Joost Buis, wonderboy van Apeldoorn Improviseert, gelieerd aan Felicity Provan, Sun Ra-adept, is een van de weinige impro-trombonisten in Nederland, vindt Wolter Wierbos een geweldig collega en houdt van het basale trombonespel.

door Jacques Los, augustus 2004

"Vanaf ongeveer mijn twaalfde speelde ik al trombone in de PTT-fanfare in Apeldoorn. Kort daarop zat ik in een bandje waarvan de jongen die dat leidde tegen me zei, dat ik maar eens naar de workshop in Gigant moest gaan omdat dat beter bij mij zou passen. Zo kwam ik bij A.I. (Apeldoorn Improviseert) terecht. Iedere maandagavond werden daar onder leiding van mensen als Sean Bergin, Peter Bennink, Martin van Duynhoven, J.C. Tans en Nico Bunink workshops gehouden, waarbij het vooral om improviseren ging. Toen kwam ik dus voor het eerst in aanraking met de impro-jazz. Ik had thuis wel wat jazzplaatjes, maar dat was vooral het oudere werk, bijvoorbeeld Louis Armstrong en de swing-big bands. Via dat A.I. werd ik na zo'n jaar of twee al gevraagd om in professionele jazzensembles te spelen. Vera Vingerhoeds, die ook bij A.I. een workshop gaf, vroeg me voor haar band en via Peter Bennink kon ik invallen in het I.C.P. Orkest en bij J.C. Tans. Zo leerde ik de mensen uit de Amsterdamse scene kennen. Ondertussen ging ik naar het conservatorium in Arnhem. Op aanraden van enkele workshopleiders studeerde ik klassiek trombone. Ik had destijds wellicht ook wel naar Hilversum kunnen gaan om bij Bart van Lier te studeren. Ik vond toen dat soort jazz niet zo interessant en dus ook niet wat Van Lier deed. Ik ben daar later wel van teruggekomen en ik waardeer Van Liers spel zeer. In de tijd dat ik eindexamen moest doen speelde ik bij Corrie en de Brokken. We deden heel veel concerten met die groep, zodat de studie erbij inschoot. Toen besloot ik dus om daar maar mee te stoppen."

"Maar goed, mijn jazzcarrière is dus begonnen in het kwartet van Vera Vingerhoeds, met onder meer Wilbert de Joode op bas. We hebben met dat kwartet nog een 'ouderwetse' lp opgenomen en later, maar dan met de Lazy Bones, een cd. Het was niet echt een jongensdroom om jazzmuzikant te worden, maar ik ben er toch op vrij jonge leeftijd zo mee bezig geweest dat het als het ware vanzelfsprekend was dat ik in de muziek terecht ben gekomen... Ik was wel zo'n vier avonden in de week met muziek bezig: de muziekschool, theorieles, jeugdorkest PTT-fanfare en het grote PTT-orkest. Ook schreef ik toen al muziekstukjes. Thuis werd ik met al die muziekactiviteiten gelukkig niet ontmoedigd. Ik heb het ook reuze naar mijn zin in de muziek. De tournees vind ik altijd erg leuk. Het zijn voor mij de krenten in de pap. Het is ook heel afwisselend. Zo speel je weken achter mekaar en dan ben je weer een periode thuis. Het is vooral projectmatig, zoals onlangs nog met Corrie van Binsbergen en een schrijversproject en laatst nog Marc van Vugt Big Bizar Habit's tournee aangevuld. In de rustige perioden componeer en arrangeer ik veel en geef dan ook wel workshops en soms gastlessen op een muziekschool of conservatorium. Omdat ik me nogal met de muziek van Sun Ra heb bezig gehouden vragen ze me vaak om een workshop te doen over en met de muziek van Sun Ra. Ik vind dat altijd heel leuk om te doen, vooral om mensen aan het improviseren te krijgen."

