Internationaal Jazz Festival Middelburg
vrijdag 17 t/m maandag 20 mei 2013, Abdijplein Middelburg

Een festivalverslag in woord en beeld door Louis Obbens.

De korte tijd tussen de verwerking van uiteenlopende muzikale prikkels levert primaire reacties op tijdens de zevende editie van het International Jazz Festival Middelburg. De avond waarop vele miljoenen Nederlanders hopen op een kans bij het commerciële circus van het Eurovisie Songfestival wordt ook het Middelburgs festival gedomineerd door vocalisten. Meer dan 25% van de line-up van dit festival bestaat uit topvocalisten. Zij bedienen een muzikale niche en weten op eigen wijze te beroeren. Maar er komt geen expliciete stemming aan te pas en geen arbitraire winnaar uit de bus. Opvallend is een tweetal bijna strijdige versies van Gershwins 'Summertime'. Op zondag kondigt Benjamin Herman de gouden keuze van zijn bassist voor deze klassieker met enige schroom aan. Deze wel zeer trage variant oogst lof! Op maandag verkiest Joshua Redman de oorspronkelijke aria om letterlijk verlichting te brengen in het door hemelwater geteisterde Abdijplein. De vliegensvlugge interpretatie doet de zon in ieder geval figuurlijk stralen. De conclusie kan worden getrokken dat de festivalleiding een subliem hoofdprogramma heeft neergezet, mede door een toename van zowel private als publieke sponsors. De vaste waarden, zoals gratis toegankelijk optredens van oude-jazzstijl formaties in het centrum, een dj en de uitreiking van de International Jazz Award Zeeland voor jong talent, zijn gebleven.

Verspreid over de drie festivaldagen wordt ruim baan gegeven aan aanstormend talent van vaderlandse bodem. De Zeeuwse alt-en sopraan saxofoniste Stephanie Francke moet de kastanjes uit het vuur halen. In 2010 is zij nog winnaar van de International Jazz Award Zeeland. Ze schrijft haar eigen muziek en haar talent is onmiskenbaar. Haar composities hebben een melodieus uitgangspunt. Met de routine op drums in de persoon van Jasper van Hulten weet het kwartet aanvankelijk te sprankelen. Langzamerhand ontbeert haar optreden de nodige scherpte en een avontuurlijk karakter.

Op zondag wordt de spits afgebeten door het pianotrio van Tin Men And The Telephone in een eigenzinnig optreden. De basis van de composities wordt gevormd door een combinatie van lyrische pianovariaties met veel ritmische verschuivingen, droogkomische intervallen en dramatische plots. Uniek in de performance van het trio, onder leiding van toetsenist Tony Roe, is dat het ritme geïnspireerd is op de digitale/anonieme wereld om ons heen. Wachtrijen van servicelijnen, monotone aanwijzingen van de TomTom, irritante ringtones en hilarische fragmenten uit voetbalverslagen, aangebracht door vernuftige samples, leiden deze keer niet tot ongeduld, frustratie of verhitting bij de klant. De als irritant te omschrijven werkelijkheid is volledig in harmonie met de compositie en muzikaal onvoorspelbaar.

Op de afsluitende dag mag de formatie Bruut! het publiek opwarmen voor het optreden van de jazzgrootheid Joshua Redman. Bruut brengt in tegenstelling tot Tin Men And The Telephone geen vernieuwing, maar een permanente moddervette groove van soul jazz. De woest klinkende Hammond van Folkert Oosterbeek wekt een verlangen op naar de fifties; overzichtelijk, maar verraderlijk dynamisch! Voeg hierbij de stuwende en swingende ritmesectie en de smeuïge en bij vlagen hartverscheurende solo's van saxofonist Maarten Hogenhuis en alle ingrediënten zijn aanwezig voor een virtuoos dansfeest op niveau: 'steamin en cookin'.

De Kameroense zangeres Ntjam Rosie opent op zaterdag de rij van prominente zangers in het pinksterweekend. Stralend en met gevoel voor een strakke podiumpresentatie neemt ze het publiek voor zich in. Ze brengt krachtige, persoonlijke verhalen sprankelend voor het voetlicht, instrumentaal omlijst in een alles omsluitende ring van stijlen. De Afrikaanse ritmische invloeden en de soul zijn direct herkenbaar. Maar ook stijlkenmerken uit funk, blues, pop en jazz rijzen op uit deze smeltkroes.

