North Sea Jazz Festival 2014

'Echte' jazz versus popmuziek en het hele speelveld daartussenin vormt een intense cross-over van stijlen en sprankelende nieuwe ideeën. Een line-up en thema's om je vingers bij af te likken, met artist in residence Christian McBride, 75 jaar Blue Note, 'Art Of The Eyebrow' van Tony Roe, een surplus aan vocalisten, het intense familiegevoel van Daptone, Ambrose Akinmusire, winnaar van de Paul Acket Award en zoveel meer.

Een festivalverslag door Roland Huguenin, met foto's van Louis Obbens.
Vrijdag 11 juli t/m zondag 13 juli 2014, Ahoy, Rotterdam.

Debutanten en veteranen. De jongere generaties hebben een intense band met de jazztraditie en de eigen toekomst, getuige de optredens van Benny Golson, Robert Glasper, Snarky Puppy, LiV Warfield, Ibrahim Maalouf, Quincy Jones, Takuya Kuroda, Stevie Wonder, Pharrell Williams, Simin Tander, Al Jarreau, Dr. John, Reinier Baas, Outkast, Typhoon, Mehliana, Nir Felder, Martial Solal, Nate Wooley, Henry Butler en Tineke Postma.

Het betoverende concert van zangeres Cécile McLorin Salvant maakt het feest compleet en het complete festival bijna overbodig. Wat zingt en acteert deze jonge vrouw geweldig! Een schone belofte voor de toekomst.

Verheugend is de kunstmanifestatie van Music Inspired Art, met ondere andere een prachtige tentoonstelling van Jimmy Katz (nog de hele zomer te zien in Woerden), het overweldigend aanbod van cd's, de overdaad aan culinair voedsel, DJ's on the Roof, de Boogieball afterpary's in Bird, en de gestroomlijnde organisatie.

In drie dagen nemen zo'n 75.000 uitgelaten bezoekers bezit van een totaal uitverkocht Ahoy, om op 13 podia te genieten van 1000 muzikanten en 150 concerten. De programmering is dit jaar wederom ambitieus, veelzijdig en evenwichtig van opzet. De 39e editie van het North Sea Jazz Festival kent diverse hoogtepunten en is glansrijk geslaagd.

Keerzijde van dit grootse muziekspektakel is dat het toch zo snel voorbij lijkt te gaan. Op maandag rest een voldaan gevoel met een vleugje weemoedigheid.

'Art Of The Eyebrow' is op vrijdag 11 juli een van de eerste acts waarmee het festival opent. Tony Roe kreeg dit jaar de vrije compositieopdracht van NSJ en het Fonds Podiumkunsten. In samenwerking met rietblazer Joris Roelofs, strijkers Jeffrey Bruinsma, Oene van Geel en Jörg Brinkmann en de elektronica van Marcel Wierckx brengt Roe zijn compositie in première.

Roe verbind opnieuw de akoestische eigenschappen van de piano met samples en elektronica, en koppelt die aan beeldtechnieken en nieuwe media. Het veelzijdige klankbeeld van een modern ensemble in combinatie met de gemanipuleerde piano vormt een amalgaam van stijlelementen. Minimal music, spannende sequensen, swingende uptempo's en stukjes stride piano pendelen tussen atmosferische en opzwepende thema's.

De introductie van danser Kenzo Kusuda veroorzaakt een subtiele sensatie. Kusuda begeeft zich in een interactie met de muziek, de videobeelden en de grafische effecten. In zijn choreografie wisselen heftige beweging en verstilling elkaar af. Het uitdrukkingsvermogen van het menselijk oog, het visuele thema in dit werk van Roe, vormt een bezwerende extase.

Hermine Deurloo speelt dit jaar voor het eerst met haar eigen kwartet op North Sea Jazz. Vol overgave bespeelt ze haar chromatische mondharmonica. Deurloo's verzorgde spel is rijp en gelaagd. Intiem en vol overgave verweeft ze lyrische impressies met complexe lijnen en duizelingwekkende virtuositeit. Swing en melodische passages worden afgewisseld met vrije improvisaties. De samenwerking in de groep verloopt subtiel. De volle warme gitaarsound van Jesse van Ruller mengt zich fraai met de harmonica. Joshua Samson maakt indruk met zijn geavanceerde en avontuurlijke solo's op zijn bijzondere percussie-instrumenten, waaronder de hang.