"Belangrijk voor mijn muzikale ontwikkeling en natuurlijk ook 'carrière' was het spelen in groepen als I.C.P. en - gedurende een half jaar - het Willem Breuker Kollektief. Daarnaast heb ik in Apeldoorn en omstreken mijn eigen band geleid: de Buis Band. Behalve dat het leuk was met die band te spelen zag ik het vooral als een leerproces. Ik heb namelijk erg veel muziek voor die band geschreven. We speelden dan ook hoofdzakelijk eigen composities. Ook saxofonist Peter Reijrink leverde de nodige stukken af. We deden via de Buis Band (een kwintetformatie) ook toen al aan projecten, als de Big Buis Band met een Ellington-programma en het Buis Complex, een grote formatie waar ook strijkers aan waren toegevoegd. Dat was al met al een geweldige leerschool wat betreft composities schrijven en arrangeren. Ik heb daar nog steeds profijt van. We hebben, zelfs met die grote formaties, aardig wat concerten gegeven. In ieder geval regelmatig in Gigant, maar ook - vooral buiten - op pleinen en in muziektenten. Ik vond het geweldig om hetgeen ik had bedacht aan zoveel mogelijk mensen te laten horen. Wat ik ook zeer bijzonder vond was het invallen voor Wolter Wierbos in het Gerry Hemingway Orkest, dat toen speelde op de Oktober Jazz Meeting. In dat orkest zaten 'grote' jongens als Mark Feldman en Mark Dresser. Een geweldige ervaring was dat."

"Het spelen in de opera's van Guus Jansen behoort ook tot de hoogtepunten in mijn loopbaan. Daar kwam goed van pas dat ik vier jaar klassiek trombone had gestudeerd. Ik heb ook nog een tijdje in de New Cool Collective Big Band gespeeld. Vanaf de eerste repetitie zat ik erbij. We begonnen toen wekelijks in Meander te spelen. Eerst nog voor twintig man publiek. In het begin was het nog een beetje simpel en rommelig. Zoiets als 'Sun Ra goes boogaloo'. Het publiek was enorm enthousiast en al heel snel speelden we voor een afgeladen tent. De muziek werd al gauw strakker en commerciëler georganiseerd. Er kwamen gastsolisten en gedegen, strakke arrangementen. Toen dacht ik: dat is het niet meer zo voor mij. Maar die beginperiode vond ik geweldig en daar denk ik met plezier aan terug. Ongecompliceerd muziek maken waarop mensen lekker dansen. Dat was het toen. Dat was leuk. Het blijft natuurlijk een waanzinnige band, ook als je ziet wie er allemaal in spelen. Het is nog steeds steengoed, maar ik kies toch voor een wat vrijer en losser idioom. Ik hou erg van vrijere vormen in de muziek."

"Met mijn eigen formatie de Astronotes ligt er wel veel vast, maar nog veel meer niet. Ik heb voor dat ensemble muzikanten gezocht en gevonden die veel affiniteit hebben met het vrije improviseren. De stukken die ik schrijf zijn vrij kort en laten ruimte voor instant composing. Wat ik wil bereiken is dat de band overweg kan met de uitersten in de muziek. Aan de ene kant uitgearrangeerde stukken en aan de andere kant vrije improvisaties. Wij hebben bijvoorbeeld laatst in Zaal 100 gespeeld en alleen maar geïmproviseerd. Daarentegen staan op de cd meer gestructureerde, uitgeschreven stukken. Wat ik met de Astronotes doe heeft veel te maken met mijn interesse in Sun Ra en zijn muziek. Die interesse is gekomen toen ik samen met Eric Boeren improvisatie-avonden organiseerde in PH 31 (nu Zaal 100) in Amsterdam. Wij wilden een podium waar wekelijks met een pool van muzikanten kon worden geimproviseerd en geëxperimenteerd. In de dertiger/veertiger jaren waren de big bands (Ellington, Basie, Lunceford) zo bijzonder goed omdat ze bijna elke avond wel konden spelen. Dat was dus voor ons (beiden ook liefhebber van Ellington) de achterliggende gedachte om die avonden te organiseren. In die periode kwamen vroegere Sun Ra-opnames op cd uit. Ik vond dat zo fantastisch en bijzonder dat ik me totaal in zijn muziek verdiept heb. Op die wekelijkse improvisatie-avonden heb ik muziek van Sun Ra uitgeschreven en laten spelen. Dat ging wonderbaarlijk goed. Van daaruit is de band Astronotes ontstaan. Dat Sun Ra-orkest van mij heeft zeer veel publiciteit opgeleverd. Echter, optredens waren er slechts minimaal, omdat voor de band geen subsidie beschikbaar was en de meeste podia geen 10-mans formatie kunnen betalen. We hebben wel in het Bimhuis gespeeld, op het festival 'Klap op de Vuurpijl' en, vanzelfsprekend, regelmatig in Zaal 100."

