Zeeland Jazz: overwegend veilig programma
donderdag 9 t/m zondag 19 juni 2016, diverse locaties, Terneuzen & Middelburg

Een verslag in woord en beeld door Louis Obbens

De vorig jaar aangekondige 'Schelde-overschrijdende' samenwerking tussen het Scheldejazzfestival en het Internationaal Jazzfestival Middelburg is in 2016 gerealiseerd. Met als credo: 'muziek gaat de oevers in de Zeeuwse delta verbinden'. Eén festival, één naam en op twee locaties muziek.

Het hoofdprogramma vond tijdens het tweede weekend van juni vooral plaats in Porgy en Bess in Terneuzen en tijdens het derde weekend van juni op het historische Abdijplein in Middelburg, een van de mooiste festivallocaties. De visie is echter onveranderd gebleven: 'het brengen van moderne, grensverleggende jazz met een gezonde dosis avontuur'. De vaste waarden zijn gebleven, zoals gratis toegankelijke optredens van oude jazzstijl-formaties in het centrum en een dj. Nieuw zijn de finale van het Jazzy Singer-songwriter Contest en het afscheid nemen van Terneuzen en 'verplaatsen' van de muziek naar de 'overkant' Middelburg, via een route met een Jazzboot, met optredens van Jeroen van Vliet ('Zeeland Suite') en zanger Jeroen Zijlstra.

De organisatie staat voor de grote uitdaging om de publieke belangstelling fors te laten toenemen. Buiten de fusie van de twee festivals zijn andere injecties toegepast. Zo is afscheid genomen van het sterk competitieve pinksterweekend, zijn er minder internationale hoofdacts op het Abdijplein in Middelburg gepland en hebben cosmetische veranderingen op het plein plaatsgevonden. Het avant-gardistische karakter, voorheen gebracht door muzikanten zoals Steve Lehman, blijft helaas achterwege. Vooraf beschouwd is het programmatische veiligheid troef bij deze eerste editie van Zeeland Jazz.

Vrijdag 17 juni
Biréli Lagrène is een van de belangrijkste schatbewaarders van de muziek van het Quintette du Hot Club de France, populair geworden door gitaarvirtuoos Django Reinhardt en violist Stéphane Grappelli. Beïnvloed door Wes Montgomery is Lagrène actief als jazzgitarist, met name op fusiongebied. Hij beschikt over status binnen het genre van de gipsy jazz. Gevoel voor swing en virtuositeit zijn opgenomen in zijn genetisch materiaal. Helaas valt er nogal wat aan te merken op zijn optreden. Het advies 'schoenmaker blijf bij je leest' is misschien wel het meest van toepassing. De zouteloze fusion en de zoetgevooisde jazzstandards zijn tenenkrommend. Niet meer dan platgetreden clichés worden over het voetlicht gebracht en een spanningsboog is geheel afwezig. De ritmesectie, bestaande uit bassist Gary Willis en drummer André Ceccarelli, kan het naderend onheil ook niet afwenden. Op een zeker moment heeft het er alle schijn van dat het handjevol liefhebbers op het Abdijplein in slaap is gesukkeld!

Het sextet Steeplepoy's Revanger van bandleider Friso van Wijck heeft op het tegenovergelegen podium, ondanks de matige akoestiek, meer melk in de pap te brokkelen. De solisten brengen zeer ritmische, moderne muziek, met korte solistische statements, soms heerlijk tegendraads en prettig chaotisch. Het optreden, met avontuurlijke composities van de hand van Van Wijck, is feitelijk te kort. De solo's op altsax van Jasper van Damme zijn exemplarisch voor het creatief vermogen van deze cross-overmuziek. Een verrassende en al even noodzakelijke boost.

In de jaren 70 en vroege jaren 80 behoort West-Coast gitarist Larry Carlton tot een van de meestgevraagde sessie-muzikanten met een bijdrage van vijfhonderd opnames per jaar. De rockopnames voor Steely Dan voor de albums 'Aja' en 'Royal Scam', zoals bij de solo's op 'Kid Charlemagne' en 'Josie', staan in het collectieve geheugen van de gitaarliefhebber gegrift. Verrassenderwijs start Carlton het concert geheel solistisch met een vederlichte ballad. Subtiele akkoordenreeksen, kort solowerk en flageoletten klinken als vingeroefeningen voor gevorderden. Het gitaarspel is professioneel, de technisch beheersing om van te watertanden en de ritmesectie staat als een huis. De muzikale toegankelijkheid is hoog en de opduikende solo's zijn van een voor Carlton kenmerkende, aanstekelijke fusionstijl. Ze bestaan uit een mix van gelikte en zangerige klanken. Bluesy, soulvol en zeer ritmisch van aard. Bovenal straalt Carlton van begin tot eind als hij de steun van trouwe fans bemerkt. Mooie, optimistische klanken, ontsproten uit zijn Gibson ES-335, blijven aan de veilige kant. Ook ontbreken de fusion-clichés niet, zoals een dampende bassolo en de onvermijdelijke drumexercitie. Waar het muzikaal nog aan ontbreekt is pure passie.

