North Sea Jazz Festival 2015: een bazaar vol avontuur #1

Na 40 jaar is de indoor-formule van het North Sea Jazz Festival nog altijd ongeëvenaard en een wereldwijd begrip. In artistiek en commercieel opzicht is het festival geëvolueerd van een mainstream jazzfestival naar een full-size showcase voor de wereldtop van jazz en daaraan te relateren muziek. North Sea Jazz is een kruispunt van stromingen en stijlen die geassocieerd kunnen worden met jazz en geïmproviseerde muziek. De Afrikaanse wortels van ritme en soul, gecombineerd met de invloeden van de Westerse continenten, zijn alle te beleven in Rotterdam.

Een festivalverslag door Roland Huguenin, met foto's van Louis Obbens.
Vrijdag 10 juli 2015, Ahoy, Rotterdam.

Na 40 jaar succes zetten we een punt achter het immer terugkerende gemijmer over het verval van pure jazz en de traditie, want North Sea Jazz omarmt bakermat en toekomst. Het festival biedt ruim onderdak aan jazz, pop, wereldmuziek en moderne gecomponeerde muziek.

Vrijdag 10 juli
Het Madeira-podium is een vrijplaats voor bezinning, begoocheling en verlichting. Het vormt een snijvlak van compositie, improvisatie en bevrijdende swing. De avond begint met de hervonden passie van Anouar Brahem. Hij presenteert de muziek van zijn nieuwe dubbelalbum 'Souvenance', dat begin dit jaar uitkwam. Dit album liet lang op zich wachten wegens de politieke omwentelingen in zijn land Tunesië. Een tijd lang was muziek voor hem te triviaal. Hij is terug in het gezelschap van zijn nieuwe kwartet.

Het concert begint meditatief. Klanksymboliek met een naar stilstand neigende rust. Traag deinend water met een onpeilbare diepte, luchtspiegelingen, hallucinatie. Een uitdrukking van verlangen, geluk en vertwijfeling. De filmische muziek roept veel associaties op. Een massage voor oor en gemoed. De zorgvuldige opgebouwde muziek van Brahem is rijk aan minimale en echoënde motieven, koestert eenvoud en de schoonheid van losse tonen. Gedragen melodieën gaan samen met clusters van funk, dansritmes en subtiele grooves. Ingetogen uitbundigheid.

In de grote Maas-zaal treedt bossanova-icoon Sergio Mendes (1941) voor het voetlicht met Brasil 2015. Volgens zijn befaamde recept mixt hij Braziliaanse ritmes en hedendaagse muziekstijlen tot zijn eigen geraffineerde saus. Met zijn muziek is Mendes nog altijd in staat om jonge generaties aan zich te binden. In 2006 deed hij dat met zijn door Black Eyed Peas-voorman Will.i.am geproduceerde 'Timeless'. Ook op zijn nieuwste release 'Magic' intrigeert hij met een uitgekiende mix van stijlen tussen sambajazz en hiphop. Zijn eerste successen had hij met de groep Brasil '66. Hij scoorde met de klassieker 'Mas Que Nada', die hij voor eeuwig aan zich weet te binden.

Mendes is in goeden doen en presenteert in Rotterdam een sterke formatie. Zijn show, met oude en hernieuwde hits, heeft veel vaart en zit goed in elkaar. Waarom zijn patent op een groep leadzangeressen zo weinig navolging vindt, is een raadsel.

Het kleine Congo Square-podium wordt levensgroot gevuld door Gallowstreet. Gallowstreet Brass Band (de volledige naam van de band) ontstond in de Amsterdamse Galgenstraat. Deze tienkoppige band deed veel ervaring op door te spelen in optochten en op buurtfeesten. De bandleden omarmen het straatleven en veroorzaken graag een swingend opstootje, waarbij losjes een strakke mix van New Orleans-brass, hiphop, funk en salsa de open lucht in knalt. Met koper, percussie en drums creëren ze een opzwepende sound. Deze groep kun je gerust vragen voor een vrolijk en uitbundig dansfeest op niveau.

Op primetime treedt Marcus Miller aan op het immense Nile-podium om er zijn nieuwe album 'Afrodeezia' te promoten. Het eerste album dat hij opnam voor het Blue Note-label. Afrodeezia is een ambitieus project dat voortvloeit uit zijn werk voor UNESCO. Vanuit zijn rol als ambassadeur voor vrede en het slavenroute-project van de organisatie ging Miller op zoek naar zijn Afrikaanse roots en maakte daartoe een wereldreis. Opgedane indrukken en muzikale impressies leidden tot veelkleurige composities.

Op het podium klinkt een zwoele mix van funk, latin en Afrikaanse ritmes. De goed geoliede superband doet precies wat het publiek verwacht en geeft een ontspannen, gladde show. Miller voert zijn handelsmerk: onzichtbare virtuositeit. Hij bespeelt zijn bas losjes en met groot gemak. Zijn positie is dominant. Hierin schuilt een discrepantie. De band is voedingsbodem. Miller is de smakelijke garnering.

