Draai om je oren
Jazz en meer - Artikel



home  
    
    
 

Rein de Graaff's Bebop Boek
Op tournee met Dexter Gordon

Met het aftikken van 'Love For Sale' op het podium van het N.V. Huis in Utrecht begon tenorsaxofonist Dexter Gordon op donderdag 21 september 1972 zijn gigantische tournee door Nederland, met daar tussendoor nog concerten in België, Frankrijk en Duitsland. De tournee was georganiseerd door impressario Wim Wigt. Gedurende die tijd werd hij begeleid door Henk Haverhoek op bas, Eric Ineke op slagwerk en mijzelf aan de piano. Behalve een paar keren toen ik verhinderd was en Rob Agerbeek, Ton Wijkamp en de in Amsterdam woonachtige Amerikaanse pianist Irv Rochling voor mij invielen.

door Rein de Graaff

Dexter GordonWe hadden ons al geruime tijd voorbereid op de tournee en we wisten ook ongeveer het repertoire van Dexter. Enkele jaren daarvoor had ik al eens met hem gespeeld en verder hadden we veel originals van zijn platen uitgezocht. Bovendien had Dexter ook - in tegenstelling tot de meeste andere Amerikaanse musici - muziek bij zich, zodat we een uitgebreid repertoire op konden bouwen. Naarmate de tournee vorderde, ontstonden er allerlei arrangementen en leerden we zoveel stukken dat we elke avond een ander programma konden brengen, wat natuurlijk wel gunstig was, omdat het daardoor elke keer weer nieuw klonk, althans voor ons.

Het begin was een beetje moeilijk. We waren namelijk met een nogal zware beat gaan spelen, omdat we dachten dat Dexter dat wel jofel zou vinden (op veel van zijn platen is dat met de ritmesectie namelijk het geval), maar na een paar gesprekken bleek dat er een groot misverstand heerste. Dexter wilde namelijk dat het loose zou gaan klinken, iets wat wij de hele tijd al van plan waren geweest. De eerste keer dat er volgens mij geheel vrijuit en loose gespeeld werd, was zaterdags na de pauze in B14 in Rotterdam, waar gastsoliste zangeres Vera Love, kennelijk een goede bekende van Dexter, de zaak enorm oppepte.

Na dit concert waren we helemaal aan elkaar gewend en ging het spelen steeds fijner. De zondag daarna speelden we 's middags in Hilversum en 's avonds in Groningen, beide keren met tenorist Bobby Jones erbij. Hij was duidelijk geïmponeerd door de aanwezigheid van Dexter Gordon. Tijdens beide optredens gaf Dexter duidelijk de toon aan. Natuurlijk wel jammer voor alle mensen die een tenor battle als destijds met Wardell Gray hadden verwacht. Om dat wel te kunnen meemaken, had je toch een even grote persoonlijkheid als Dexter, bijvoorbeeld Gene Ammons of Sonny Stitt op de bühne moeten zetten.

Dexter Gordon en trio Rein de Graaff's Middags in De Vaart ging het trouwens helemaal niet zo slecht. Echter, 's avonds in Groningen ging Bobby Jones er, door allerlei omstandigheden, met de pet naar gooien. De volgende dag, in Eindhoven, schijnt het helemaal uit de hand gelopen te zijn, zoals ik uit verhalen heb gehoord. De zondag daarop, in Pepijn, hebben we nog een keer in deze combinatie gespeeld, waarbij Bobby Jones in 'There Will Never Be Another You' op sopraan zó verschrikkelijk goed speelde, dat ik me op dat moment niet kon voorstellen dat dit dezelfde musicus als de week daarvoor was.

Daarna waren er in diverse delen van het land concerten, waarbij dat in Leiden wel een van de fijnste werd. Vooral in het gedeelte na de pauze gebeurde er voor het eerst iets wat we daarna nog een paar keer hebben meegemaakt: de ritmesectie ging enorm vrij spelen en Dexter ging plotseling op een soort Coltrane/Shorter-toer. Voor al diegenen die hadden gedacht dat hij stil was blijven staan, was dit dus het bewijs dat dat beslist niet het geval was, zoals hij mijzelf trouwens ook vertelde.

Door al die dagen samenspelen waren we zowel muzikaal als menselijk enorm close geworden. De dagen dat Dexter niet in zijn hotel was, logeerde hij meestal bij een van ons drieën en ook tijdens de urenlange autoritten hadden we allerlei gesprekken over vele onderwerpen. Dexter kon geweldig vertellen, niet alleen over zijn opvatting over muziek, waarvan ik zeer onder de indruk was, maar ook over vroeger: Bird, Eckstine, 52nd Street en over allerlei obscure figuren van de West Coast, waar hij lange tijd heeft gewoond, zoals Dupree Bolton, Frank Morgan, Carl Perkins en tenorsaxofonist Walter Benton, waarvan Dexter bijna niet wilde geloven dat wij daar ook wel eens iets van hadden gehoord, terwijl in Amerika bijna niemand hem kent.

Halverwege de Nederlandse tournee vertrok hij voor een week naar Duitsland, waar hij begeleid zou worden door een trio waarvan - zo bleek een paar dagen later uit een telefonische noodkreet - de bassist en drummer ridiculous waren, wat ten gevolge had dat Eric en Henk spoorslags naar Duitsland vertrokken. Enkele concerten in België en Frankrijk volgden, waarbij het hele orkest in Verviers 's morgens om half zeven uit bed werd gebeld wegens fout parkeren. Terug in Nederland volgde er weer een hele serie concerten met daar tussenin nog een kort uitstapje naar Duisburg en Bochum.

Een van de beste avonden was die in de Boeing-club in Amsterdam. Er gebeurde dus toch nog iets in de hoofdstad op jazzgebied. Wie nu gedacht had al de mensen hier te zien die aldoor maar lopen te klagen dat er nooit iets te doen is, kwam echter bedrogen uit. Het publiek bestond voornamelijk uit wat oudere diehards waarvan ik de gezichten nog wel herkende uit mijn Sheherazade-tijd, zo'n acht jaar geleden. Het was of de klok was teruggezet, zelfs Ted Joans ontbrak niet op het appèl! Op deze sfeervolle avond kwamen we allemaal tot topprestaties. Ik heb Dexter ook nog nooit zo goed 'Body And Soul' horen spelen.

Een blues-zingende en -spelende Dexter Gordon besloot op dinsdag 7 november (voor mij althans, er zou nog een optreden in Paradiso volgen waarbij Irv meedeed) op de TH in Enschede de tournee die bijna twee maanden had geduurd en waarvan wij enorm veel hadden geleerd. Wij waren alle drie zeer onder de indruk geraakt van de enorme persoonlijkheid die wij mochten begeleiden. Een man die zich, uiterlijk althans, nooit iets aantrok van slechte piano's, slechte akoestiek, te warme of te koude zalen en altijd zo serieus mogelijk probeerde te spelen.

Zijn kennis van de stukken die hij speelde, zijn dramatiek in ballads, waarvan hij alle teksten kende, die hij soms voor het spelen aan de toehoorders declameerde, waardoor we meteen in de goede sfeer belandden. Zijn feeling voor alle soorten publiek (geweldig was hij bijvoorbeeld op een schoolconcert voor 14- en 15-jarigen waar hij iedereen voor zijn muziek wist te winnen). En niet te vergeten zijn uitstekende repertoirekeus. Alle stukken die we op een avond speelden, waren bovendien in verschillende toonsoorten en tempo's. Kortom, voor mij is hij een van de grootste tenoren uit de moderne jazz.