Jazz Middelheim 2016 Dag 4

Een festivalverslag in woord (Ben Taffijn) en beeld (Cees van de Ven).
Maandag 15 augustus 2016, Park Den Brandt, Antwerpen.

Het hoogtepunt van het festival zit vooraan de maandag. Het solo-optreden van Craig Taborn. Dat deze pianist op dit moment tot de allergrootsten gerekend mag worden, was u reeds bekend. Hier op het festival laat hij weer eens horen waar hij deze positie aan dankt, want wat hier gebeurt valt met geen pen te beschrijven, louter te ervaren. Op onnavolgbare wijze neemt deze pianist ons mee op zijn zoektocht. Speelde hij enige maanden geleden in de Rotterdamse Doelen nog een grotendeels zeer abstracte, atonale set, hier op Jazz Middelheim kiest hij voor het ritme als basis. En dan met name het ritme van de blues, inclusief de meer duistere aspecten. Het regelmatig afwisselend met fluisterzachte momenten en abstracte wendingen. Het ene moment klinkt de piano bijna als een carillon, het andere moment als een regelrechte onweersbui. Het is muziek die ademt en leeft en luisteraars raakt in het hart. Zo'n concert ook wat er eigenlijk om vraagt om de rest van de dag gewoon te laten voor wat het is en naar huis te gaan.

Maar goed, om dan de daad ook bij het woord te voegen, daar is het programma eenvoudigweg te mooi voor en u wilt ons tenslotte ook niet alleen maar horen over deze grootmeester. Drummer Dré Pallemaerts zorgt in ieder geval met zijn project 'Seva' voor een zachte landing. 'Seva' is Sanskriet en betekent zoveel als werken zonder er iets voor terug te verlangen. En wordt vaak binnen het boeddhisme gezien als middel om spiritueel te groeien. Pallemaerts - hier met een sterrenkwintet waarin we verder Bill Carothers op piano, Jozef Dumoulin op Fender Rhodes, Nicolas Thys op bas en Robin Verheijen op tenor- en sopraansaxofoon tegenkomen - betoont zich een verhalenverteller pur sang. Opvallend is het hechte groepsgeluid dat hier wordt neergezet en dat volledig in dienst staat van de composities van Pallemaerts en Carothers. Een hoogtepunt is 'Walz Macabre' van Carothers. Met als ondergrond een melodie die aan klezmermuziek doet denken, dansen we door de middag. Verheijen, hier op sopraan, gedraagt zich intussen als een volleerde rattenvanger, ons verleidend om met hem mee te gaan op reis.

En dan is er wederom zo'n aangekondigd hoogtepunt dat verkeerd valt. Het Power Trio heeft op papier een sterbezetting. Niemand minder dan saxofonist David Murray, pianiste Geri Allen en slagwerkster Terri Lyne Carrington vormen dit trio. Een power trio is het, maar daar is dan ook alles mee gezegd. Het is power en dan ook alleen maar power, dodelijk vermoeiend. Vooral Carrington maakt het hier bont. Dat ze in de uptempo nummers wild om zich heen slaat is nog enigszins te vergoelijken, al laat ze ook hier horen wel erg rechttoe rechtaan te spelen, maar dat ze dit ook doet in de rustige stukken is onvergeeflijk. "Dame," zou je willen zeggen, "wel eens van brushes gehoord?" David Murray brengt het er niet veel beter vanaf. Hij speelt uitermate slordig en voorspelbaar en bereikt zijn dieptepunt als hij in 'For Fr. Peter O’Brien' de basklarinet ter hand neemt. Dit doet de eerste de beste student beter. Dit is een man van zijn kaliber onwaardig en in alle opzichten gênant te noemen. Geri Allen levert wat dat betreft nog de beste prestaties, zeker als de andere twee er even het zwijgen toe doen, wat helaas niet veel gebeurd. Maar ook bij Allen denk je: dit is vaker, maar dan beter gedaan. Het onvoorwaardelijke dieptepunt bewaren ze voor de toegift. Het titelstuk van het gelijknamige album, Colemans 'Perfection'. Dit stuk had geen betere titel kunnen hebben. Sarcasme viert hier hoogtij. Ornette draait zich om in zijn graf.

