Rockit 2019

Het eendaags festival, waarvan de naam verwijst naar Herbie Hancocks funk-dance hit uit 1983, is een coproductie tussen de Oosterpoort in Groningen en het North Sea Jazz Festival. De derde editie van Rockit presenteert, meer dan de afgelopen jaren, een mix van jazz en andere muziekstijlen, zoals experimentele pop, alternative music en hedendaags gecomponeerde muziek. En bewijst hiermee dat hedendaagse muziek niet als een enkele genre te duiden is. Het festival, waar maar liefst 21 acts in zes zalen te bewonderen zijn, wordt dit jaar gedomineerd door de trompet.

Een festivalverslag in woord en beeld door Louis Obbens.
Zaterdag 9 november 2019, De Oosterpoort, Groningen.

De Britse componiste en producer Anna Meredith is een ware publiekstrekker. In samenwerking met het Noordpool Orkest speelt ze arrangementen van haar debuutalbum 'Varmints'. Hierin worden de klassieke scheidslijnen tussen elektronische muziek, rock en popmuziek geslecht. Reikhalzend is uitgezien naar de komst van trompettist Jaimie Branch. Dit jaar nog excellerend op North Sea Jazz bij James Brandon Lewis. Op het Rockit-festival treedt ze op met haar eigen project Fly Or Die, met geïmproviseerde muziek in een smeltkroes van eigentijdse stijlen. Tigran Hamasyan combineert jazz met de rijke muziektraditie van zijn geboorteland Armenië en een dosis klassiek, metal, folk en hiphop. Ditmaal in een unieke samenwerking met multi-instrumentalist Mathias Eick. Het Australische future-soul kwartet Hiatus Kaiyote vervangt Neneh Cherry.

Het trio van Maarten Hogenhuis, aangevuld met de blazers Mete Erker, Joris Roelofs en Bruno Calvo, speelt tijdens het festival muziek die dicht bij jazzmuziek in de klassieke betekenis ligt. Gevoel voor swing en improvisatie zijn prominent aanwezig. Met BRUUT!, Krupa & The Genes en zijn eigen jazz-georiënteerde trio is Hogenhuis een bekendheid binnen het Nederlandse jazzmetier. Dit heeft ertoe bijgedragen dat hij, tijdens de afgelopen editie van North Sea, de eer had om de prestigieuze compositieopdracht uit te voeren. Gelukkig is het niet bij deze eenmalige gebeurtenis gebleven. Het resultaat, een compositie van 75 minuten, wordt op Rockit in dezelfde bezetting gelukkig nogmaals uitgevoerd. Het levert, naast de actieve individuele rollen van de blazers, een bijzonder harmonieus samenspel op. Zonder piano ontstaat een lichte muzikale opvatting, met veel ruimte, die het mogelijk maakt op individuele wijze te kunnen excelleren.

Jamie Branch is de revelatie van de Amerikaanse jazz in 2019. In de kleine zaal Discovery wordt in opdracht van de trompettist het podiumlicht al snel gedoofd. Bloedstollende composities worden compromisloos, vlammend en soms macaber uitgevoerd. Cynisme wordt gevierd in een politiek statement: 'Prayer For Amerikkka Part 1 & 2'. Deze langgerekte, explosief-opstandige blues is maatgevend voor het hele, overdonderende optreden. De trage groove - zorgvuldig gecreëerd door contrabas, cello en drums - is verraderlijk van toon. De bloedstollende klankerupties, waarin opstandigheid en angst door de trompet van Branch schallen, voeden het naderend onheil. In haar vocalen zet Branch haar kritiek op het huidige Amerikaanse systeem nog directer aan: "We got a bunch of white-eyed racists", schreeuwt zij meerdere malen uit. Hoogstzelden, zoals in het calypsostuk 'Simple Silver Surfer', wordt de ondertoon mild en de muziek zelfs dansbaar, maar blijven de ijzige uithalen vinnig. De free-jazz trompettist heeft aan drummer Chad Taylor, ook afkomstig uit de Chicago scene, de ideale partner om explosief-voortstuwende groove, gekoppeld aan gevoel voor nonchalance, aan het muzikaal geheel toe te voegen. Partners in crime bassist Jason Ajemian en cellist Lester St. Louis, die elkaar aanvullen en tegenspreken, vormen een meer dan verrassend element van deze onverschrokken, maar breekbare muziek.

Het christelijke Armenië ligt op de kruispunten van klassieke culturen en beschavingen, en is geteisterd door vele conflicten en de Turkse genocide. Dit gegeven heeft zijn weerslag op de in Gyumri, Armenië geboren pianist Tigran Hamasyan. De Armeense muzikale taal en de wisselwerking met de omliggende landen waarmee Armenië een haat-liefdeverhouding onderhoudt is van grote invloed. Hamasyan is een beroemdheid in eigen land. Naast de traditionele volksmuziek uit de Balkan, Armenië en Turkije is synergie ontstaan met de Amerikaanse jazz. Opvallend genoeg is Hamasyan bekend met het open karakter van de Noorse volksmuziek. Mathias Eick kent hij na zijn samenwerking met virtuoos Jan Bang. Tigran Hamasyan speelt bijna een half uur solo op de vleugel, waar hij muziek uitvoert van de albums 'An Ancient Observer' en 'For Gyumri'. Hierin improviseert en danst Hamasyan met zijn fabelachtige techniek en een flinke scheut folklorisme over de randen van de moderne pianomuziek. Bij vlagen introvert en verstild, maar ook bloemrijk en gepassioneerd. Soms met toevoeging van fluisterzachte vocalen en gefloten overpeinzingen. In balans en met evenwicht steeds op zoek naar het vertellen van nieuwe verhaallijnen en variaties. In het nummer 'Parents' smelten het ijzige trompetgeluid van Eick en de mystieke pianoklanken van Hamasyan samen. In het vervolg voegen beiden door een spaarzame inzet van elektronica flinterdunne klanken toe. Het unieke samenspel, afkomstig uit verschillende windhoeken, dat zich voor de ogen van het publiek ontwikkelt, is een ware lust voor het oor. Verfijnde meditatieve soundscapes met aandacht voor individuele, lyrische passages.

