Draai om je oren
Artikel



home  
    
    
 

Mike Zinzen: schets van een rijkgeschakeerd leven

Vorig jaar hing jazzmuzikant Mike Zinzen (geboren in 1932 te Antwerpen) zijn altsaxofoon aan de wilgen. Gezondheidsredenen dwongen hem hiertoe. Zelf zegt hij daarover: "Na zestig jaar intens saxofoongeblaas heb ik de koffer gesloten en voel mij sindsdien bevrijd van de artistieke verantwoordelijkheid welke mijn bestaan tot nu toe beheerst heeft." Wel liet hij vorig jaar nog een solo-cd het licht zien, zijn eerste in zijn loopbaan, en dit jaar zag hij kans om in eigen beheer 'Flashes & Crashes', een cd van zijn kwartet uit te brengen. De opnamen van Max Bolleman dateren van oktober 1994, maar waren wegens geldgebrek op de plank blijven liggen. Ondanks zijn lange carričre is er betrekkelijk weinig muziek van hem vastgelegd. Er zijn nog plannen om het werk op vinyl als cd uit te brengen.

door Kees Stevens, oktober 2010
foto's: Raoul Van den Boom

Sint Juttemis
Mike Zinzen is in Nederland weinig bekend, al trad hij begin jaren tachtig tot Sint Juttemis toe, het Zeeuwse muziekgezelschap van Dies le Duc. Le Duc is een componist die bij het schrijven rekening houdt met de mogelijkheden van zijn musici. Zo speelt Zinzen op de elpee 'Sint Juttemis 3' (Juttemis Records KLP 198524) een lyrische, spanningsvolle solo in 'Quandjeterattetironttirez'. Spreek die titel maar eens hardop uit. Je krijgt dan niet alleen een goede indruk van de ritmische mogelijkheden van zo'n stuk, maar ook van die van Zinzen. Toen de saxofonist dat stuk in 1985 speelde, zat hij al 36 jaar in het vak. Hij begon op zijn zeventiende.

Clubeigenaar
Vanaf 1952 vervulde Zinzen zijn dienstplicht als muzikant. Hij was leider van de Skylarks, een septet dat dixieland speelde. Hij werd door de muziek van Charlie Parker gegrepen en ging de bopkant op. Zinzen kon zich er niet toe brengen om muziek te spelen die de mensen graag hoorden. Hij speelde muziek en als de mensen dat wilde horen, was het oké. Hij kon er niet van leven, maar zag eind jaren vijftig wel de mogelijkheid in Antwerpen een jazzclub te openen. Dat was de Gard Sivik aan de Stadswaag. Na een kort verblijf in Barcelona opende hij een grote chique zaak, de Hornclub in de Venusstraat in Antwerpen. Daarvoor had hij nog een klein kroegje, De Mok in de Wolstraat, waar praktisch iedere dag gespeeld werd. Zijn grootste jazzclub was de Sibemol, een enorm grote zaak met vier bars en elf man personeel. Iedere dag bracht hij levende muziek. Nedley Elstak en Martin van Duynhoven hebben er ook nog gespeeld.

Zinzen speelde vanzelfsprekend ook in zijn eigen club. Omdat hij het gevoel had dat hij buiten de gang van zaken kwam te staan en het plezier in het uitbaten verloor, stopte hij ermee. Inmiddels had de free jazz de muziekpraktijk behoorlijk overhoop gehaald. Jarenlang speelde Zinzen met een trio zonder piano: thema's van Ornette Coleman, eigen stukken, maar het trio musiceerde ook zonder afspraken.

Jazz Combine
Toch betekende dat niet dat hij zich alleen met avant-garde muziek bezighield. Eind jaren zeventig richtte hij een groep op, Jazz Combine, waarin zijn toenmalige vrouw Patricia Beysens zong. Ook weer tekenend voor zijn slecht gedocumenteerde loopbaan: van die groep zijn drie opnamen, daterend van 1981, uitgebracht. Die staan op een compilatie-cd met opnamen uit de BRT-studio, die ook de cd uitbracht. Zinzen is op die cd verder nog te horen als solist bij het BRT Jazzorkest en met zijn Nederlandse kwartet. De opnamen met Zinzen waren een van de laatste activiteiten van het orkest, dat kort daarna wegens bezuinigingsmaatregelen ontbonden werd."

