Collectables: Ineke Vandoorn & Marc van Vugt

Onlangs verscheen er van zangeres/pianiste Ineke Vandoorn en gitarist Marc van Vugt het mooie verzamelalbum 'White', een kleurrijke weerslag van opnames van hun projecten door de jaren heen tijdens concerten en studiosessies. Op de cd horen we een keur aan gastmuzikanten, waaronder saxofonisten Andy Sheppard en Sylvain Beuf, drummer Michael Vatcher, het voltallige Nederlands Kamerkoor en het jazz-kamerorkest Big Bizar Habit. Dat leek ons een mooie aanleiding om dit sympathieke muzikale stel eens aan de tand te voelen over het album en andere matters of interest.

door Maarten van de Ven, december 2013
foto's: Cees van de Ven

Wat is de reden dat de nummers op 'White' niet eerder werden uitgebracht, als afzonderlijke projecten? 
Marc: "We hebben om verschillende redenen een lange tijd niets uit willen en kunnen brengen. Dat was deels om persoonlijke (lees: gezondheids-)redenen. Een andere reden was dat we een manier zochten om muziek uit te brengen op een wijze die nog steeds recht doet aan de kwaliteit van onze muziek. Persoonlijk heb ik een hekel aan de lage geluidskwaliteit van veel van de huidige media, waarbij de (matige) kwaliteit van de MP3 bepalend is. Gelukkig zijn er nu mogelijkheden om muziek in hoge kwaliteit te downloaden. Dat, naast het feit dat er ook nog steeds cd's gemaakt en verkocht worden, is voor ons een reden geweest nu weer iets uit te gaan brengen."

Jullie produceerden 'White' zelf. Het lijkt alsof jullie veel aandacht besteden aan de klankkwaliteit van een cd - het geluid is altijd erg verzorgd en mooi gedefinieerd. Klopt dat? En willen jullie graag de artistieke eindcontrole, in plaats van het werken met een producer?
Marc: "Leuk dat het je opvalt. Het antwoord is simpel: ja. We besteden veel tijd én geld om te zorgen dat onze uitgaven goed klinken. We zijn in de gelukkige omstandigheid dat we hiervoor met heel goede mensen kunnen samenwerken. Onze opnames mixen we al jaren af met Sander van Herk, één van de besten in dit vakgebied. We doen dat ook echt sámen met hem. We hebben namelijk zelf hele specifiek ideeën over het geluid en willen er daarom ook graag een stem van buitenaf bij betrekken. Zo blijf je fris. Wat zo sterk is aan het werken met Sander, is dat hij niet denkt binnen stilistische kaders ('dit is jazz'). Hij luistert juist naar onze muziek als iets dat op zichzelf staat en daar probeert hij met ons iets moois van te maken. [Van Herk is bij het grote publiek vooral bekend als gitarist van Het Goede Doel, MvdV]"

Ineke: "Ik vind het zelf een groot voordeel dat Sander niet echt een jazzliefhebber is, maar wel een enorme brede muziekkennis heeft én geweldige oren! Hij heeft daardoor wat afstand tot onze muziek en dat komt de productie ten goede. Een van de redenen dat ik het destijds fijn vond om met hem te gaan werken is ook, dat het jaren geleden bij jazzproducers min of meer gebruikelijk was om niet alleen de instrumenten, maar ook de vocalen 100% naturel op te nemen. De microfoonopname kwam dus direct en onbewerkt in het eindresultaat terecht. Ik was het daar niet zo mee eens en het zou met mijn stem ook totaal niet gewerkt hebben."

De ondertitel van 'White' is  'Collectables One'. Mogen we ervan uitgaan dat er nog een verzamel-cd zal verschijnen, bijvoorbeeld eentje die de periode 2010-2013 omvat? Hebben jullie nog interessante tracks liggen?
Marc: "Ja, dat is een tip van de sluier die we wel willen oplichten: er komt nog meer, en ook vrij snel al! In het voorjaar kun je 'Collectables Two And Three' verwachten. De focus zal dit keer meer liggen op onze projecten met grotere bezettingen en op instrumentaal werk. Maar, er wordt nog steeds ook gezongen..."