Al jarenlang betreedt Nik Bärtsch het podium in een Samue, een traditioneel gewaad van zenboeddhistische monniken. Soms verschijnt er een glimlach op zijn gelaat, maar meestal spreekt zijn zachte en onverstoorbare gezichtsuitdrukking boekdelen. De leider van Ronin is zogezegd één met zijn muziek. De energie die vrijkomt uit de gedisciplineerde combinatie van ritme en melodie is al even herkenbaar als bedwelmend. Op het eerste gehoor lijkt de muziek van de Zwitserse formatie door de jaren heen niet aan verandering onderhevig te zijn. Uiteraard bestaat de muziek nog altijd uit verschuivende, repetitieve, ritmische en melodische patronen. Tijdens dit optreden is nog steeds sprake van een trance-onderdompeling, maar wordt meer muzikale ruimte gecreëerd voor improvisaties van de individuele muzikanten. Zo gebruikt saxofonist/basklarinettist Sha veelvuldig en imposant de klap-tongtechniek, waarbij de tong van de muzikant het riet van het mondstuk wegtrekt om een percussief geluid te produceren. De ijzige en spaarzame pianoklanken van Bärtsch zijn nog steeds verankerd in de gespeelde modules, maar ook zijn dromerige, hypnotiserende passages zijn langgerekter dan voorheen. Bassist Thomy Jordi en drummer Kaspar Rast stuwen de groove en het voortdurend funky gevoel naar een grote hoogte, waar ook Bärtsch en Sha uitstekend gedijen.

Op het Rockit Festival komt ook laagdrempelige muziek in de vorm van latin vibes aan bod. Opmerkelijk genoeg komt dit voort uit het creatieve brein van trompettist Ibrahim Maalouf. Nadat deze publiekstrekker jazz, klassiek en Arabische invloeden met elkaar heeft laten versmelten, zijn momenteel Cubaanse, percussieve elementen de bouwstenen voor zijn muzikale reis. Maalouf presenteert zijn nieuwe album 'S3NS'. Met zijn vijftienkoppige band steelt Maalouf letterlijk de show met gevoel voor drama, dynamiek, snelheid en publieksparticipatie. Met sporadisch een imponerend trompetspel toont Maalouf zich meer een veelzijdig entertainer, uit op publiekelijk vermaak. Het aanjagen van zijn band is hem op het lijf geschreven, maar de fijnzinnigheid maakt te vaak plaats voor bombastische muziek. Bovendien zijn de melodische lijnen te herleiden tot zijn eerdere werken. Slechts eenmaal wordt de strak gearrangeerde presentatie onderbroken. In een emotioneel geladen, deels omgebogen en uitgesponnen versie van de compositie 'Beirut' wordt het muzikale hoogtepunt van het optreden bereikt. De solo, ook nu mistroostig en in een mystieke, oriëntaalse sfeer gespeeld, roept beelden uit het collectief geheugen van Libanon op. De heftige gitaarriff van François Delporte, waarmee het nummer traditioneel wordt besloten, is kort en krachtig. Maaloufs voorliefde voor een theatrale aanpak schiet in dit optreden zijn doel voorbij.

Christian Scott heeft de neiging zich te verliezen in langdradige instructies van zijn bandleden. Soms mist Scott bezieling en concentratie. In de bomvolle Atlantis-zaal valt echter alles muzikaal goed in elkaar. Tijdens het optreden wil Scott het publiek eraan herinneren dat muzikale tradities gericht op ritme (in het bijzonder West-Afrikaanse en Indiaanse tradities) evenveel nuance en complexiteit hebben als de muziek waarin melodie en harmonie domineert. Deze specifieke stijl wordt tijdens het optreden door Scott betiteld als stretch music, verwijzend naar zijn gelijknamige album uit 2015. Traditionele, Amerikaanse jazz moet uitgerekt worden, niet alleen door ruimte te creëren voor andere muzikale stijlen, maar ook voor talen en culturen. Het concert is puur, energiek en meedogenloos. Als vanzelfsprekend spelen alle muzikanten solo's. Altsaxofonist Logan Richardson excelleert, zijn bijdragen zijn krachtig en emotioneel geladen. Ook Scott speelt enkele uitbundige moderne jazzsolo's, maar blijft wat achter bij het improvisatievermogen van rietblazer Richardson.

Klik hier voor foto's van Rockit 2019 door Louis Obbens.