Tom Harrell treed aan met zijn nieuwe project 'Colors Of A Dream', in een ongebruikelijke bezetting van drie blazers, twee contrabassisten en drums. De aanvang is veelbelovend met doordachte arrangementen, met rijke harmonische gelaagdheid voor de blazers. Geraffineerde vocalises van Esperanza Spalding geven luchtige accenten en creëren een feeërieke sfeer. Wat de functie is van twee bassisten blijft onduidelijk. Overdadig slagwerk doorbreekt de balans in de muziek en de geluidsregeling. Het publiek blijkt te genieten van al dat getrommel. Ook de solo's van de saxen hebben weinig diepgang. Harrell maakt veel goed met zijn prachtige fluweelzachte toon. In zijn solo's laat hij de trompet zingen.

Jason Lindner Now VS Now biedt uitgebalanceerde vintage elektronica. Een warm bad maakt plaats heftige grooves. Dit trio presenteert een meeslepende showcase.

Phronesis is een begaafd trio dat opgewekte en doordachte muziek maakt, zonder intellectueel te willen zijn. Een pianotrio in deze opzet is een belofte voor de toekomst van dit genre.

Het Ambrose Akinmusire Quintet wint dit jaar de Paul Acket Award. Het juryrapport rept over een frontman die wortelt in lange traditie, die een weg zoekt in eigentijds idioom, een gedegen atmosferisch beeld neerzet en dit combineert met vrije improvisatie.

Akinmusire spreekt met zijn instrument een lyrisch-poëtische taal. In zijn improvisaties versnelt hij in een ritmisch geavanceerde en rijk geschakeerd palet. Met tenorist Walter Smith speelt hij clusters in een spannend bopidioom en doet een muzikaal appel met een dreigende lading. De piano voegt daar boeiende contrasten aan toe. Het vocale gastoptreden van Theo Bleckmann geeft een theatrale gelaagdheid.

In het midden van zijn groep Zooid laat Henry Threadgill zijn instrumenten spreken in een taal van proclamatie en poëzie. Hij is een indrukwekkende performer met veel zeggingskracht. Zijn progressieve groep doet het nodige stof opwaaien en vormt een groot contrast op NSJ.

Over Gregory Porter is al veel gezegd en geschreven. Hem een eerste keer live meemaken is een verpletterende ervaring. Wat hij doet is in alle opzichten raak. In een paar jaar tijd is Porter de jazzvocalist van zijn generatie geworden. Zijn intonatie, timing en frasering zijn intrigerend. Zijn performance is indrukwekkend. Op het podium is hij een integere persoonlijkheid. Zijn rust en bescheidenheid wekken bijna de indruk dat hij zelf ook niet helemaal begrijpt wat hem overkomt. Tijdens 'Liquid Spirit' krijgt Porter choreografische bijval van de Dutch Soul Sistas, danseressen tussen de 9 en 13 jaar.

Mehliana featuring Brad Mehldau & Mark Guiliana. De experimenten van dit tweetal zijn geslaagd en meeslepend. In hun verkenning van jazz, elektronica en ritmische interacties ontstaan sferische contrasten, die sterk afwijken van eventuele verwachtingen. Dit tweetal zorgt voor sensatie, waarvoor de zaal een knieval maakt.

Het feestje voor 75 jaar Blue Note wordt op een authentieke manier geopend door gastheer Jason Moran en Robert Glasper. Hun boogiewoogie-duet, inclusief de stoelendans op een pianokruk, refereert aan één van de eerste plaatopnamen van Blue Note uit 1939, van pianist Meade "Lux" Lewis en verbindt de traditie met deze tijd. Tenorsaxofonist Benny Golson (85) komt als laatste op de bühne en oogst ontroering.

Pianist Peter Beets is weergaloos op dreef met zijn NY Trio. Met al zijn talent doet hij de piano zuchten. Dit geoliede trio is van een zeldzame klasse en had een groter podium verdient.

Tot slot van deze dag is het feestelijk afzakken met Koffie. Deze Amsterdamse band vermengt afrobeat met pop en jazz. Aanstekelijke muziek, vol energie. Niet dansen is bijna onmogelijk.

Later in de nacht kun je afzakken en doorhalen in Bird. Onder de Hofbogen in een opgewekte ambiance heeft het publiek zich samengepakt op de dansvloer en rond het kleine podium. Wie er precies optreden is niet altijd duidelijk. Niet getreurd; geen gebrek aan muzikaliteit. Wie, zoals ikzelf, wat later binnenwandelt, is te laat voor Sheila E, Bootsy Collins, Lalah Hathaway, Bilal en leden van Snarky Puppy. Een paar nummers met zangeres Shirma Rous maken veel goed.