Zaterdag 18 juni
In de schaduw van de hoofdacts van Zeeland Jazz is het enthousiaste optreden van het Nationaal Jeugd Jazz Orkest, onder bezielend leiderschap van coach Martin Fondse, een ware verademing. Fris van de lever, zoals het toptalenten betaamd, slaat de vonk met het publiek dit keer wel over. Meer en minder complexe composities, met een verschillend karakter, passeren de revue. Het orkest wordt eenmaal in de twee jaar gevormd uit in Nederland woonachtige of uit Nederland afkomstige jongeren. Het blijkt dat deze scholing en coaching leidt tot uitgesproken musici met zeggingskracht. Zeer terecht omschreven als het beste optreden in Middelburg tot dan toe! Na dit flitsende optreden kondigen de programmeurs vol trots het optreden van Archie Shepp op die avond aan, mede als strijder van het Afro-Amerikaanse gedachtengoed. Hierna is het nog uren wachten, zonder enige noemenswaardige actie op het plein. Stilte voor Archie's storm?

De optredens van Archie Shepp, hij wordt volgend jaar 80 jaar, zijn onderhevig aan de vorm van de dag. De strijd met zijn instrument en voor een rechtvaardigere samenleving gaat onverminderd voort. Alleen al zijn voorbereiding op het optreden is met vlijt en ijver omgeven. Het kwartet opent voortvarend met 'Hope 2', een melodieuze midtempo swinger, waarin langdurig door Shepp wordt geïmproviseerd. In de blues die daarop volgt wordt afwisselend klagend en opzwepend gespeeld en gezongen. Niet altijd loepzuiver, maar enfin, wie maalt daarom? Het wordt opgevolgd door 'Revolution', dat hij opdraagt aan zijn grootmoeder. Het intense prediken voor en hopen op betere levensomstandigheden voor de Afro-Amerikanen, ook na de afschaffing van de slavernij ten tijde van het leven van zijn voorouders, gaat onverdroten door. Muzikaal in een cri du coeur, vol strijd en compassie. Na het prachtige 'The Stars Are In Your Eye', een eerbetoon aan Sarah Vaughan, volgt een uptempo zangerige blues. Eens te meer blijkt Shepp te beschikken over een eigenzinnig saxofoon- en intens zanggeluid. Zijn natuurlijke performance - onderkoeld voor zich uit starend, afwisselend staand en zittend op een stoel, gekleed in een gedateerd kostuum, overgoten met een bruine leren jas en zijn handelsmerk: de hoed - is en blijft een boeiend schouwspel.

Het intermezzo van de Belgische groep Nordmann brengt overtuigend een urgente, eigentijdse en bedwelmende melange van punk en jazz. De knorrende en schurende saxofoonuithalen en de zinderende gitaarriffs zijn om duimen en vingers bij af te likken. Dreigend, bij vlagen spacy, maar steeds vol power als gevolg van een heftig spelende ritmesectie.

TaxiWars is de afsluiting die elk festival, jazz of pop, zich wenst. De geïmproviseerde muziek, de doordenderende, stormachtige beats, in combinatie met de hitsige en brullende stem van Tom Barman, is al even verrassend als overweldigend. Wie dacht dat de groep een soort van poppy jazz zou brengen, komt bedrogen uit! De uiterst actuele, puike jazz, met een ultieme swing en weldadige punkrock, staat als een zwaar verankerd huis. De vernieuwende saxofonist Robin Verheyen is verantwoordelijk voor de spannende en gevarieerde composities. De muziek klinkt macho, stads en snijdt direct diep in de ziel. Er zal vast lang over zijn nagedacht, maar de spontaniteit druipt ervan af. Intense, hemelse saxofoonsolo's en een als door de duivel bezeten ritmesectie, bestaande uit bassist Nicolas Thys en drummer Antoine Pierre. Tom Barman is het spetterende middelpunt van het geheel. Opvallend vaak gebruik makend van vocale effecten sleurt en trekt hij de groep richting een almachtig vibrerende apotheose. Keer op keer, zonder een krimp te geven, in een machtige jam, snel, sneller, snelst. 'With the power of soul, everything is possible.'

TaxiWars is te horen op het komende Gent Jazz en North Sea Jazz Festival, don't forget!

Klik hier voor een fotoverslag van Zeeland Jazz 2016.