'Wie is de lul?'

Maastricht kent tegenwoordig net zo veel jazzfestivals als pleinen en dat is niet verkeerd. Jazz leeft in deze stad, of deze nu gekoppeld is aan de crème rondom de antiek- en kunstbeurs Tefaf of aan livemuziek minnende studenten en jazzfans. Met een proactieve Stichting Jazz Maastricht, een conservatorium op een steenworp afstand, het theater aan het Vrijthof, voldoende kroegen en eet- en jazzcafé Thembi is de basis gelegd voor de opkomst van een jazzcultuur in Maastricht.

door Jo Dautzenberg, oktober 2010

Donderdagavond, JekerJazz. Een 'tussendoorfestival' dat zijn naam dankt aan het dappere riviertje de Jeker, zo mooi beschreven door de Limburgse dichter Leo Herberghs. JekerJazz, restant van Jazz Boulevard, afsplitsing van het grote Mecc Jazz-gebeuren? Voorproefje of opwarmer? Hoe dan ook, ik bezoek vanavond twee concerten. In het Theater aan het Vrijthof speelt Ivan Paduart Quintet featuring Carlo Nardozza. Ballades, cool jazz en bebop, technisch fraai uit de hoed getoverd door Ivan Paduart (piano), Carlo Nardozza (trompet), Toon Roos (saxen), Philippe Aerts (bas) en Joost van Schaik (drums). Paduart geeft tekst en uitleg bij de diverse nummers. Kwaliteit vult de zaal. Het publiek is zoals bij elk jazzconcert in het theater Vrijthof gemêleerd. Een mooi concert met goed licht en geluid, een glimmende vleugel, solistische hoogstandjes, vakbekwaam en geroutineerd. Topjazzers, ik ken ze allemaal en zag ze het afgelopen jaar op vele podia. Jazzconcerten die we nu al een tijd kennen van zeer goede en gemotiveerde, op het publiek gerichte musici, tegenwoordig met regelmaat gebracht in theaters en cultuurhuizen.

Voor het tweede concert rijd ik naar jazzcafé Thembi. Het is even zoeken. Ergens in een nieuwbouwwijk tegen de rand van de stad in de buurt van de universiteit. Daar speelt het Daniël Daemen Quartet. Op het terras een twintigtal studenten, binnen zit het goed vol met voornamelijk veertigers en vijftigers, een bruine eetcafé-setting met speciale bieren. Een klein podium, weinig uitgelicht, met geringe versterking en een gewone piano. De band op elkaar gepropt: Daniel Daemen (alt- en sopraansax), Lucas Leidinger (piano), Matthias Nowak (bas) en Etienne Nillesen (drums). De aankondigingen van Daniël kan ik niet verstaan. Het hindert niet. Het is lekker. Dit is nu akkeren in het veld van jazzland. Sentiment? Romantiek? Back to the roots? Hier is jazz als van alle tijden. Daemen is talentrijk, verlegen, studentikoos, jong en experimenteel gezind. Zijn metgezellen musiceren alsof hun leven ervan afhangt. De drumsolo kan ik alleen horen, niet zien; ik kijk tegen een pilaar aan. In de kroeg wat gestommel, soms geroezemoes, een vol café luistert naar jazz. "Kom je zondag weer?", vraagt de Thembi-baas vol verwachting. Hij is trots, trots op zijn jazzcafé. En terecht.

In de auto terug naar de Mijnstreek vraag ik me af waarom ik het tweede concert beter vond dan het eerste? Ga ik nu al meedoen met de hetze tegen cultuurtempels? Vind ik jazzmuzikanten arrivé en gezapige professionals? Die Carlo speelt toch weergaloos? En toont die Roos niet veel fun en routine? Met al die vragen doe ik deze musici toch onrecht? Verlang ik terug naar jazz in de kroeg, naar het experiment, naar een hemd dat stinkt naar rook en bier? Of zet ik dit jeugdige onvolmaakte kwartet af tegen de jazz-elite, die zich ooit afzette tegen de Hilversumse 'visschotel jazz-elite'? Moeten jazzmusici per definitie spelen in kelders onder de walmende geur van tabak, wiet en alcohol? Tegencultuur und sonst gar nichts?

De autosnelweg glijdt in hoog tempo onder mij door. De radio meldt dat de PVV verhoging van de maximumsnelheid naar 130 kilometer per uur bepleit. Boetes dienen met terugwerkende kracht te worden ingetrokken. Die PVV toch. Door Nederland waait een nieuwe wind. "Weet u het?", vraagt een journalist in de studio in 'Met het oog op morgen' aan de nieuwe staatssecretaris. Het gaat over bezuinigingen op kunst en cultuur. "Neen, we gaan eerst praten met de sector", zegt hij.

Maar, zo realiseer ik me opeens, waar komen die vragen eigenlijk vandaan? Op de autoradio weerklinkt een enthousiaste premier Rutte en zijn ploeg, het old boys network akkert over Nederland. Keuzes maken, linkse hobby's, is dit wel allemaal nodig? Waarom moeten u en ik dat betalen? Die vragen zijn er de afgelopen maanden langzaam ingeprent. Zo werkt dat. Eigenlijk kan elke theaterzaal het met een paar lampjes minder, elke vleugel kan worden vervangen door een piano, twee bekkens in plaats van drie. Geef het theater terug aan de opera en het symfonieorkest en laat de jazz de kroeg vullen. Het kwintet en het kwartet kunnen fuseren tot een sextet. Mag de kijker in 'Wie is de lul?' uitmaken wie eruit moet. Leuk toch?

Jo Dautzenberg (56) is docudrama-producent en werkt als directeur van Media Profile BV, een productiehuis van televisieprogramma's uit Limburg, dat in geheel Nederland actief is. Hij maakte onder andere documentaires over de wederopbouw in Bosnië, de gezondheidszorg in Oeganda en alfabetisering in Portugal. Hij is medeoprichter van Jazz on the Roof, het erkende jazzpodium in het Glaspaleis in Heerlen. Schrijven over jazz doet hij sinds 2007.