Bartho van Straaten

Met regelmaat bezoek ik met veel plezier een concert in Paradox. Lange tijd als 'gewone' bezoeker, nu ook steeds vaker als fotograaf en recensent. Paradox voelt als een gezellige flinke huiskamer, waar altijd iets bijzonders te doen is. Dat geldt niet alleen voor de bezoekers, maar ook voor de muzikanten die regelmatig op het podium hun dank en waardering uitspreken voor de uitstekende ontvangst en perfecte verzorging. Als belangrijkste jazzpodium van het zuiden biedt Paradox een gevarieerd programma aan, waarin de grote namen uit de Nederlandse en internationale jazz voorbijkomen. Tijd om eens in gesprek te gaan met Bartho van Straaten, de hoofdprogrammeur van Paradox.

tekst: Johan Pape, mei 2023
foto's: archief Bartho van Straaten

Hij ontvangt me in de knusse en fraai ingerichte artiestenfoyer, waar menig muzikant genoten heeft van een heerlijk maal en zich in alle rust heeft kunnen voorbereiden op een optreden in wat sommigen van hen de fijnste jazzclub van het land noemen. Van Straaten begon als vrijwilliger bij Paradox in 1997, dus hij kan wel de éminence grise van het huis genoemd worden. Hij nam als niet-muzikant plaats in de programmaraad en werd later ook secretaris van die raad. In die tijd werden er voornamelijk Nederlandse bands geprogrammeerd als gevolg van het toenmalige subsidiebeleid en het feit dat reizen nog veel duurder was dan tegenwoordig. Inmiddels is de verhouding nationaal en internationaal zo ongeveer 50/50. Hoewel Van Straaten nu het gezicht van Paradox is, benadrukt hij verschillende keren dat hij trots is op het team van 7 à 8 vaste medewerkers en een grote groep van enthousiaste vrijwilligers die dit allemaal voor elkaar krijgen. Alles moet kloppen. Erg belangrijk is de geluidstechniek, verzorgd door 1 vaste medewerker en 4 zzp'ers. Alles moet klaar staan, werken en fijn afgestemd zijn. Maar ook de opvang van artiesten en de verzorging moet optimaal zijn. Dat geldt evenzeer voor de bezoekers van de concerten. Dat het werkt blijkt wel uit het feit dat er in de periode januari-februari een reeks van 7 uitverkochte concerten plaatsvonden. Maar ook de erkenning door en steun van de gemeente Tilburg moet genoemd en geroemd worden. In de loop van de jaren is Paradox van een vrijwilligersorganisatie op initiatief van muzikanten uitgegroeid tot een professionele en gerespecteerde organisatie.

Van Straaten is overdag altijd aanwezig in diverse rollen. Hij werkt als huismeester, werkt aan producties en natuurlik de programmering (samen met collega-programmeur Koen Graat), onderhoudt de website, haalt muzikanten op en begeleidt ze naar hun hotel en regelt de catering. Verder stuurt hij de vrijwilligers aan en pakt hij alles aan wat zich verder aandient. Flexibiliteit en passie, twee belangrijke kwaliteiten die hiervoor nodig zijn, zijn ruimschoots aanwezig bij Van Straaten. En weer benadrukt hij dat hij slechts een radertje is in het grotere geheel van medewerkers en vrijwilligers, die ook stuk voor stuk die kwaliteiten meebrengen. Bij Van Straaten gaat dit terug tot in zijn jeugd. Zijn vader was zeeman en bracht van zijn reizen een collectie 'plaatjes' mee . Er ontstond een bijzondere collectie, waarmee Van Straaten op een eclectische manier zijn muzikale belangstelling ontwikkelde. Hij heeft zelf ook altijd muziek gemaakt, het begon op blokfluit en ontwikkelde zich via elektronisch orgel tot aan gitaar. Hij kwam gaandeweg wel tot de conclusie dat topniveau er voor hem niet inzat en dus begon hij een boekingsbureau met de naam Looney Tunes. Later - onder druk van Warner Brothers - omgedoopt tot Stay Tuned. Zoals gezegd kwam hij hierna in dienst van Paradox, waar hij zijn draai duidelijk gevonden heeft. Zijn ervaring en netwerk kwamen hem daarbij natuurlijk goed van pas.

Dat brengt ons op de vraag of de jazzscene zich genoeg kan verjongen om blijvend een jonger publiek te trekken. Volgens Van Straaten speelt dit veel breder en zijn alle podia in Tilburg en daarbuiten hiermee bezig. Er worden met succes allerlei initiatieven ontwikkeld, zoals Make It Jazz Tilburg. Make It Jazz presenteert vandaag de jonge makers van morgen in de vorm van een festival. Het begint allemaal ook steeds professioneler te worden. Dat moet ook wel, want de concurrentie is nu veel groter. Ondernemerschap en zichtbaarheid zijn steeds belangrijker geworden. Dat heeft natuurlijk ook consequenties voor Paradox. In het vorige millennium was de programmaraad van Paradox 2 uur per week telefonisch bereikbaar voor bands die wilden optreden, dat kan nu echt niet meer. Ook zij moeten zichtbaar en bereikbaar zijn op de sociale media en in de pers.

Van Straaten is positief over de toekomst, al is die ongewis, en blijft dat. Tijdens de pandemie werd het werk van een jaar in een klap teniet gedaan. Dat was hard, maar onvoorspelbaar. Wat hij wel ziet en mede kan beïnvloeden is dat de scene bruist als nooit tevoren. Dat Paradox zich een blijvende plek heeft verworven in het landschap en gezien wordt als het belangrijkste jazzpodium van het zuiden. Dat er goed samengewerkt wordt tussen de Tilburgse podia. Met trots vertelt Van Straaten over de samenwerking met het Roadburn-festival, waarin Paradox op 21 en 22 april meedraaide met een eigen programmering en waarvoor het ook het podium en de oefenruimtes beschikbaar stelde. Verder heeft Paradox een aardig budget uit het Productiefonds ontvangen, waarvoor momenteel 3 muzikanten worden geselecteerd om nieuwe producties te maken en uit te voeren. De namen zijn bekend: Nawras Altaky, een Syrische zanger en oed-speler; Simone van der Weerden, bandoneon-speelster en componist en Guy Salamon, een in Amsterdam wonende Israëlische drummer, arrangeur en componist. De gesprekken over de invulling lopen nu.

Met stelligheid onderstreept Barto van Straaten zijn positieve kijk op de toekomst van Paradox, met een sterk team van staf en vrijwilligers, een prachtig pand dat de goede maat heeft, een fijn cultureel landschap in Tilburg waar goed wordt samengewerkt en verjonging in de scene weet hij het zeker: over nog eens 40 jaar bestaat Paradox nog steeds. Het blijft uniek als podium, opgezet door muzikanten, met een eigen pand én een eigen voordeur.