Wat is volgens jullie de belangrijkste ontwikkeling van dit moment aan het jazzfront?
Ineke: "Dat vind ik lastig te zeggen. Meestal blijkt pas na enige tijd welke ontwikkelingen belangrijk zijn. Ik vind het zelf nog steeds heel interessant en vooral ook inspirerend om te horen hoe binnen de jazz er steeds weer manieren worden gevonden om verschillende stijlen en persoonlijke achtergronden te mixen tot iets verrassends."

Marc: "Ik zie zelf als belangrijkste ontwikkeling de enorme verandering die er in het circuit gaande is als gevolg van de economische en politieke ontwikkelingen van de laatste jaren. Er zijn veel van de al jaren bestaande podia verdwenen en allerlei voorzieningen die daarmee samenhingen zijn veranderd. Je ziet dat iedereen op zoek is naar een manier om binnen deze veranderende omstandigheden toch vorm te blijven geven aan de wens om mooie muziek te blijven maken en uit te voeren. Er ontstaan echt veel nieuwe initiatieven en ik ben eigenlijk verbijsterd door de hoeveelheid creativiteit die jonge en gevestigde musici aan de dag leggen om dit te realiseren, ondanks alles wat er verder gebeurt."

Wat vinden jullie van de stelling dat vandaag de dag onvoldoende wordt geïnvesteerd in echte working bands?
Ineke: "Daar zit wat in. Op de middelbare school ging ik wekelijks naar jazzcafé De Kakatoe in Den Bosch. Daar kon je bepaalde jazzgroepen bijna maandelijks zien spelen en er was echt een band tussen deze bands en het publiek. Er is een moment geweest dat podia zich meer en meer bewust gingen richten op steeds weer nieuwe projecten en bands. Er moest een aanleiding zijn om je te boeken, bijvoorbeeld een nieuwe cd of een geheel nieuw project. Ook subsidiënten vragen dat je steeds met iets 'nieuws' komt. Vinden de ontwikkelingen plaats in dezelfde bezetting en onder dezelfde naam dan heb je heel wat meer uit te leggen dan wanneer je met een nieuw project onder een nieuwe naam komt. Of working bands beter zijn voor de ontwikkeling van de muziek zou ik niet durven zeggen. Het nodigt wel uit tot verdieping wanneer je lang met dezelfde mensen kunt werken. Aan de andere kant is jazz bij uitstek geschikt voor, eventueel kortere, muzikale ontmoetingen en die kunnen soms een heel hoog niveau hebben. Kijk je om je heen, dan zie je trouwens dat veel jazzmusici misschien wel in verschillende projecten en bands spelen, maar dat toch doen met steeds dezelfde beperkte groep van musici."

Marc: "Als ik dit op onszelf betrek, dan denk ik dat wij door de jaren heen juist geprobeerd hebben onze bands gaande te houden. We proberen hierbij steeds een nieuwe draai te geven aan wat we doen en investeren vooral om een rode draad gaande te houden. We doen dit simpelweg omdat we merken dat dit kwaliteit oplevert. Je ziet dit ook meteen terug wanneer je naar onze concerten komt; dan merk je hoe sterk de onderlinge band is tussen de musici, ondanks het feit dat we niet heel veel met elkaar (kunnen) spelen."

Denken jullie dat er onder jazzliefhebbers een verdergaande waardering van het loslaten van ritme, melodie en harmonie zal plaatsvinden, of zal er juist een soort herontdekking c.q. tegengestelde beweging komen van die drie elementen?
Ineke: "Er is duidelijk een tendens om vooral de harmonie los te laten, in die zin dat deze minder complex wordt. Naar mijn idee komt dit vooral door de sterke invloed die zowel de popmuziek en wereldmuziek momenteel hebben. Ritme blijft als vanouds heel belangrijk. Maar misschien vraag je eigenlijk of jazzliefhebbers meer of minder zullen gaan houden van vrije(re) muziek? Wat ik bijzonder vind in Nederland - en wat mij ook heel erg aantrekt - is dat er veel musici en componisten zijn die zowel 'vrij' spelen als songs. Niet alleen binnen een en dezelfde band, maar ook binnen een en hetzelfde stuk. Mijn ervaring is dat die twee werelden in het buitenland vaak heel erg gescheiden zijn. Voor zang is het bijna andersom: ik hou zelf zowel van het zingen van songs, mooie melodieën en goede teksten als van (al dan niet vrije) improvisatie. In het buitenland vinden ze dat heel verrassend, maar in Nederland heb ik soms het idee dat vooral de echte jazzliefhebbers daar maar moeilijk aan kunnen wennen, die horen liever het een of het ander. De niet doorgewinterde jazzluisteraars staan daar, anders dan dat je zou verwachten, veel meer voor open."

