Draai om je oren Festivalverslag |
home |
||
|
Stranger Than Paranoia 2024 Initiator Paul van Kemenade blaast op de laatste dag, intens en persoonlijk, het unieke Stranger Than Paranoia naar een definitief einde. Daaraan voorafgaand heeft de 32ste editie van het festival op 19 en 20 december plaatsgevonden in het Bimhuis en is op 21, 22, 23 en 24 december 2024 afgesloten in Paradox. De altist zet vanaf heden zijn bijdrage aan de geïmproviseerde muziek op een lager pitje. Hierdoor komt een einde aan zijn rol als verbinder en organisator van het festival waar het 'buiten de lijntjes kleuren' tot kunst is verheven.
Paul van Kemenade is in zijn loopbaan meermaals gelauwerd. Zo ontving hij in 1999 de prestigieuze Boy Edgarprijs en in 2020 de Cultuurprijs van Noord-Brabant. Op zondag 22 december 2024 voegt hij de Gouden Erepenning van gemeente Tilburg hieraan toe. Hij kreeg deze prijs vanwege zijn jarenlange inzet voor de jazz en geïmproviseerde muziek. In tegenstelling tot de eerdere dagen worden op de voorlaatste dag van het festival, maandag 23 december, alleen formaties van Nederlandse bodem gepresenteerd. De avond wordt geopend met Three Horns And A Bass. Het optreden van deze ietwat ongebruikelijke bezetting van drie blazers plus contrabassist staat direct als een huis. Er wordt geput uit het rijke arsenaal aan composities die door Van Kemenade voor deze en andere bezettingen zijn geschreven. De warme, muzikale bijdragen van de sidemen vormen een weldadig fundament voor Van Kemenade om zijn lyrische maar felle articulatie over het voetlicht te brengen. Het optreden staat bol van verrassende wendingen en emotionele diepgang, maar is in een oogwenk voorbij. Na een korte break neemt het duo Leo Janssen, tenor- en sopraansaxofoon, en Egbert Derix, piano, het stokje over. De saxofonist maakt deel uit van het Metropole Orkest en de pianist was lid van het Searing Quartet en heeft samengewerkt met vele musici in uiteenlopende genres. Janssen zoekt in eerste instantie het avontuur door gebruik te maken van loopings. Hierna domineert de verheven schoonheid van de grotendeels uitgeschreven composities, waarbij nadrukkelijk de verbinding wordt gezocht tussen klassieke muziek en jazz. De al even unieke samenstelling van het daaropvolgende duo met Buddha Building a.k.a. Hans Timmermans op elektronica en Maartje Simons op slagwerk is ronduit verrassend en staat haaks op de muziek van het duo Janssen/Derix. Dit contrast en de prikkeling die ervan uitgaat is exemplarisch voor waar dit festival voor staat. Spooky en confronterend zijn de soundscapes van Timmermans en de late toevoeging van de krachtige beats en mortierinslagen van Simons zorgen juist voor suspence. Met veel speelplezier nemen de muzikanten afwisselend het voortouw. Daarentegen heeft de rauwe en meedogenloze sfeer die ontstaat veel weg van een complete warzone, die de huidige tijd op bijzondere wijze reflecteert.
Geheel onterecht maakte de leider zich zorgen of het publiek de composities van Anna Webber, Suzan Venema en zelfs die van Cole Porter wel zou omarmen. Op dinsdag 24 december, de afsluitende dag van het Stranger Than Paranoia-festival, wordt toegewerkt naar een ultieme apotheose, die grondlegger Paul van Kemenade ten volle wordt gegund. Van Kemenade neemt volgens eigen zeggen afscheid om bij toekomstige activiteiten slechts 'de krenten uit de pap' te verkiezen. Na vijftig bedrijvige jaren betekent dit een fors lager pitje, maar de deur is ook weer niet helemaal dicht. We zullen het zien! Na de gebruikelijke inleiding wordt het eerste deel van de avond geopend door het trio Langenhuijsen/Wirken/Van Kemenade. Volkomen terecht omdat bassist/pianist Niko Langenhuijsen beschouwd moet worden als de grote aanjager van de Tilburgse school. Hij was lid van het ensemble Ohm, workshopleider en niet op de laatste plaats een groot inspirator voor Paul Van Kemanade. In deze set worden drie stukken gespeeld: 'Weemoedig In Opglabbeek' en de recent gecomponeerde 'The Cancelled Suite' I en II. In eerste instantie met Langenhuijsen op piano en daarna op contrabas. De intensiteit van de stukken groeit aanhoudend in het half uur. Uiteindelijk ontstaat vroegtijdig opgestoken vuurwerk. Gedenkwaardig is vooral het deel waarin geïmproviseerd wordt in een steeds vrijere vorm.
Het slotakkoord van 32 jaar Stranger Than Paranoia is een muzikale vreugdedans. Het optreden van het Paul van Kemenade Classic Quintet is urgent, straalt frisheid uit en is in hoge mate explosief. Er worden composities gespeeld uit het rijke repertoire van Van Kemenade, bij vlagen hilarisch ondersteund door woord en gebaar. Bij 'Robbie' is sprake van oprecht sentiment. Overwegend domineren de snelle stukken, zoals 'Jajaja', 'Mr. M' en 'Gato', waarbij Paul van Kemenade in het verleden geïnspireerd is door Charles Mingus en de minder bekende Gato Barbieri. Tempowisselingen en stemmingsveranderingen voeren de boventoon. Soulvol en met meer ruimte tussen de noten in de compositie 'Mr. Linx' en hoopvol in 'Other Times Are Dawning', een stuk dat Van Kemenade schreef tijdens het naderende einde van de lockdown. Na het ontkurken van de champagne wordt geheel in stijl, als ode aan het festival, het nummer 'Stranger Than Paranoia' gespeeld. Het laatste optreden is, om maar eens een cliché te gebruiken, de spreekwoordelijk kers op de taart van dit legendarische festival. Klik hier voor meer foto's van Stranger Than Paranoia 2024 door Louis Obbens. |
|