Pharoah Sanders die het grote podium mag afsluiten, liet op North Sea Jazz reeds horen nog een aardig partijtje te kunnen blazen. Daar liet hij het alleen kwantitatief behoorlijk afweten; hij stond meer te dansen en op andere wijze de show te stelen dan te spelen. Gelukkig had hij aan percussionist Trilok Gurtu en pianist William Henderson twee kompanen die ervoor zorgden dat het concert niet vastliep. Op Middelheim speelt hij eveneens met een pianist, nu Joachim Kühn en een percussionist, deze keer Zakir Hussain. Stond hij in Rotterdam het eerste kwartier te dreutelen - het leek verdorie wel of hij bang was voor de fotografen - hier vangt hij direct aan, en hoe. Hij heeft nog steeds een prachtige toon, lenig en soepel in de rustige momenten en vervaarlijk grommend, met rauwe randjes daar waar het past. En hij speelt beduidend meer dan in Rotterdam. Desondanks, de show stelen doen Kühn en Hussain. En dan vooral in hun duetten, waarin ze elkaar speels aftasten, alsof ze aan het tafeltennissen zijn, en in hun solo's. Kühn laat zich daarbij van zijn ritmische kant horen. Met een loodzware linkerhand speelt hij de blues. En dan Hussain. Zijn solo vormt zonder meer een van de hoogtepunten van het festival. Op tabla. Natuurlijk, hier betoont hij zich ongeëvenaard. De tabla leent zich voor virtuositeit, met dat prachtige geluid, die droge hoge klank, vermengd met het laag dat je krijgt door met je wreef over de trommel te strijken. Maar indrukwekkender is wat hij bereikt met die kleine tamboerijn. Een drumstel in zakformaat, groots. En dan dat korte fragment van subtiel percussiespel vermengd met zachte Indiase zang, een kippenvelmoment.

De Club Stage is vandaag voor altsaxofonist en fluitist Ben Sluijs. Wederom iemand die in vier concerten, in verschillende samenstellingen laat horen hoe het ook kan klinken. Met pianist Erik Vermeulen maakt hij al 20 jaar dromerige, impressionistische muziek. Terloops klinkend, fragiel ook en ingetogen. De twee vullen elkaar perfect aan en scheppen samen pure poëzie. Gordon Jenkins' 'Goodbye' is voelbaar. En al wordt er niet gezongen, je hoort de woorden die gaan over de verloren liefde: But we'll go on living / Our own way of living / So you take the high road and I'll take the low / It's time that we parted / It's much better so / But kiss me as you go / Good-bye. Dit is een duo van het kleine gebaar, de nuance, meer is ook niet nodig. Met 3/4 Peace bewandelt Sluijs vergelijkbare wegen, al is het poëtische gehalte hier nog hoger. Met pianist Christian Mendoza en bassist Brice Soniano heeft hij dan ook wel twee bijzondere medestanders. Mendoza blinkt werkelijk uit met een fris en subtiel toucher en Soniano kan zijn bas bijzonder harmonieus laten zingen. En hier, nog meer dan in het duo met Vermeulen, valt Sluijs' gruizige toon op, alsof er continu een tape met vooraf opgenomen ruis meeloopt. Het geeft het geheel een bijzonder cachet.

Terugkijkend was deze 35ste editie een bijzondere. Met een aantal hoge toppen, maar ook een paar zeer diepe dalen. Maar wat een talent vinden we in Antwerpen! Al die optredens op die Club Stage laten het weer eens zien. Uitzonderingen daargelaten, met name Taborn en Sanders, moeten we het blijkbaar niet hebben van de grote namen, maar van musici als de gebroeders Cools, Eric Thielemans en Ben Sluijs. Gelukkig gaan we die nog vaak horen.

Cees van de Ven maakte een fotografisch verslag van de vierde dag van Jazz Middelheim 2016, maandag 15 augustus. Klik hier om zijn foto's te bekijken.