De internationaal gelauwerde Kurt Elling neemt met zijn project 'The Brill Building Project' het stokje van Rosie over. In de jaren vijftig en zestig was de Brill Building het creatieve epicentrum voor de popmuziekindustrie aan de oostkust van Amerika. De stem van Elling is warm, ritmisch, flexibel en technisch bijna niet te evenaren. Hij beschikt over timing en het vermogen tot natuurlijk temporiseren en versnellen. Zijn muziek maakt emoties zoals humor, optimistische soulswing en suspense los. De meeste nummers zijn door Elling en zijn band bewerkt in verschillende hedendaagse jazzstijlen. Naast een exponent van het moderne croonen etaleert Elling gelukkig ook zijn expansieve vocalese-zangstijl.

De zangkunsten van rising star Gregory Porter zijn het afgelopen jaar, zeker in Nederland, wijd en zijd verspreid. In een hartverscheurende mix van jazz, soul en r&b brengt bij een mengeling van hitgevoelige oldies en nieuwe tracks. Zijn stem, geschoold in de gospeltraditie, kan de vergelijking met de grootheden uit het soulmetier doorstaan. Porter zingt verhalend maar altijd vol groove en met steeds meer souplesse en routine over zijn habitat. Hij hanteert met name de warmte en romantische sentimenten, verraadt vol passie zijn sociale bewustzijn en becommentarieert de controverses in de samenleving.

Menig die-hard jazzliefhebber zal sceptisch naar het fusiongeweld van de Mike Stern/Bill Evans Band, met sterdrummer Dave Weckl in de geledingen, zijn getogen. Na een retraite brengen de voormalige begeleiders van Miles Davis meer dan platte fusion. Onder een voorbeeldig ritmisch tapijt wordt, weliswaar aanstekelijk en vurig, niets nieuws onder zon gebracht. Maar bij de stuwende, extatische solo's van de heren Stern en Evans, vol funk en blues, wordt creatief gezocht naar muzikale oplossingen.

Opvallend is de keuze van allesvreter Benjam Herman om met het trio terug te keren naar de basics van de jazzimprovisatie. Zeker omdat dit bekende materiaal al plat genoeg betreden is. Zo niet Herman. Schijnbaar onbezonnen en luchtig treedt het trio dit keer zittend naast elkaar op. De herkenbaarheid is troef maar de variaties zijn van een adembenemende schoonheid, van venijnig tot romantisch en van bluesy tot hitsig.

De fascinatie bij een optreden van The Bad Plus blijft groot. De mengeling van poprock met rusteloze jazz en de ongekende gelijkwaardigheid van Iverson, Anderson en King in technisch vermogen, verbeeldingskracht en dynamiek leiden tot een maalstroom van creativiteit. De covers blijven tegenwoordig achterwege, waardoor het gevoel voor vrijheid alleen maar toeneemt. Huiveringwekkend goed!

Saxofonist Joshua Redman evenaart qua intensiteit het optreden van The Bad Plus. De condities waaronder het festival wordt afgesloten zijn echter festival onwaardig. Het publiek laat het massaal afweten in de permanente regenstromen. Vanwege de al dagen bekend zijnde weersverwachting is de vraag of er geen creatieve oplossingen op het plein te bedenken zijn om de regen te weren? Redman laat zich niet verleiden om alleen composities van zijn recente orkestrale album te spelen. Het vertolkte 'Lush Life' is te vinden op zijn nieuwe album, maar voor het overige laat de groep zich leiden door het moment en is variatie troef. Zo blijft de sopraansax in de standaard en wordt 'Summertime' op het laatste moment ingepast. Redman is een saxofonist die met zorg en innerlijke logica zijn instrument bespeeld. Ook de kwaliteit, schoonheid en persoonlijkheid van zijn sound doet je verwonderen. Evenwicht en levendigheid zijn als het ware genetisch opgesloten in zijn muziek.

Klik hier voor een fotoverslag van het International Jazz Festival Middelburg door Louis Obbens.