A New Wave Of Jazz Festival

Noem het gerust een showcase. Een volgend voorlopig hoogtepunt in de weg die Dirk Serries aan het verkennen is. Van ambient, via strakke improvisatie met een knipoog naar de postrock, naar de vrijere vormen van improvisatie en de gecomponeerde muziek. Op dit eenmalige tweedaagse festival in De Singer komen die werelden allemaal samen op één podium. De verbindende factor is Serries, zijn muzikale smaak en zijn label, A New Wave Of Jazz, waarop hij deze componisten en musici bij elkaar brengt.

Een festivalverslag door Ben Taffijn, met foto's van Geert Vandepoele.
Vrijdag 18 en zaterdag 19 oktober 2019, De Singer, Rijkevorsel.

Zo treffen we vertegenwoordigers van de vrije improvisatie waar Serries mee samenwerkt: Tom Malmendier, Colin Webster, Tom Jackson, Benedict Taylor, Anton Mobin, Daniel Thompson, Kris Vanderstraeten en partner Martina Verhoeven in wisselende duo- en trio-samenstellingen, vertegenwoordigt Asmus Tietchens de elektronica en treden Antoine Beuger en Dante Boon aan als vertegenwoordigers van de gecomponeerde minimale muziek. Het zwaartepunt ligt dus bij de improvisatie, maar dan wel die vorm van improvisatie die linkt aan de hedendaagse gecomponeerde muziek en waarbij het primair gaat om het creëren van genuanceerde, bijna altijd abstracte klankwerelden. Het volume tijdens dit festival ligt dan ook over de gehele lijn fors onder het gemiddelde en loopt vooral van zacht, via heel zacht, naar stilte. En die stiltes kunnen dan lang duren.

Het allereerste concert door Tonus zet wat dat betreft direct de toon. Gezien het feit dat Tonus geen vaste samenstelling heeft, treden dit keer klarinettist Tom Jackson, altsaxofonist Colin Webster, fluitist Antoine Beuger en Serries zelf aan, die laatste op een soprano melodica in plaats van op gitaar. Als basis dient een grafische partituur voor dit stuk van Serries, dat deel uitmaakt van de 'Modulation Grid'-reeks. Snel gezegd horen we dan dit: clusters van overwegend hoge tonen gescheiden door vrij lange stiltes. Daal je een niveau lager af, dan vallen de nuances op tussen de clusters onderling en hoor je hoe mooi de klanken van deze vier instrumenten met elkaar verweven kunnen raken. Soms spelen ze allen tegelijk, soms wordt ook met dit gegeven gespeeld en varieert het klankspectrum. Het hele stuk vormt een mooi voorbeeld van de reis die Serries tot nu toe heeft gemaakt en de plek waar hij nu staat.

Diezelfde klankbehandeling vinden we terug in de concerten waarin duidelijk wordt geïmproviseerd. Het duo van Benedict Taylor en Anton Mobin en het trio van Tom Malmendier, Dirk Serries en Tom Jackson op vrijdag en de duo's van Martina Verhoeven/Kris Vanderstaeten en Daniel Thompson/Colin Webster op zaterdag. Taylor en Mobin brachten pas 'Close | Quarters' uit op A New Wave Of Jazz. Het concert is niet minder weerbarstig en ontregelend. Het enige verschil is dat we nu kunnen zien hoe de klankwereld tot stand komt. Of het Taylor is die zijn viool mishandelt of dat het Mobin is die ergens in zijn kistje frummelt. Niet dat het veel uitmaakt, want hun individuele bijdrages schuiven prachtig in elkaar tot een unieke klankwereld.

Het trio Malmendier/Serries/Jackson, eigenlijk een duo plus Jackson - een album van het duo volgt volgend jaar - gooit het over een andere boeg. Hier gaat het niet om mengen, maar om confronteren. Serries en Malmendier zitten met hun klanken nog vrij dicht bij elkaar en vormen zo nogal eens het speelveld voor Jackson die er zo nu en dan voor kiest om stevig uit te halen, de ene keer klinkend als een misthoorn, de andere keer ontregelend snerpend.

Martina Verhoeven en Kris Vanderstraeten mogen elkaar eveneens graag uitdagen in het vinden van nieuwe geluiden, Verhoeven vertoeft daartoe meer onder de klep dan achter de toetsen en heeft aan Vanderstraeten een uitstekende partner. Deze man mag dan over een drumstel beschikken, een drummer is hij niet. Veeleer hebben we hier van doen met een klankmagiër die werkelijk overal geluiden uit weet te halen. Een spannend treffen.

Gitarist Daniel Thompson en altsaxofonist Colin Webster namen eveneens een album op voor A New Wave Of Jazz, 'Boskage', en zetten hun samenwerking hier verder met een passende afsluiting van het festival. Webster is een ware meester op de altsax, kan lyrisch klinken, maar weet bovenal een wel zeer gevarieerd spectrum aan klanken te produceren. Hij gromt, gorgelt, plopt en sputtert naar hartenlust. Aan Thompson heeft hij een prima partner en aan alles is te merken dat de twee hier niet voor het eerst het podium delen. Daarbij is Thompson vooral een meester in het creëren van sfeer en hij mag graag het tapijt spreiden voor de ander - ritmisch, repeterend, gaten vullend, paaltjes slaand, structuur biedend.

Wat Asmus Tietchens sinds eind jaren 60 doet wijkt niet zo heel veel af van deze musici. De voornaamste verschillen zitten in het instrumentarium - elektronica versus akoestische instrumenten - en de opbouw - die is bij Tietchens duidelijk veel meer gestructureerd. Maar qua klankwereld vertoont het veel overeenkomsten. Die zijn er overigens ook met de muziek van Antoine Beuger, die hier, samen met componist en pianist Dante Boon de gecomponeerde muziek vertegenwoordigd. Hun muziek, te vinden op labels als Wandelweiser, Another Timbre, Insub en nu dus A New Wave Of Jazz, kenmerkt zich vooral door de zeer karige instrumentatie en het overvloedige gebruik van stilte. De door Boon gespeelde delen van 'Traces Of Eternity' en het door Beuger zelf uitgevoerde 'Song Of Flutes' vormen daarvan het beste bewijs. Zo nu en dan speelt Dante een noot in 'Traces Of Eternity', verder is het stil en in 'Song Of Flutes' horen we Beuger op zeer vaste wijze fluiten in diverse toonhoogtes, wederom gescheiden door stiltes. Zijn instrument heeft hij daarvoor niet nodig, Het is zijn interpretatie van het werk van de dichter Rumi. Die stiltes werpen je terug op jezelf, laten je gedachten dwalen. Tenminste, als het echt rustig is. Dat lukt hier niet geheel, vooral 'Song Of Flutes' is voor de meeste luisteraars duidelijk te lang, te abstract, teveel gevraagd.