Draai om je oren Jazz en meer - Interview |
home |
||
|
Vera Vingerhoeds: "Het subsidiebeleid is behoorlijk treurig." In het Amsterdamse Lloyd Hotel – een gebouw uit 1921 in de stijl van de Amsterdamse School – hebben fotograaf Maarten Jan Rieder en ik afgesproken met leading radio jazzlady Vera Vingerhoeds om te praten over haar muziekcarrière en huidige radio-activiteiten. Ze praat enthousiast, charmant en met groot gemak, en schroomt niet kritische opmerkingen te maken over het Nederlandse cultuurbeleid en de radioprogrammering. door Jacques Los, november 2009 "In 1975 ben ik begonnen als professioneel muzikant. Daarvoor, vroeger, als kind, had ik pianolessen, als student gitaarlessen en pas op mijn eenentwintigste ben ik saxofoon gaan spelen. Dat was in 1973. Het was de tijd van de straatorkesten die bij politieke demonstraties optraden. De tijd dat orkesten werden opgericht zonder leiding, zonder dirigent - erg democratisch - en dat eenieder al snel kon en mocht meespelen. Ik speelde toen al veel in dat soort orkesten en nam ook deel aan workshops in het (oude) Bimhuis. Van Arnold Dooyeweerd kreeg je improvisatieles en ook van Herman de Wit in de Oktopedians. Daar zaten allemaal mensen in die erg graag wilden improviseren en vrije jazz wilden spelen. Met een deel daarvan rolde ik het professionele circuit in. Vergeet niet dat in die tijd op de conservatoria nog geen opleiding lichte muziek bestond. Je werd dus vooral gevormd door de workshops. In Hilversum kwam op een gegeven moment een jazzopleiding waarbij het vooral ging om de mainstream jazz. De impro-jazz kon je daar vooral niet leren." "Ik heb in die tijd ook aan de Universiteit van Amsterdam gestudeerd. In 1980 ben ik afgestudeerd, politicologie, maar daar heb ik verder maatschappelijk niets mee gedaan. Ik ben zo laat afgestudeerd omdat ik ook nog twee jaar op een ideëel reclamebureau (dus zonder winstoogmerk) heb gewerkt. Mijn afstudeerscriptie ging over muziek en politiek in de zeventiger jaren." "Dat ik bezig bleef in de muziek was een sprong in het diepe, een ongewis avontuur, een gok. Vooral materieel gezien een gewaagde onderneming. Het was in die tijd zo dat het materiële besef niet prominent was. Ik dacht natuurlijk wel dat ik geld kon verdienen met de muziek, maar veel belangrijker was het muziekmaken zelf. We waren allemaal niet zo gefixeerd op geld. Later wel wat meer. In de tachtiger jaren ben ik subsidie aan gaan vragen voor diverse projecten. Eveneens voor mijn compositiewerkzaamheden. In die tijd kon je veel gemakkelijker een uitgebreide tournee met je groep in Nederland regelen. Dat is nu vele malen moeilijker. Je moet nu van alles verzinnen – bijvoorbeeld speciale projecten, gasten uitnodigen, theatrale dingen – om een redelijke tour voor elkaar te krijgen. Destijds kon je nog met alleen maar je eigen groep en dan zonder poespas zo'n twintig optredens per maand boeken. Van Roodeschool tot Maastricht en Middelburg. Dus inclusief de subsidies en de vele optredens kon je een aardige boterham verdienen. Van de andere kant speelde er toen nog haast geen één jazzmusicus in het buitenland, dat is nú juist veel meer mogelijk. Bovendien maakt iedere groep of muzikant een eigen cd, heeft een MySpace-site, waarop muziek en foto's van hem of haar te zien zijn, en zet eigen filmpjes op YouTube. Het is nu veel makkelijker om je wereldwijd te laten zien en horen." Het bandleven "Na het kwintet ben ik een septet begonnen en daarna 5 Slag 1 Wijd, jazz met pop, dat deed op dat moment nog haast niemand. Die groep is wel zo'n beetje mijn bekendste formatie geweest en heeft circa drieënhalf jaar bestaan. In die groep zaten onder meer Bart van Helsdingen, Klaas ten Holt en Hans Dagelet. Daarna had ik weer een kwartet met Wilbert de Joode, Joost