Jazz Middelheim 2011 Dag 1

Een festivalverslag in woord (Jacques Los) en beeld (Cees van de Ven).
Vrijdag 12 augustus 2011, Park Den Brandt, Antwerpen.

De dertigste editie van één van de succesvolste festivals in de Benelux ging op vrijdagavond glorieus van start met het humoristische, inventieve Trio Grande. Als speciale gast had het trio de Britse pianist Matthew Bourne uitgenodigd. Weliswaar een welkome aanvulling, maar niet per se een noodzakelijke. Het trio is op zichzelf ijzersterk om een volwaardig en levendig concert te leveren.

Inmiddels bestaat het trio ruim 15 jaar. Het drietal is dan ook goed op elkaar ingespeeld en produceert al improviserend een breed scala aan muziekstijlen. Dat betekent: jazz, funk, balkan, klassiek en alles wat daar om en bij zit.

De Franse saxofonist Laurent Dehors is het bepalende gezicht in het trio, een veelzijdige en virtuoze rietblazer. Hij bedient zich met groot gemak van de basklarinet, de baritonklarinet, de tenorsaxofoon, de mondharp en de doedelzak. Moeiteloos en snel wisselt hij van instrument. Vooral op de tenorsax heeft hij een mooi rond ouderwets, met veel valse lucht geblazen, Websteriaans geluid.

Zijn kompanen, drummer Michel Debrulle en (vooral) tubaspeler en trombonist Michel Massot, completeren de summiere bezetting en musiceren zó intensief en aanvullend dat er een vol groepsgeluid ontstaat. Pianist Matthew Bourne, die geen vreemde is in de impro-scene, manifesteert zich zeer bescheiden binnen het trio en combineert heftige free-jazz erupties met tintelend preluderend pianospel. Een leuke aftrap van een festival dat nog veel in petto heeft.

Het Brussels Jazz Orchestra dat hierop volgde was van een andere orde dan de speelse impro-muziek van het voorafgaande Trio Grande. Het orkest met als gast trompettist Bert Joris heeft een niet geringe reputatie opgebouwd en wordt zelfs door het Amerikaanse jazztijdschrift DownBeat gerekend tot de beste tien bigbands ter wereld. Dat is nogal wat!

Het orkest staat inderdaad als een huis. Het produceert een krachtig en massaal geluid. Dat is mede te wijten – of beter gezegd te danken – aan de composities en arrangementen van Bert Joris. Het materiaal is compact en vol geschreven. De 'lichtheid' van swingend bigbandwerk wordt helaas enigszins vermeden. De muziek, die zeer academisch in elkaar zit, overspoelt als een logge amorfe massa. Op de uitvoering van het materiaal is overigens niets aan te merken. De solo's werden - een enkele uitzondering daargelaten - met weinig emotie uitgevoerd.

Zonder de bijdrage van Bert Joris was het nummer 'Uppers And Downers' – een hommage aan Duke Ellington – een lekker soepel swingend hoogtepunt van het concert. Hierin kwamen felle, vlammende solo's uit de saxen van Dieter Limbourg op alt en, tijdens de versnelling van het medium tempo, Bart Defoort op tenor.

De afsluiting van de eerste avond was gereserveerd voor een kwartet (met respect) old timers. De 'peter' van het festival – het Belgische icoon Toots Thielemans – had, naast de Amerikaanse pianist Kenny Werner, twee bekende Braziliaanse musici meegebracht: gitarist Oscar Castro-Neves en percussionist Airto Moreira.

Het is niet verwonderlijk dat Toots, die inmiddels de zeer respectabele leeftijd van 89 heeft bereikt, niet meer het vuur uit zijn sloffen speelt. Hij hield zijn solo's kort en had het programma met individuele solo-performances zó in elkaar gedraaid dat er ruime rustpauzes waren. Zo nu en dan vlamde hij als vanouds met een verrassende virtuoze moderne lick en speelde hij een ontroerende a-capella solo in Monks 'Round About Midnight'.

Het optreden van de heren was vooral gezellig en genoeglijk met een repertoire van bossa's en standards. Kenny Werner speelde met sprankelend modern pianospel de meest memorabele solo's. Airto Moreira's tamboerijn inclusief vocale performance was vooral een aardig curiosum en gitarist Castro-Neves demonstreerde bekwaam hoe je de bossanova op gitaar swingend kan begeleiden.

Dat aan Belgisch wereldberoemde mondharmonicaspeler de ruimte wordt gegeven zich op dit prestigieuze festival te manifesteren, is zeer terecht. Alhoewel de muzikale kracht er wat uit is, is het immers een plezier de aimabele Toots live mee te maken.

Klik hier voor het fotoverslag van de eerste dag van Jazz Middelheim 2011 door Cees van de Ven.