct of indirect door haar geïnspireerd te zijn. Waar het in ieder geval wel voor heeft gezorgd, deze zangwaterval, is de verdere uitholling van het begrip jazz. De spaarzame nieuwe luisteraars worden door de dames wel op het verkeerde jazzbeen gezet. Die denken nu allemaal dat jazz een vocale aangelegenheid is, iets dat mij als instrumentalist niet vrolijk stemt.

Al deze ingrediënten zorgen ervoor dat er naar mijn mening steeds minder ruimte zal komen voor 'echte' jazz. Die zal langzaam uit het beeld verdwijnen als gevolg van de Darwinistische evolutie, gelijk de wolharige mammoet en de sabeltandtijger. De rasechte optimist krijgt dus ongelijk.

Hammond-organist Herbert Noord (26 juli 1943) formeerde in 1967 zijn eerste eigen groep met onder meer Hans Dulfer. In 1969 bracht hij met deze groep het debuutalbum 'Live At The Bohemia Jazza Club' uit. In de zeventiger jaren maakte Herbert platen met onder anderen Alan Laurillard, de Amerikaanse saxofonist Harvey Kaiser en de Amerikaanse gitarist Paul Weeden. Met Kaiser tourde Herbert diverse malen door de Verenigde Staten. In 1989 formeerde hij met tenorsaxofonist Rinus Groeneveld en drummer Pierre van der Linden de zeer succesvolle - en nog steeds actieve - formatie Advanced Warning. De band bracht verschillende cd's uit, speelde diverse keren op het North Sea Jazz Festival, tourde regelmatig door Duitsland en Zwitserland en was een graag geziene gast op de belangrijke podia en festivals in Nederland.