"Behalve in de groepen van Corrie van Binsbergen en Marc van Vugt, speel ik in Paul Pallesens Bite The Gnatze - een bijzonder leuke groep die inmiddels 3 cd's heeft gemaakt, doch slechts 3 keer per jaar optreedt -, in de groep van Robbie Verdurmen - met onder meer Alex Coke, Rutger van Otterloo en Arjan Gorter -, en in het Ab Baars Trio. Wat overigens erg fantastisch was, was de tour onlangs met Corrie van Binsbergen en de schrijvers Van Kooten, Campert en Tellegen. We hebben vreselijk veel gespeeld. Vooral op de laatste concerten was goed te horen hoe geweldig we ingespeeld waren. Misschien dat we ook nog een kleine tournee in België doen, want het schijnt dat Toon Tellegen daar zeer populair is. Als het goed is gaan we eerdaags met de band van Verdurmen naar China. Met het Breuker Kollektief is Robbie daar al zo'n 2 à 3 keer geweest en toen heeft hij daar wat genetwerkt. Via een Chinees promotiekantoortje in Beijing is een tournee geregeld, en nu moeten we maar zien of het wel doorgaat en waar we terechtkomen. De bedoeling is 10 dagen. Spannend! Ik ben wel vaker buiten Europa geweest. Met Felicity Provan naar Australië en met Breuker naar Amerika, Canada en Mexico in 1988. Dat waren zeer aangename ervaringen."

"Naast Ellington en Sun Ra zijn Rollins, Monk en Herbie Nichols grote favorieten van mij. Ik heb weinig met de nieuwe generatie. Ik volg het wel en onderken dat het vakmanschap ervan afdruipt. Ik hou de ontwikkelingen ook wel bij. Van medemusici krijg ik veel informatie en we wisselen onderling ook veel gegevens uit. Wat trombonisten betreft heb ik grote bewondering voor Ellingtons trombonisten: Lawrence Brown, Juan Tizol en Tricky Sam Nanton. Ook de 'oude' trombonisten Trummy Young, Dicky Wells en Vick Dickenson vind ik geweldig. Met de bebop-trombonisten heb ik minder, alhoewel ik niet om de meester Jay Jay Johnson heen kan. Die vind ik zeer bijzonder. Hij heeft een breed geluid en speelt ook nog eens zeer virtuoos. Dat is op een trombone niet eenvoudig. Roswell Rudd, bij wie ik in Amerika wat lessen heb gevolgd, en die wars is van enig technisch vertoon op het instrument, was ook een groot bewonderaar van Johnson. Ik denk zelf dat de trombone niet het geschikte instrument is om virtuositeit te bewerkstelligen. Het is meer een instrument voor de uithalen en de muzikale klankkleur. Van de 'nieuwe' trombonisten is George Lewis een virtuoos op dat logge instrument. Interessant vind ik ook Nils Wogram. Van belang vind ik dat iemand een persoonlijkheid op zijn instrument is. De trombone is bij uitstek het instrument waarop dat gerealiseerd kan worden."

Foto's: Maarten van de Ven & Cees van de Ven