De samenwerking tussen alt- en sopraansaxofonisten Tineke Postma en Greg Osby begon in 2007. Dit jaar maakten ze het album 'Sonic Halo', dat leidde tot een Euro-Amerikaans onderonsje. Samen creëren ze een subtiele eigen sound met scherpe kantjes. De eigen composities zijn origineel en boeiend van opzet, en hebben veel diepgang. Muziek voor fijnproevers.

Snarky Puppy & Friends bevindt zich in een enorme hype. De explosieve groei van hun roem stijgt ze vooralsnog niet naar het hoofd. Het collectief is productief en inventief en buigt het succes om naar creativiteit. Gedreven en energiek pakken ze door. Elk concert biedt kansen om te experimenteren en te groeien en getuigt van inzet en speelplezier.

Dr. Lonnie Smith is de meest tedere Hammond B3-organist. Maar blijf op je hoede! Zijn charme maakt plaats voor scherpe contrasten, die subtiel worden ingezet met een opgestoken vinger. De zangkunsten en humor van Smith bezorgen je een glimlach die lang blijft hangen. Gitarist Jonathan Kreisberg maakt veel indruk in dit gedroomde orgeltrio.

De kansen om Al Jarreau te zien optreden slinken. In deze editie van NSJ staat hij publicitair in de schaduw van andere coryfeeën. Onterecht. Jarreau is nog altijd de inventieve vocalist en entertainer, die passie en liefde paart aan een uniek timbre en dito persoonlijkheid. Zijn inzet is groot, zeker gezien zijn beperkte uithoudingsvermogen. Fysiek oogt hij breekbaar, zijn stem is kleiner, maar zijn levenslust is onveranderd aanstekelijk. In een duet met Jarreau blijkt bassist Chris Walker te beschikken over een aanstekelijke soulstem.

Danilo Pérez, John Patitucci & Brian Blade vormen een all-stars (piano)trio met ingetogen subtiliteit en gedreven muzikaliteit. Het pianotrio van Franse snit van veteraan Martial Solal kiest een unieke route. Solal (86) beschikt nog steeds over een verbluffende conditie. Zijn spel blijft uiterst origineel, onvoorspelbaar, onnavolgbaar en ongrijpbaar. De broers Moutin geven de oude meester waar nodig flink tegengas.

De klank van Franse lichtheid komt in contact met Libanese schoonheid in de muziek van trompettist Ibrahim Maalouf. Hij herleidt de contrasten tussen oosterse en westerse muziekculturen tot verleidelijke combinaties. Zijn muzikale universum is fluweelzacht, teder, gitzwarte en ruw. Maaloufs speciaal geprepareerde trompet stelt hem in staat om eindeloze reeksen kwarttonen te spelen. Met zijn stuk 'Beirut' creëert hij een onheilspellend universum, dat uitmondt in een bedwelmend feest. Dit enthousiast optreden brengt het publiek in extase.

Kenny Garrett is de afsluiter van de zaterdag. Hij houdt de zaal in de ban van zijn bedwelmende mix van swingende jazz, funk en spirituele zeggingskracht. Zijn uitsmijter 'Happy People' is een gouden vondst.

De zondag staat bol van boeiende impro-acts in de Volga. Trio Kaisei opent daar de dag met een scala aan wijdvertakte, intieme en lyrische stukken. Aki Takase mengt flarden historische jazzpiano met verkwikkende sequensen en stilistisch verfijnde improvisaties. Paul van Kemenades geschakeerde, hese toon staat in fraai contrast met de piano. Drumprovo Han Bennink bespeelt 'slechts' een snaredrum en mengt krachttermen met poëzie.

Henry Butler is de charismatische gast van Steven Bernstein & The Hot 9. Dit gezelschap musiceert puur, rauw en bedwelmend en zet de jazztraditie op scherp. Oude jazz vermengd met swing en americana blijkt in deze setting te beschikken over uitbundige vitaliteit.

Anders, maar met eenzelfde vitaliteit gebracht, is de formule van Daptone. De soultraditie herleeft in al haar puurheid. Een strak gearrangeerde band met onvoorstelbaar veel power is in dit lange concert de ideale voedingsbodem voor zangers en zangeressen. De vlammende performences van Sharon Jones en Charles Bradley zijn verpletterend. Later op de avond is het soullady LiV Warfield, met de New Power Generation Hornz van Prince als begeleidingsband, die grote verbazing en bewondering oogst met haar tomeloos energieke optreden.

