Die ouwe lullen worden jonger en jonger
Swingin' Groningen, donderdag 12 t/m zaterdag 14 juli 2012, binnenstad Groningen

De man die café-restaurant Het Goudkantoor binnenbeent is middelbaar, kaalgeschoren, gebruind en geïrriteerd. "Wat een ouwelullenmuziek, zeg!", roept hij. "Hadden ze er geen deejay neer kunnen zetten? Moet ik m'n vader weer uit zijn graf laten herrijzen?" "Leve de ouwe lullen!", roept een nog wat oudere heer met Tom Poeskapsel, die net een biertje en een appelsap aan het bestellen is.

Een verslag in woord (Eddy Determeyer) en beeld (Willem Schwertmann).

De ouwe lullen in kwestie zijn prille twintigers Odei Al-Magut en Aleksander Paal, beiden Rus, die zo-even het Northern European Jazz Talent Contest hebben gewonnen. Studenten aan de conservatoria van respectievelijk Groningen en Tallinn. De overige combattanten, uit Aarhus, Stockholm, Kopenhagen en Hamburg, voldeden in meerdere of mindere mate aan het clichébeeld van conservatoriumboppers: braaf, mooi van toon maar arm aan dynamiek (saai.) Voor ouwe lullen, wellicht.

Paal doorbrak de parade der braveriken met een haast ouderwets breed saxofoongeluid, degelijk maar spannend spel en een hartverwarmende interactie met het begeleidende trio van conservatoriumdocenten. Publiekslieveling Al-Magut, trombone, knettert en schettert er lustig op los en tracht een verzameling schelpen tot 'Moanin’' te bewegen. Als de blazers na de prijsuitreiking nog eens samen 'Billie’s Bounce' spelen is alle spanning geweken en tonen ze hoe ver ze in jamverband kunnen gaan.

Het door Gasterra gesponsorde Contest was de opmaat voor Swingin' Groningen, een gratis openluchtfestival op vier podia in de binnenstad. Was het toeval dat de beste en de meest spontane muziek op het kleinste podium te vinden was? Bij de Ellebogen liet vocaliste Madeline Bell zien en horen hoeveel soul ze in haar donder had en hoe ze, mede dankzij haar energieke presentatie, het publiek om haar pink wond. Op hetzelfde podium sloot Bl3nder van pianist Bas van Lier het festival af. Jazz en rapmuziek worden wel vaker vermengd, wat lang niet altijd tot een resultaat leidt dat aan beide muziekvormen recht doet. Doch hier pasten de scherpe, grappige teksten van Def P en de intense improvisaties van de muzikanten perfect bij elkaar. Dat gitarist Jeroen Hol in een aantal nummers gastsolist was, droeg in aanzienlijke mate bij aan de feestvreugde. Elke gitarist die serieus te rade gaat bij Jimi Hendrix is op de goede weg, volgens mij.

Een dag eerder stond zangeres Kris Berry op hetzelfde podium symbool voor wat er mis is aan een deel van de optredende acts – en aan menig andere door de radio gehypete 'jazz'groep. Haar mix van bubble pop en soul, gelardeerd met een scheutje country en een snufje ska, bleef zo plat als een dubbeltje. Dat was voor een belangrijk deel te wijten aan haar vlakke, gezapige liedjes. Met beter materiaal zou haar gevoileerde alt wel raad weten, stel ik me zo voor.

Ook bij Mezzoforte – belegen fusion uit IJsland – de Colman Brothers uit Engeland – slappe funk à la Brecker Brothers – en de Jamal Thomas Band uit Nederland – nachtclubsoul voor TROS-kijkers – miste je oorspronkelijkheid en, vooral, noodzaak. Drummer Jamal Thomas heeft ervaring als begeleider van saxofonist Maceo Parker, maar de formule van zijn orkest is wat al te voor de hand liggend. Nu en dan kwam trombonist Fred Wesley een riedeltje meeblazen – en so what. Als je die een bom duiten voorhoudt, komt die wel.

Over de Brecker Brothers gesproken: trompettist Randy Brecker speelde twee concerten in Groningen, met het trio van pianist Mike Del Ferro en met een gelegenheidscombinatie van lokale conservatoriumstudenten. 'All Blues' werd er met het trio in dubbeltempo uitgegooid, met basgitarist Theo de Jong die daar als een nijdige hommel in vierdubbeltempo in rondzoemde. Dat Brecker gepokt en gemazeld is in het bigband-idioom hoor je aan zijn robuuste hoog. Ook in het in een stevig marstempo uitgevoerde 'Dirty Dog', een funkende blues, was Brecker een trompettist die graag een potje scheurt. Del Ferro kennen we als een bedachtzame, precieze instrumentalist die graag tussen jazz, klassieke muziek en de rest van de wereld mag meanderen. Op het Waagplein liet hij horen dat hij ook niet vies is van een wat potiger aanpak, waarbij de piano volop zong.

Daarvóór had het Concertgebouw Jazz Orchestra bewezen de meest funky bigband aan deze zijde van Tower of Power te zijn. Dat kwam goed van pas, met organist Dr. Lonnie Smith als gast. Die laatste beheerste en bespeelde het hele spectrum van zijn B3, van fluisterzacht tot keihard en swingend. 'I Didn’t Know What Time It Was' kondigde dirigent en arrangeur Henk Meutgeert aan en prompt liet het carillon van de Martinitoren veertig meter hoger weten dat het kwart voor negen was, om precies te zijn. In 'I Got Rhythm' speelden Lonnie Smith en pianist Peter Beets amusante vier-om-viertjes. Referenties aan 'Oleo' en de 'Rhapsody In Blue' waren listig door het arrangement geweven. In 'Willow Weep For Me' zorgde de combinatie van zesachtste en vierkwartsritmen voor een enerverend stramien. Hier werd in een lekker uptempo in lange uithalen geweend.

In café Alto (zeker, sinds een paar maanden hoeven we in Groningen niet langer helemaal naar Amsterdam) speelde het trio Blinxma, Buma & Van Erk. Overwegend kamerjazz was dat, zorgvuldig vormgegeven en intens uitgevoerd. Om de gedachten te bepalen: in de geest van de trio's van vibrafonist Red Norvo en rietblazer Jimmy Giuffre. De gevoelige gitaar van Winfred Buma in 'Warm Valley' (Bert van Erk: "Geen dag zonder Ellington!") legde tachtig procentpunten van de geanimeerde bar het zwijgen op en dat was een prestatie. 'Flamingo' en 'Mercy Mercy Mercy' maakten duidelijk dat we hier te maken hebben met een complete band met luid en duidelijke ballen.

Over ouwe lullen gesproken, tenslotte: op het terras van Alto maakte ik kennis met een jongmens met wie ik in een geanimeerde discussie raakte over de sociaal-culturele betekenis van zanger en bandleider Cab Calloway. Hij wist er bijna evenveel van als ik!

Klik hier voor een fotoverslag van Swingin' Groningen 2012 door Willem Schwertmann.