Buis en Martin van Duynhoven, dat nog behoorlijk lang bestaan heeft. In mijn latere groep Lazybones zaten ook Corrie van Binsbergen, Martin van Duynhoven en Jeroen Goldsteen, en mijn laatste groep heette KNVB – (Misha) Kool, (Arend) Niks, Vingerhoeds, Binsbergen. Naast dit alles speelde ik in andere formaties, waaronder het kwartet en septet van Leo Cuypers, waarin Han Bennink, Lodewijk de Boer en Jan Wolff zaten, Bo van de Graafs I Compani, Ig Henneman Tentet, Hennemans vrouwenpopgroep F.C. Gerania en salsabandjes. Ik speelde ontzaglijk veel in die tijd. Ook deed ik muziektheaterproducties, zoals bij toneelgroep Baal, en heb ik veel gecomponeerd. Werk in opdracht voor theater- en tv-producties. Een andere vrouwengroep waarin ik gespeeld heb, was Girls Wanna Have Fun. Erg leuk, met Loïs Lane, Mieke Stermerdink van de Gigantjes, Frédérique Spigt en Corrie van Binsbergen." "Destijds heb ik me ook aangemeld bij Willem Breuker. Maar, het zal je verbazen, in de begintijd hadden ze de filosofie dat ze geen vrouwen in het orkest wilden. "Dat geeft maar gedoe in de bus" en eventueel 'relatieperikelen'. Onzin natuurlijk. En dan nog, so what?! Gelukkig behoort dat nu tot de verleden tijd. Maar goed, ik heb met al die activiteiten redelijk van de muziek kunnen leven. Meer dan twintig jaar ben ik daar fulltime mee bezig geweest." Sax aan de wilgen "De keuze was wel heel moeilijk. Mijn man was freelance werkzaam in de kunstwereld als regisseur en scenarioschrijver en later als filmer, en had ook geen vaste inkomsten. Met een opgroeiende zoon lag het voor de hand dat ik koos voor de vaste baan en het vaste inkomen bij de VPRO." "Het is wel zo dat ik die muziek erg mis. Daarom vond ik het fijn om in het begin van dit jaar mee te kunnen doen aan het '3DoubleDutch'-project. Ik speelde dan wel niet, maar ik deed korte interviews met de musici en liet het publiek meedoen door ze improvsatieopdrachten aan de musici te laten geven. Ik vond het heerlijk om te doen. Zat toen weer met muzikanten in de bus en heb ontzettend veel plezier gehad. Het oude gevoel kwam weer naar boven. Dat mis ik dus en ook het samen muziek maken op het podium." "Ik was bij '3DoubleDutch' onderdeel van het concept. Ik was niet de aangeplakte presentatrice. Het duurde een tijdje alvorens sommige muzikanten op mijn vragen serieus antwoord gaven. Als ik bijvoorbeeld in het begin van de repetities de vraag stelde: 'Als je een solo improviseert, wat denk je dan vlak van tevoren, bereid je je er op voor?' Dan hoor je: 'Ja' en dan vraag ik: 'Wat denk je dan van tevoren?', dan is het antwoord: 'Niks' en op de vraag: 'Hoe begin je dan?' wordt er gezegd: 'Weet ik niet' en zo verder. Dan zei ik:'WIJ weten wel hoe het zit, maar de mensen in de zaal niet; dus dan moet je dat een beetje beter uitleggen.' Zo gaat het vaak ook met interviews voor de radio. Het idee van '3DoubleDutch' was om het publiek meer inzicht te geven hoe muzikanten tot improviseren en inspiratie komen. Jazzmuzikanten zijn vaak geen grote praters. Muziek maken is waar ze goed in zijn. Gelukkig gingen de interviews tijdens de concerten veel beter. Dit project met de groepen CRAM, Talking Cows en Drummers Double Bill is redelijk succesvol geweest. Er was een tournee van zo'n zeventien optredens. Merendeels is er gespeeld in theaters. Dat is toch wel bijzonder, want er werd geen mainstream, maar hedendaagse jazz gespeeld." Cultuur en subsidiebeleid "Ik vind het werkelijk treurig dat er zo weinig waardering voor cultuur is. Om een voorbeeld te geven; in het NRC, dat ik al sinds jaar en dag lees, is het aantal artikelen over jazz en hedendaagse muziek drastisch verminderd. Vroeger had die krant altijd op maandag twee kunstpagina's. Onlangs is één pagina verdwenen. In plaats daarvan is er een extra