De Muze
Ondertussen deed Zinzen ook de programmering van De Muze, een café aan de Antwerpse Melkrui. Iedere donderdag was daar jazzmuziek te beluisteren. Soms buitenlandse groepen, onder andere van Max Roach, soms Belgische. Hij trad op die avonden op als gastheer. De Muze bood hem ook de gelegenheid eigen combinaties uit te proberen. Zo is in De Muze zijn Nederlandse kwartet ontstaan: Wout Hendriks op piano, Mary Hehuat op bas en Martin van Duynhoven op slagwerk. In 1985 nam hij met dit trio zijn eerste plaat onder eigen naam op: 'Mike Zinzen My Romance'. Bij de muziek op die plaat (Mercy Records MR 0285) kan de luisteraar zich niet nostalgisch onderdompelen in de muziek van vroeger. Het kwartet heeft bewust gezocht naar de schoonheid die in de thema's van vroeger schuilt.

Flashes & Crashes
Met 'Flashes & Crashes', opgenomen in oktober 1994, is de zoektocht naar schoonheid voortgezet. De ritmesectie bestaat dit keer uit Henk de Laat, een Nederlandse bassist die al jaren in België woont, en de Belgische slagwerker Kris Duerinckx. Wout Hendriks zit weer achter de piano. Het materiaal waarover geďmproviseerd wordt, is totaal anders. Drie stukken zijn van de hand van Zinzen, een van Thelonious Monk, een van Wolf Landesman en een van Dexter Gordon. 'Misterioso' van Monk kent een eigenzinnige behandeling van het thema.

Een van de opvallendste elementen in de improvisaties van Zinzen is zijn toon. Hij blaast met de dubbelliptechniek. Dat vereist een enorme kracht. Toch is hij geen blazer van de energieschool. Zijn spel heeft een beweeglijke sierlijkheid en een dansant karakter. Er straalt een innerlijke kracht uit. Zijn begeleiders sluiten met hun spel daar voortreffelijk bij aan. Een van de hoogtepunten van de cd is 'Pauline', een stuk van de hand van Zinzen. Het is een stuk met een vrij karakter, waarin voortdurend het ritme wordt opgebroken. Het opent als een ballad. De luisteraar wordt steeds verrast. Zo lijkt het stuk na een ingehouden bassolo van De Laat zijn einde te naderen, maar een korte piano-overgang brengt de sfeer van de opening weer terug en Zinzen sluit met een aantal fraaie frases af.

Coda
Een zo rijkgeschakeerd muzikaal leven van zestig jaar samenvatten, is binnen dit bestek een ondoenlijke zaak. Mike Zinzen. Nog een kleine greep. Een kortstondig duo met Patricia Beysens op bastuba met een verrassende repertoirekeuze, zoals 'Chocolat Field' van de Engelse pianist Steve Miller. Optredens met de dichter Marc Pairon, die bij zijn optredens ook een motorzaag hanteerde. De titel van een van de programma's luidde 'De homofiele neigingen van zeepaardjes in de koude golfstroom van Gilbraltar'. Slechts vastgelegd op een cassette. De projecten met St. Juttemis, onder andere ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de Zeelandsuite, georganiseerd door galerij Bellemans uit Axel. Vastgelegd op de enige cd (KCD 1988.17) van St. Juttemis met als gast Leo Cuypers. En tot slot zijn optredens tot vorig jaar in Antwerpse café Hopper, het café van Mary Hehuat. Een duet met Wout Hendriks van 23 september 2009 is op YouTube te beluisteren (klik hier). Het zou een van zijn laatste optredens kunnen zijn.

De cd 'Flashes & Crashes' is per e-mail bij Mike Zinzen te bestellen: mail naar mike.zinzen@telenet.be.