|
Draai om je oren Jazz en meer - Artikel |
home |
||
|
| |||
|
Woeste muziek uit de archieven Van de Britse saxofonist Trevor Watts is oud en nieuw werk op cd verschenen. door Laurent Sprooten, oktober 2007
Van enkele mijlpalen in zijn carrière verschenen onlangs op kleine Engelse labels drie nieuwe releases: de triple-box 'Wipe Out' van de hardcore improvisatieband Amalgam, de concertopname 'Live In Karlsruhe' van Trevor Watts' Moiré Music en 'Ancestry', een duo-cd waarop Watts met zijn huidige muzikale partner, de Engelse percussionist Jamie Harris, te horen is. Van de drie albums is 'Wipe Out' het meest extreme. Deze muziek van de groep Amalgam verscheen in 1979 in een 6 lp-set op het label Impetus. Amalgam pionierde heftig in het grensgebied tussen jazz, noise, rock en improvisatie en was in menig opzicht een ijkpunt voor moderne Europese jazzmusici. Op 'Wipe Out' is goed te horen in welk tijdsgewricht de muziek is gemaakt; de geest van verzet waarde door Europa, punk vierde hoogtij en fusion was in progressieve kringen de meest gehate muziekstijl. Amalgam - door de New Yorkers van Sonic Youth steevast als inspiratiebron genoemd - was een van de voorvechters van een eigen Europese jazzvariant, waarin geavanceerde componeertechnieken en vrije improvisatie alle ruimte kregen, naast instrumentale experimenten en invloeden uit andere culturen.
De saxofonist beschouwt zelf - getuige de hoestekst - de incarnatie van Amalgam ten tijde van 'Wipe Out' (met onder anderen gitarist Keith Rowe, bassist Colin McKenzie en drummer Liam Genockey) als de meest creatieve. Dat verwondert niet als je de muziek - bij voorkeur in de auto op de snelweg - in een meer dan drie uur durend wisselbad ondergaat. Lang uitgesponnen stukken als 'Ongoing Situation' (what's in a name?), de Colemaniaanse freefunk-suite 'Roller Coaster' en de overrompelende blues 'Tribute To Mingus' demonstreren dat Amalgam vol overtuiging nieuwe wegen zocht voor de free jazz, die door een overdaad aan abstracties het contact met de buitenwereld had verloren.
Amalgam - 'Wipe Out' (FMR Records, 2007) 3 cd-set |
|
Trevor Watts is niet de bekendste, maar wel een van de belangrijkste musici die de Britse jazz heeft voortgebracht. Als oprichter van The Spontaneous Music Ensemble en de legendarische band Amalgam heeft hij een flinke bijdrage geleverd aan de bloei van de Britse impro-jazz, die midden jaren zestig begon. Met zijn Moiré Music-groepen was Trevor Watts in de jaren tachtig een absolute grensverlegger; hier werd voor het eerst een overtuigende samensmelting van moderne jazz, improvisatie, Afrikaanse ritmiek en minimal music gecreëerd.
'Wipe Out' is een van de sterkste statements uit het oeuvre van Amalgam: de band koppelt experimenteerlust aan een ongenadig energieniveau en speelt bij vlagen werkelijk alsof men door de duivel op de hielen wordt gezeten. Het typische, ronkende gitaargeluid van Keith Rowe contrasteert fraai met de ijle en hypnotiserende altsax van Trevor Watts. Ondanks enkele geluidssculpturen en pure free jazz-uitbarstingen domineert in de muziek de 'romantisch-structuralistische' visie van Watts, die met zijn muzikale genie haast instinctief in staat is om de woeste improvisaties via allerlei fraaie melodieën en ritmische vlechtwerken in duidelijke banen te leiden.
Deze nieuwe wegen leidden Watts in de loop der jaren naar zijn groep Moiré Music, waarvan onlangs niet eerder uitgebrachte opnamen uit Watts' eigen archief op de cd 'Live In Karlsruhe' verschenen. Met Moiré Music schiep Trevor Watts een haast ideale synthese tussen minimal music, free jazz en Afrikaanse ritmiek. Het compromisloze expressionisme van Amalgam maakte plaats voor een soms overweldigende muzikale architectuur, waarin verschuivende ritmische patronen steeds weer nieuwe perspectieven blootleggen. De traditionele rolverdeling tussen ritme- en melodie-instrumenten wordt volledig overboord gegooid, omdat alles en iedereen in functie staat van de ritmische ontwikkeling. In deze groep begon Trevor Watts met Afrikaanse muzikanten te werken, zoals de percussionisten Nana Tsiboe en Nana Appiah. 'Live In Karlsruhe' laat een superieur ingespeelde band horen, en het is een genot om te volgen hoe de ritmische en melodische lijnen van de verschillende 'stemmen' elkaar kruisen, in elkaar oplossen en weer nieuwe patronen vormen. Alleen de wat kortademige zang van - de toen nog zeer jonge - Lianne Carroll leidt hier en daar de aandacht af.
Moiré Music kende verschillende varianten, van kwintet tot 14-mans bigband. Nog meer nadruk op percussie en ritmische improvisatie kende het Moiré Drum Orchestra, waarin vier Afrikaanse percussionisten zaten. Eind jaren negentig stopte Watts met zijn Moiré-concept, dat in 2003 een kortstondige herleving kende in de jonge Celebration Band. Daarna hield hij het werken met grote formaties voor gezien, en richtte hij met Celebration-percussionist Jamie Harris een duo op, waarmee hij in 2004 opnamen maakte die nu op het Entropy-label onder de titel 'Ancestry' verschenen zijn. Zelfs in deze minimale bezetting slaagt Watts erin met dominante melodieën en felle, diepzinnig gestructureerde solo's zijn doorzichtig-maar-complexe statements te maken. De muziek is kristalhelder opgenomen en de stukken variëren van Schots aandoende folkmelodieën (met circular breathing-techniek) tot bedwelmende Gnawa-improvisaties. Harris ontpopt zich in het kielzog van Watts als een onverstoorbaar solide en vindingrijke percussionist.