Een volgende proeve van improvisatiekunst in de Volga is van John Escreet en Evan Parker. Escreet speelt intiem en verhalend in dromerige clusters en brengt de piano in parelende bezweringen. Parkers tegenspel beweegt in staccato gespeelde flarden en balanceert soms op de randen van geluid en ritme. Zijn zwaarder aangezette motieven gaan gepaard met modulaties en onverwachte impulsen.

Het concert van Cécile McLorin Salvant is een sensationele verrassing. Zij is de gedroomde zangeres. Haar optreden tart het voorstellingsvermogen van publiek en pers. Ze zingt niet alleen intrigerend, subtiel en verzorgd, maar is ook eigenzinnig en origineel in haar repertoirekeuze, en vertederend en innemend in de theatrale benadering van haar repertoire. McLorin Salvant heeft alles in huis om een groot publiek te overtuigen van haar kleinkunsttalenten en om de vocale jazz een grote dienst te bewijzen.

Een andere verassende nieuwkomer is gitarist Nir Felder. Op zijn Fender Stratocaster speelt hij met fluwelen vingers, en schakelt met groot gemak naar stevige rockgrooves. Begaafd en veelzijdig speelt hij intrigerende riffs, zonder zichzelf te herhalen of een moment te verslappen. Felders talent is overtuigend en naar verwachting een belofte voor de gitaarjazz.

Drummer/bandleider Terri Lyne Carrington opereert met haar Mosaic Project featuring Lizz Wright in een breed samenwerkingsverband van veelal vrouwelijke musici. Elkaar inspireren en beïnvloeden met een veelzijdige inbreng van stijlen en ideeën. Een gelaagde en veelzijdige muzikale taal is het beoogde resultaat. Deze opzet is geslaagd. In dit concert zijn de op gospel, blues, jazz en pop geïnspireerde vocalen van Wright medebepalend. Ze leiden tot boeiende contrasten.

Zangeres Stacey Kent brengt ingetogen en tot de verbeelding sprekende muziek. Haar stem is klein, helder en uitermate verfijnd. Krachttoeren zijn niet aan haar besteed. Kent brengt haar liedjes met lichtheid en diepgang. In een reeks bossa's van Jobim en consorten is Jim Tomlinson op saxofoon haar vederlichte tegenpool. Dit repertoire blijkt in hun interpretaties het tandem Gilberto-Getz op zijn minst te evenaren.

Trompettist Takuya Kuroda lijkt de ideale afsluiter van een enerverend festival. Kuroda kiest een koers die hij zoekt tussen nu-jazz, post-bop en vernieuwende light jazz. Cool, melodieus maar niet voorspelbaar. De hoog oplopende temperatuur in de Yenisei maakt een langer verblijf onmogelijk. Uitwijken naar Neneh Cherry & RocketNumberOne is de laatste halte die NSJ nu nog biedt. Een andere sfeer, een ander geluid en voor het laatst nog even onder de mensen.

Port of Rotterdam heeft zich verbonden aan de naamsbekendheid van North Sea Jazz. Als merknaam presenteert de haven zich na negen Rotterdamse edities van NSJ steeds meer als wereldhaven en mondiale jazzstad. Een predicaat dat het imago van jazz en stad versterkt. En die jazz is wijdvertakt en diep ingesleten in de vele nieuwe vormen die de hedendaagse populaire muziek kent. En toch hoor je ze nog steeds: puristen die bezwaar maken tegen de verwatering van de jazztraditie. Maar gebruik geeft slijtage en wrijving geeft glans. De tientallen op NSJ gepresenteerde genres en cross-overs vormen een spectrum met een mondiale reikwijdte. De invloeden van jazz leiden een onontkoombaar eigen leven. NSJ leeft bij een groot publiek en biedt via de weg van commerciële belangen en superacts kansen aan avantgardisten, outlaws en underdogs. Jazz is springlevend dankzij deze strategie. Wanklank in de praktische organisatie van het festival is de hardnekkige trend om het geluidsvolume in de zalen steeds verder op te blazen.

Louis Obbens maakte fotografische verslagen van de drie festivaldagen van North Sea Jazz 2014, die je hier kunt bekijken: vrijdag 11 juli, zaterdag 12 juli, zondag 13 juli.