Onverwacht staat Cees Schrama op het podium en doet een aankondiging: "Veel woorden heb ik niet nodig: Mister Chick Corea & Herbie Hancock!" In de Amazon-zaal vindt de grote happening plaats van deze editie van NSJ.

Beide pianisten waren in de jaren zestig verbonden aan formaties van Miles Davis. Beiden bouwden een indrukwekkende solocarrière op, en maakten naast jazz, pop, fusion en rock ook uitstapjes naar klassieke muziek. De twee giganten speelden talloze malen in Den Haag en Rotterdam. Als duo traden ze eerder op in 1979. Nu zijn ze terug met de Corea & Hancock 2015 World Tour.

Interactie is het sleutelwoord bij dit concert. Hoewel improvisatie centraal staat, is er veel aandacht voor de opbouw van de stukken. In de breinen van beide pianisten wordt razendsnel geschakeld. Pianistisch is deze battle zeer aantrekkelijk. Beide bezitten een rijke ervaring, een niet aflatend enthousiasme, pianistische veelzijdigheid en een subliem toucher. Wanneer ze elkaar individuele ruimte geven, gebeuren er spannende dingen en is er tijd voor reflectie en contrasterend tegenspel. 'Cantaloup Island' wordt ingeleid met een onherkenbare ouverture die ver afstaat van de compositie. Hancock heeft een arsenaal aan elektronica tot zijn beschikking en schept daarmee atonale atmosferen.

De vierhandige improvisaties zijn ingewikkeld en moeilijk te volgen. Niet de ego's, maar de rijkdom aan ideeën zitten elkaar in de weg. De arrangementen zijn boeiend.

In de Hudson-zaal wordt Billie Holiday geëerd door Cassandra Wilson. Op 7 april, de honderdste geboortedag van Holiday, werd haar album 'Coming Forth By Day' uitgebracht. Dit album werd geproduceerd door Nick Launay, bekend van onder meer Nick Cave and The Bad Seeds. Van laatstgenoemde band spelen enkele leden mee bij dit concert. De begeleidingsband (ensemble) creëert een theatrale atmosfeer met een bezetting die naast piano, gitaar, bas en drums bestaat uit viool, fluit en (bas)klarinet.

Wilson is een waardig vertolkster van het mythische imago van Lady Day en herinterpreteert de artistieke betekenis van een illuster stijlicoon en haar repertoire op een respectvolle manier en voegt daar een eigen touch aan toe. Met de unieke kleur van haar stem en haar vermogen om elke ademstoot en nuancering tot in perfectie te beheersen, is Wilson in staat om haar eigen universum te scheppen. Haar timing en frasering zijn fascinerend. Van elke song maakt ze een spannende ballad. Wat er tijdens dit concert in Wilson omgaat, laat zich moeilijk raden. Haar présence is opmerkelijk en zeer waarschijnlijk niet volgens het draaiboek.

Bassist en componist Avishai Cohen is terug in de jazzscene met zijn New York Division. Cohen glorieert en oogst de vruchten van zijn jarenlange inzet om de essenties van jazz en etnische muziektradities te onderzoeken en te verbinden. Na uiteenlopende projecten met Sefardische muziek, een strijkkwartet en een mix van jazz en oude muziek uit het Midden-Oosten, presenteert hij nu een trans-Atlantisch sextet. Naast de jonge en getalenteerde pianist Nitai Hershkovits en drummer Daniel Dor, met wie hij twee albums opnam en de laatste jaren veel optrad in trio-formatie, wordt hij vergezeld door gitarist Kurt Rosenwinkel, trompettist Diego Urcola en Steve Davis. Een fijnzinnige en energieke formatie.

Dit concert heeft een enorme drive en inspireert het publiek tot aandachtig luisteren. Het strakke samenspel en de veelzijdige improvisaties van het sextet verrijken de op zich al sterke composities van Cohen aanzienlijk. Vanaf het Hudson-podium zweept Cohen zijn gehoor op tot boven het kookpunt.

Rond middernacht is Bugge Wesseltoft een van de hekkensluiters van de eerste festivaldag. Tovenaar Wesseltoft (piano, synthesizers, samples) heeft ideale partners gevonden in bassist Dan Berglund en Henrik Schwarz (computer en percussie). Het drietal mengt avontuur en vervreemding in even onderkoelde als opzwepende grooves. Ze creëren atmosferische muziek, die gaandeweg evolueert en rijpt. Symfonische lagen worden dooreengeweven tot soundscapes en veranderen voortdurend van richting. Zo ontstaan routes in een ongebaand landschap.

Wesseltoft verandert repeterende motiefjes in romantische thema's en buigt die vervolgens om naar lome swing met een grootse drive. Berglund en Schwarz voegen eigen autonome opvattingen toe aan het muzikale proces. In de intieme Madeira-zaal ontstaat magie. Het publiek smult en eet uit de hand. De combinatie van sterke interactie en boeiend uitgewerkte improvisaties maakt van dit intrigerende concert een van de hoogtepunten van de dag.

Louis Obbens maakte fotografische verslagen van North Sea Jazz 2015, die je hier kunt bekijken: vrijdag 10 juli, zaterdag 11 juli en zondag 12 juli.