opiniepagina verschenen. Alsof er al geen opinie genoeg is. En dat doet dan mijn kwaliteitskrant! Zo treurig toch die daling van belangstelling van de krant, terwijl het concert- en festivalbezoek juist is gestegen." "Helaas hebben we het festival Jazz op het Dak stopgezet. Diverse factoren zijn daar debet aan. Eén belangrijke is: het weer. Dat betekent dat we bij slecht weer moeten uitwijken naar een grote zaal. In aanmerking daarvoor komt – en ook in de buurt – het Muziekgebouw aan 't IJ. Nou, ten eerste moet die zaal dan beschikbaar zijn en ten tweede is die zaal erg duur. Het dak zelf, op het NEMO-gebouw, kan bij slecht weer niet overkapt worden. We hebben echt alles onderzocht om in de omgeving van NEMO een alternatieve mogelijkheid te vinden. Niets was qua ruimte en financiën haalbaar." "Een ander breekpunt was dat het festival plaats vond vlak voor het North Sea Jazzfestival en MOJO (organisator NSJF) met groepen die ik wilde contracteren een exclusiviteitsafspraak had vastgelegd. Ook de personele bezetting was een breekpunt. Zowel René de Rooy als ik moesten een absurde hoeveelheid werk verrichten waarvoor we niet adequaat betaald werden. Natuurlijk was het ons eigen idee en was het ook geen straf, maar wel eindig. Dus, op een goed moment is besloten het festival niet voort te zetten." "Het leek mij een veel beter idee om een jazzfestival te organiseren in het Muziekgebouw en het Bimhuis. Ik heb daar meerdere malen over gesproken. Er is wel belangstelling voor, maar het is moeilijk van de grond te krijgen. Zowel het Bimhuis als het Muziekgebouw zouden daarvoor extra subsidie moeten aanvragen. Nou ja, die molens malen langzaam. Ik ben in dit geval gewoon de omroep die 'eraan komt hangen'. De VPRO is wel enthousiast voor dit plan." "Jazzfestivals trekken veel publiek. Enerzijds omdat het publiek evenement-minded is en anderzijds omdat er nogal populair geprogrammeerd wordt. Denk maar aan het Amsterdamse IJAZZ-festival. Maar alle jazzfestivals trekken een groot aantal mensen. Voor mij zijn enkele goede en leuke festivals ons eigen VPRO ToneJazz Festival in de Toonzaal in Den Bosch, Jazz International Rotterdam, North Sea Round Town, North Sea Jazz (dat is zo groot dat er altijd wel iets bijzonders bij is en de laatste jaren wordt daar bovendien ook weer meer gedaan aan Nederlandse muziek) en de onvolprezen ZomerJazzFietsTour in Groningen. Dat laatste is mijns inziens het leukste festival in Nederland." Radio 6 "Wat ik doe bij de VPRO en dus voor Radio 6 is uitsluitend jazz en dan vaak registraties van liveconcerten (VPROJazzLive). Ik hou me ook bezig met de inhoud van de site vprojazzlive.radio6.nl. Op die site staat alle mogelijke informatie over onder andere de gemaakte programma's, een uitgebreid archief, een audio-archief en talloze filmpjes van liveconcerten. Als het doorgaat - en daar lijkt daar op - gaan we nog dit seizoen op Cultura concertavonden een uur lang uitzenden. Dan zal het gaan om onder anderen Tineke Postma, State Of Monc, Harmen Fraanje, Loek Dikker, TryTone en dan in het eerste weekend van maart het VPROJazzLive-weekend. In dat weekend komen Craig Taborn, Simon Nabatov en Nils Wogram, Oruga met Oene van Geel en Wolter Wierbos, Tatiana Koleva & Rutger van Otterloo, Benjamin Herman, Rudder (een Amerikaanse pop/jazzgroep) en Mark Alban Lotz." "Ik vind het belangrijk Nederlandse groepen en musici te programmeren en op Radio 6 te laten horen. Op een aantal zaterdagavonden gebeurt dat in het Bimhuis. Het concert wordt dan rechtstreeks uitgezonden. En het is ook te zien met een live videostream op internet. Dat allemaal met steun van het Mediafonds. Ik streef ernaar een dwarsdoorsnede van Nederlandse actuele en impro-jazz te laten horen. En dat van een kwalitatief hoog niveau." |
|