Wat zien jullie als de belangrijkste en te duiden artiesten en ontwikkelingen in de muziek, waar jullie de mensen op zouden willen attenderen?
Ineke: "O, dit is zo lastig! Ik volg absoluut niet alle ontwikkelingen op de voet en heb ook niet het gevoel dat ik op enige manier 'up-to-date' ben. Mijn smaak is tamelijk eclectisch, het is maar net waar ik tegenaan loop, of waar iemand mij op attendeert. Dat kunnen klassieke koorwerken zijn, vrij geïmproviseerde muziek, wereldmuziek (Turks, Afrikaans, Indiaas, Braziliaans), stem-improvisatoren, jazzpiano solo, (veel) zang - zowel pop als jazz, jazzaccordeon, ehm... ik geloof niet dat daar een lijn in zit. Ik heb zelf veel respect voor artiesten die zich blijven ontwikkelen en die steeds weer proberen zichzelf opnieuw uit te vinden. En dan mogen ze van mij best ook eens een misser maken. Graag zelfs, dat houdt het spannend!"

Marc: "Tja, smaak is zo persoonlijk, en het is misschien wel het leukst om het allemaal zelf te ontdekken. En wat of wie belangrijk is, is al helemaal lastig. Ik vind het wel leuk om steeds iets nieuws te horen en ook ik laat me graag op muziek attenderen die ik niet ken. Oké dan, een paar suggesties: The Sicilian Jazz Project van de Canadese gitarist Michael Occhipinti. We kennen Michael al jaren en hebben vaker met hem gewerkt. We zagen een concert van dit project op het Lewiston Jazz Festival 2012 en dat was voor mij zeker een van de beste concerten van dat jaar. Zo tussen mijn zeventiende en eenentwintigste jaar luisterde ik enorm veel naar Zuid-Amerikaanse muziek. Een van mijn grote voorbeelden was en is nog steeds de Braziliaans multi-instrumentalist Egberto Gismonti. Opmerkelijk genoeg is hij vooral bij muzikanten bekend. Het blijft geweldig. We spelen al jaren steeds wel iets van hem tijdens onze concerten."

Ineke, waar moeten we jou als artiest onder catalogiseren? Onder de 'V' van Vandoorn of onder de 'D' van Van Doorn? Ben je niet bang dat je artiestennaam soms wat verwarring kan scheppen daaromtrent?
Ineke: "Marc en ik brachten onze eerste vijf cd's in kleine bezetting uit onder de bandnaam Vandoorn. Bij latere projecten, bijvoorbeeld die met het Metropole Orkest, gebruikten we uiteraard niet de bandnaam, maar onze eigen namen. Vanwege de continuïteit schrijf ik mijn achternaam dus voortaan gewoon als Vandoorn."

Mogen we in de toekomst nog werk verwachten van Big Bizar Habit of andere projecten van jullie, zoals die ruimte-opera 'Alice In Space'?
Marc: "We hebben veel op stapel staan. Er komen zoals gezegd in het voorjaar weer een aantal 'Collectables' aan. Verder gaan we in april weer de baan op met Big Bizar Habit. We voeren dan de 'Ubuntu Suite' uit, deze zijn we nu aan het voltooien. Voor die tijd, in maart, werken we nog aan een nieuw project met tablaspeler Sandip Bhattacharya en toetsenist Jozef Dumoulin. In juni spelen we een aantal dubbelconcerten met Paul van Kemenade en in de zomer hopen we weer met onze Canadese vriend - gitarist Michael Occhipinti - op tour te gaan in Canada."

Met dank aan Cees van de Ven.