Draai om je oren
Festivalverslag



home  
    
    
 

Jazz Middelheim 2016 Dag 1

Een festivalverslag in woord (Ben Taffijn) en beeld (Cees van de Ven).
Vrijdag 12 augustus 2016, Park Den Brandt, Antwerpen.

Na meerdere dagen van koude en regen breekt op de eerste dag, de vrijdag, de zon door - de goden houden blijkbaar ook van jazz. Het is een artistiek wisselende dag, met een aantal bijzonder goede, maar ook minder goede concerten.

Het is Pascal Schumacher die met zijn kwartet het spits mag afbijten. Tijdens dit concert speelt de band, aangevuld met een aantal gastmuzikanten, vooral muziek van het in 2015 uitgebrachte 'Left Tokyo Righ', een ode aan Japan. De muziek van vibrafonist Schumacher vertoont verwantschap met minimal music en transcendente muziek uit, jawel, Japan, zoals goed te horen is in 'Wabi-Sabi'. Relaxjazz met andere woorden. Het wordt door de heren allemaal bijzonder strak gebracht. Eigenlijk wel wat té strak, waardoor het de zeven musici niet lukt om de aandacht tot het einde toe goed vast te houden. Iets waar te mooi gespeelde jazz wel vaker last van heeft.

Het overkomt het trio van pianist Marcin Wasilewski eveneens. Ze spelen nu 23 jaar samen, Wasilewski, bassist Slawomir Kurkiewicz en drummer Michal Miskiewicz en dat is aan alles te horen. Het is een perfect lopende machine. Probleem is wel dat er in die 23 jaar niet veel veranderd is aan hun stijl en het soort nummers dat ze spelen. Wasilewski is een ongelofelijk goede pianist met een prachtig lyrisch toucher en ook Kurkiewicz is in staat om zijn bas bijna spiritueel te laten klinken. Maar halverwege bekruipt ons toch het gevoel dat het nog beter had gekund. Het klinkt allemaal wel heel erg veilig, braaf en voorspelbaar.

Dat het op zich niet aan het type muziek ligt, wordt ondersteund door het eerste optreden van onze artist in residence. Dit jaar de Israëlische trompettist Avishai Cohen. Hij brengt met een kwartet de suite van zijn recent bij ECM verschenen album 'Into The Silence'. Als kwartet, dus zonder saxofonist Bill McHenry en met de hier onbekende Barak Mori in plaats van Eric Revis op bas. Cohen schreef een vijfdelige suite ter herinnering aan zijn overleden vader, maar ook als verwerkingsproces.

Opvallend in de suite is de combinatie piano–drums, oftewel Yonathan Avishai–Nasheet Waits. De ritmische patronen die zij creëren vormen de basis voor de melodische, breekbare lijnen waarmee Cohen zijn verhaal vertelt. Maar diezelfde combinatie zorgt eveneens met grote regelmaat voor een inktzwarte lucht, vol melancholie. Dit is in alle opzichten meeslepende muziek, van het begin tot het eind. Krachtig, rijk en overweldigend. Als geen ander weet Cohen ons met zijn vlijmscherpe en tegelijkertijd fragiele spel te raken. Een hoogtepunt is 'Life And Death', de opener van de suite. Cohen gebruikt hier een demper om een nog fragieler, ijler geluid te produceren. Avishai wandelt letterlijk over de toetsen, fijnzinnige akkoorden uitstrooiend, Waits hanteert de brushes fluisterzacht en Mori plaatst behoedzaam zijn grepen. Hier klopt alles.

Afsluiten op de Main Stage mag pianist en componist Ludovico Einaudi met zijn octet. Het blijkt een van de debacles van dit festival en een artistiek volstrekt onverantwoorde keuze. Dat hij het grootste deel van het festivalpubliek moeiteloos om zijn vingers weet te winnen en het wellicht nog nooit zo stil is geweest, met zo veel mensen, doet daar niets aan af.

Einaudi grossiert in pseudo-spiritualiteit, oftewel kitsch en verkoopt muzikale suikerspinnen. Zijn muziek is zo plat als een dubbeltje. Het klinkt prachtig, daar niet van, maar daar is dan ook alles mee gezegd. Het meest irritant hierbij is nog dat de muziek van Enaudi altijd maar wordt vergeleken met minimal music. Zijn muziek heeft daar echter evenveel mee te maken als prins carnaval te maken heeft met het koningshuis. Enaudi kan nog niet in de schaduw staan van componisten als Glass, Reich, Nyman en Riley.

De Club Stage, het wat kleinere podium waar concerten worden geprogrammeerd tijdens de pauzes van het hoofdpodium, is deze dagen volledig gewijd aan muzikanten uit de Antwerpse scene. De gebroeders Cools, Bert en Stijn, mogen met hun projecten, waarvan de muziek verschijnt op het eigen Granvat-label, aftrappen. En als u op zoek bent naar spirituele muziek, ga dan hier eens shoppen.

De heren verrassen wederom met nieuwe muziek van Hoera en Book Of Air. Vooral het laatstgenoemde project, waarvan nog maar zojuist het album 'Vvolk' verscheen, is een bijzondere ervaring. Met maar liefst 17 musici creëert Book Of Air een continue stroom geluid, als een rivier. Zonder melodie en ritme, maar met een enorme verfijnde textuur. Horen wie welke geluiden voortbrengt is onmogelijk en onnodig. Het gaat hier om het totaal. Om het geluid dat ontstaat als 17 musici eensgezind aan één ervaring werken. De akoestiek werkt niet mee - dit is muziek voor in een kerk, waar het heerlijk kan rondzingen - maar het blijft overweldigend.

Cees van de Ven maakte een fotografisch verslag van de eerste dag van Jazz Middelheim 2016, vrijdag 12 augustus. Klik hier om zijn foto's te bekijken.