Transition 2024
zaterdag 9 maart 2024, TivoliVredenburg, Utrecht

Transition, op zaterdag 9 maart voor de zevende keer in het Utrechtse TivoliVredenburg, was stijf uitverkocht. Het festival bestaat, met ondere andere Rockit in Groningen en What's Next in Eindhoven, naast het omvangrijke North Sea Jazz en behoort tot de meer intiemere festivals in Nederland. In vijf zalen is een mix van nieuwe en hernieuwde kennismakingen met hedendaagse, vooruitstrevende, nationale en internationale artiesten te beluisteren. De trompet is binnen de jazz en geïmproviseerde muziek een niet weg te denken instrument; er stonden maar liefst vier toonaangevende trompettisten op het programma. Uit het totale aanbod worden de trompettisten Matthew Halsall, Keyon Harrold en Avishai Cohen belicht, naast de legendarische pianist Bobo Stenson.

tekst & foto's: Louis Obbens

De Britse trompettist Matthew Halsall bijt als trompettist de spits af in een tot de nok gevulde Pandora-zaal. En ook in de aanpalende gangen en trappen staat een lange rij mensen geduldig te wachten om een glimp op te vangen van het sonische brouwsel met belangrijke stijlkenmerken uit de ambient en spirituele jazz. De oprichter van het Godwana-label werkt samen met een breed palet aan jonge muzikanten om de soundscapes zo rijk mogelijk in te vullen. Naar verluidt heeft Halsall na het horen van Pharoah Sanders 'You've Got To Have Freedom' de trompet, die hij als tiener had aangeleerd, weer opgepakt. Volgens het gedachtegoed van Alice Coltrane, maar aangevuld met elektronica, veel percussie en onder andere een harp en een fluit, ontstaat een originele en meditatieve muziekstijl. Het geluid is in eerste instantie warm, aangenaam en ritmisch en de hele presentatie is ingehouden en sereen. De trompetklanken van Halsall en de door hem aangebrachte elektronische fundamenten zijn melodieus en vol verlangen. De toegevoegde fluit/saxofoon en Fender Rhodes-klanken zorgen voor geestverruimende bijdragen. Echter, na enkele nummers glijdt de muziek - grotendeels afkomstig van het album 'An Ever Changing View'- wel heel makkelijk van je af. Wars van de grote gebaren die de spirituele jazz onder aanvoering van John Coltrane, Pharoah Sanders en Sun Ra ook in zich kan herbergen, blijken de composities te veel uitwisselbaar.

Keyon Harrold brengt in vergelijking met Matthew Halsall muziek van een totaal andere orde. De Amerikaanse jazztrompettist, geboren en getogen in Fergusan, Missouri, heeft een missie. Weliswaar op Amerikaanse leest geschoeid komt tijdens het optreden een tweede passie aan het licht, naast zijn gedrevenheid om zich muzikaal te onderscheiden: Harrold is een man met als credo love and peace en grijpt meerdere momenten aan om gelijkheid, tolerantie en compassie te prediken. Ook toont hij zich kwetsbaar over zijn persoonlijk leven. Met zijn debuutalbum 'The Mugician' uit 2017 is de trompettist wereldwijd doorgebroken. Acht jaar later is zijn album 'Foreverland' uitgebracht. Vooral op trompet, en in veel mindere mate door zijn zangkunsten, brengt hij variatie in toon, klankkleuren en stemming. Het solowerk is bevlogen, enerverend als een hoge snelheidstrein en afwisselend rauw en gevoelig. De postbop draagt onmiskenbaar sporen van hiphop en new soul met zich mee. Zijn herkenbare trompetgeschal is scherp en meeslepend.

Er staat geen maat op het optreden van trompettist Avishai Cohen in de grote zaal van TivoliVredenburg. Zijn akoestische kwartet is door jarenlange samenwerking empathisch op elkaar ingespeeld. Dit gegeven draagt bij aan de ruimtelijkheid en zorgt voor een gedetailleerdheid waar elke noot hoorbaar en relevant blijkt te zijn. Leider Cohen speelt tijdens het hele optreden ronduit sensationeel, warm en emotioneel.

Het kwartet start overtuigend met het stuk 'Will I Die Miss? Will I Die?' afkomstig van het album 'Cross My Palm With Silver'. Een diep doorleefde ode aan de immense reeks slachtoffers door een gasaanval in Syrië. Het vervolg is van een bovenaardse schoonheid en creativiteit, wanneer het kwartet zich waagt zich aan geheel nieuw repertoire. De pas opgenomen suite wordt vandaag voor het eerst live vertolkt. Opvallend genoeg wordt de suite onheilspellend rustig geopend. Het blijkt een voorbode te zijn voor een extroverte trompetexercitie met onbegrensde zeggingskracht. De suite is gecomponeerd tijdens de oorlog in Gaza en een stevige aanklacht tegen die oorlog. Voorzien van heftig drumwerk, refererend aan mortieren en kanonnen, met parallellen naar het drumwerk van Buddy Miles bij Jimi Hendrix' Band Of Gypsys in de aanklacht tegen de Vietnamoorlog in 'Machine Gun'. De intense en bij vlagen trieste klankleuren uit de hoorn van Avishai Cohen voelen aan als huilende, wanhopige kinderen. Cohen roept ook op tot een staakt-het-vuren en een vervanging van de leiders aan beide zijden.

Het kwartet neemt op geen enkel moment gas terug. De muziek blijft hartverscheurend, ook wanneer Avishai Cohen, door gebruik te maken van het wah-wah-pedaal, nieuwe maar emotierijke trompetklanken produceert. De suite wordt afgesloten met een hoopvolle passage, voorzien van delicaat en ruimtelijk pianospel door Yonathan Avishai en de door Cohen ter hand genomen dwarsfluit. Na beëindiging van deze overdonderde suite vraagt Avishai Cohen het publiek of het zich kan vinden in de werktitel van de aanstaande plaat: 'Ashes To Gold'. Cohen speelt na een ovationeel applaus een mooie compositie van Maurice Ravel en eindigt met een primeur, geschreven voor zijn 17-jarige dochter. Na dit betoverend mooie optreden kan het publiek alleen maar wachten op de dag dat dit nieuwe album wordt uitgebracht.

Hoewel het hemelse optreden van Avishai Cohen niet meer kan worden geëvenaard, blijft de muziek van de Zweedse pianist Bobo Stenson, geflankeerd door bassist Anders Jormin en drummer Jon Fält, intrigeren. Het optreden heeft een verstild begin. De melancholie van het pianogeluid wordt versterkt door een gestreken baspartij en knisperende percussie. Naarmate het concert vordert zal het muzikale idioom steeds verder reiken en interessanter worden. Het trio speelt minimalistisch in 'Unquestioned Answer' en impressionistisch in 'The Sunflower', van het meest recente album 'Sphere'. Bijna bewegingsloos zittend achter de vleugel voert Stenson het tempo verder op en wordt de muziek voorzien van meer energie. Het stuk afkomstig van Stensons voormalige bandleider Don Cherry, wordt zelfs abstract en spannend ten gehore gebracht. Het optreden vormt een delicate apotheose van een mooie festivaldag.

De editie van 2025 staat gepland voor 15 maart.

Klik hier voor een fotoverslag van Transition 2024 door Louis Obbens.