Amersfoort World Jazz Festival 2022

Wat tot voor kort Rabobank Amersfoort Jazz heette, vindt tegenwoordig plaats onder de naam Amersfoort World Jazz Festival. De vierdaagse is anno 2022 uitgebreid tot een 11-daags evenement, met meer dan 100 concerten.

Een festivalverslag door Storm Bakker, met foto's van Cees Wouda & Nico Brons.
donderdag 4 t/m zondag 14 augustus 2022, diverse locaties, Amersfoort.

Met het verdwijnen van de vroegere hoofdsponsor is ook de look & feel aangepast. Er wapperen nu roze banners, in lijn met de pay-off van het festival 'Musicians Paradise'. Er is nog maar één hoofdpodium in de buitenlucht, op het Lieve Vrouwekerkhof, waar in de weekenddagen de grote orkesten en publiekstrekkers neerstrijken. Het zonovergoten plein aan de voet van de markante Onze Lieve Vrouwetoren, omzoomd met gezellige horecaterrassen, wordt met lampjes en stoeltjes omgetoverd in een stads openluchttheater, in de stijl van mediterrane jazzfestivals. Wat ook veranderd is: men moet betalen voor de tickets. Goed zo, want betalend publiek komt voor de muziek, heel bewust; het luistert met meer aandacht.

World jazz
De term World Jazz werd enkele jaren geleden al gemunt door de organisatie om de beoogde mix van internationale jazz en wereldmuziek te benadrukken. Welnu, het programma van dit jaar bevatte wederom opvallend veel jazz, variërend van oude meesters (hardbop) tot jonge garde (modern creative). "Echte jazz", bij monde van veteraan Rein de Graaff, die op woensdag 10 augustus met Eric Ineke acte de présence gaf, en meteen afscheid nam van de pianopraktijk. Andere 'living legends' tijdens de 43ste editie van het festival waren Han Bennink, Joseph Bowie en John Ruocco. Het aandeel wereldmuziek was daarentegen bescheiden. Amper acht concerten bevatten elementen van traditionele volksmuziek (India, Anatolië en Balkan), overigens allemaal acts van grote klasse, waarbij het experiment niet geschuwd werd.

Nederlandse jazz
Een belangrijke rol in het huidige format is weggelegd voor de zogeheten Dutch Jazz Release Stages, waarbij meer dan 30 acts van Nederlandse bodem hun nieuwe album presenteren, ondersteund door subsidiënt Sena Performers. Een gouden greep. Het albumrelease-aspect geeft optredens altijd extra cachet, voor zowel de uitvoerende musici als het betrokken publiek. Er kwamen dan ook prachtige pareltjes voorbij, van gevestigde orde die zichzelf opnieuw uitvindt (zoals Loet van der Lee, Teus Nobel, Jasper Blom en Rob van Bavel), maar ook van ambitieuze nieuwkomers als Matthijs Geerts, Jessica de Boer, K.O. Brass, Ragazzi en Peter Somoah. Het leeuwendeel van deze concerten vond in de binnenlocaties plaats, met name in het omgebouwde klooster De Observant, bijgenaamd 'Home of Jazz', waar live radioverslag werd gedaan door Arjan Klaver namens Eemland1Jazz. Nieuwe podiumlocaties waren dit jaar de enigszins afgelegen Kosmik en Fluor, hippe danslokalen, kennelijk bedoeld - zoals bij de meeste zieltogende jazzfestivals in Nederland - om de dreigende vergrijzing tegen te gaan. De temperatuur liep in de goedbezochte zaaltjes gemiddeld op tot boven de 35 graden. Echte jazz en meer, paradijselijke sferen en bloedhitte.

Next generation
Als altijd werd er tijdens Amersfoort World Jazz veel aandacht gegenereerd voor en door de Next Generation. Lucas Santana, de Braziliaanse saxofonist die sinds enige tijd de Nederlandse jazzscene op zijn kop zet en inmiddels genomineerd is voor een Edison, werd dit jaar door Amersfoort Jazz op het schild gehesen als het kopstuk van de nieuwe garde. Hij speelde liefst zes keer op het festival, met steeds verschillende bezettingen. De virtuoze rietblazer werd daarin slechts afgetroefd door de gebroeders Beets (die tijdens deze editie bij een slordige twaalf optredens betrokken waren), op de hielen gevolgd door hun Thaise vriend Koh Saxman (die zeven keer speelde). Zij vormen samen met Rolf Delfos, Ellister van der Molen, Izaline Calister en Ben van den Dungen de muzikale entourage van festivaldirecteur Alexander Beets, die jaarlijks acte de présence geeft tijdens het Musicians Paradise aan de Eem. Achter de schermen schudt de energieke tenorsaxofonist bovendien - bijna geroutineerd - een internationale networkmeeting uit de mouw, waarbij festivals en organisaties van heinde en verre aanschuiven om verbinding te zoeken en toekomstige samenwerking te bespreken.

Internationaal
In het nieuwe format is geen plaats meer voor het beproefde festival-item 'Focus', waarbij dan een internationale scene in het zonnetje werd gezet, zoals in voorgaande jaren Spanje, Thailand, Zuid-Afrika, België of Israël. Wel was er dit jaar een belangrijke bijdrage vanuit Hongarije, met onder meer de Bartók-jazz van meesterpianist Peter Sarik, en uit Italië het veelzijdige Orchestra Jazz Siciliana, dat in Amersfoort onder leiding stond van de Amerikaanse Artist in Residence John Clayton, die bovendien zijn zoon Gerald Clayton bij zich had. Een fantastische pianist, veelvuldig Grammy-winnaar, notabene geboren in Nederland. Een andere internationale ster was dit jaar de weergaloze mondharmonicaspeler Antonio Serrano uit Spanje, die op het LVK schitterde met zijn 'Tribute to Toots'.

Laureaten
De internationale ambitie van Amersfoort World Jazz omvat nog steeds het eveneens door Sena Performers ondersteunde laureatenonderdeel, waarbij het festival jonge artiesten en finalisten van muziekcompetities laat optreden, aangeleverd door festivals uit het internationale netwerk. Wat in 2019 nog de "groeibriljant van Amersfoort Jazz" was, lijkt inmiddels - althans aan de publieke kant van de schermen - alweer wat naar de achtergrond verdwenen. Elk jaar prijken dezelfde namen en rugnummers op de rol, met name Thailand, Zuid-Afrika en Spanje, terwijl interessante jazzlanden als Noorwegen, Duitsland, Frankrijk, België en de VS zijn afgehaakt of ontbreken. Mogelijk ligt de reden hiervan in de huidige staat van het wereldbewustzijn, bevangen door de epidemische angst en hypnose, de recessie en het ontregelde vliegverkeer.

Verdieping
Maar ook het niveau van de laureaten is wisselvallig. De Britse saxofoniste met Nigeriaanse roots Camilla George, endorsed door Ronny Scott's uit Londen, had een swingende band, maar weigerde pertinent haar krolse altsaxofoon te stemmen. Altist Eakpiya Sanpond uit Thailand speelde juist zuiver, maar zonder enige dynamiek. Van de exceptionele talenten zweefden de Luxemburgse Pit Dahm en Charley Rose op eenzame hoogte. Het gevaar met dergelijke etherische freejazz is dat het alleen voor doorgewinterde fijnproevers is weggelegd. We zien dezelfde mensen met gesloten ogen autistisch knikkebollen bij de impro van Sun-Mi Hong, Nicolò Ricci, Tijn Wybenga, Joost Lijbaart en Wolfert Brederode. Niet de gebruikelijke namen die vroeger op de poster van Amersfoort Jazz stonden, maar hét bewijs dat de organisatie naast 'echte jazz', openstaat voor vernieuwing, verdieping en avontuur, lees: aansluiting bij de geldende mores van het Bimhuis en Tivoli.

Al met al een enerverende editie, die smaakt naar meer.