North Sea Jazz Festival 2012 Dag 1

Een festivalverslag in woord en beeld door Geert Vandepoele.
Vrijdag 6 juli 2012, Ahoy, Rotterdam.

Rotterdam! Zijn Erasmusbrug, zijn architectuur, zijn eeuwige bouwputten, zijn Kunsthal, zijn Grandcafé Engels, zijn wereldeethuis Bazar, zijn North Sea Jazz Festival! Elk jaar komen we er met veel plezier terug.

De vrijdag besluiten we in te vullen met een avondje Clean Feed. Het Portugese label bestaat tien jaar en dat mag gevierd worden. In die periode is het label uitgegroeid tot een ontmoetingsplek voor creatieve jazzmusici en improvisatoren. Gevestigde waarden uit zowel de Amerikaanse als de Europese scene gaan er de confrontatie aan met jonge muzikanten. Steevast worden de perfect opgenomen cd's uitgegeven in mooie kartonnen hoesjes. Het recent verschenen 'Takes Off' van Platform 1, het nieuwste project van Ken Vandermark, draagt het nummer 255 en is het zoveelste hoogtepunt van een ondertussen indrukwekkende catalogus.

In de kleine Volga-zaal brengt North Sea Jazz vandaag een gevarieerde en veelal Amerikaans getinte staalkaart van waar Clean Feed voor staat. Toch komen ook een aantal Europeanen aan bod.

Het openingsconcert wordt aangekondigd onder de titel 'Trumpet and Drums'. Met Peter Evans en Nate Wooley staan twee van de avontuurlijkste trumpet wizards van het moment op het podium. Als deze in de clinch gaan met drummers van het kaliber Jim Black en Paul Lytton, dan belooft die confrontatie op zijn minst boeiend te worden.

Improveteraan Paul Lytton zomaar een drummer noemen, doet de man overigens oneer aan. Vertrekkend vanuit wat instrumentaal gefluister, bouwen de vier in twee lange, eclectische, soundscape-achtige stukken een eigen muzikaal universum op. De mogelijkheden van de instrumenten worden tot het uiterste getest; meer dan eens braken de trompetten pure ruis. Door het veelvuldig gebruik van elektronica valt nog moeilijk te achterhalen welk geluid nu precies waar vandaan komt. Dikwijls is het de ijzerwinkel van Lytton die, met kleine geluidjes en roffeltjes, niet alleen de gaten opvult, maar ook richting geeft aan de muziek. Het is mooi om zien hoe de muzikanten zelf genieten van telkens weer nieuwe vondsten. Muziek voor de liefhebber, die in de eerste plaats live moet ervaren worden. Trumpets, Percussion and Eclectronics dus.

Angelica Sanchez... klinkt best exotisch, hadden blijkbaar een hoop mensen gedacht. Een dame aan de piano, met verder sax, gitaar, bas en drums, dat lijkt me wel iets. Hoe verklaar je anders dat bij de eerste expressieve solo van saxofonist Tony Malaby een pak volk de zaal verlaat? Met naast Malaby ook de Franse gitarist Marc Ducret op het podium valt uiteraard geen easy listening te verwachten. Al blijft de muziek toegankelijk, met telkens netjes afgelijnde stukken, lieflijk wordt het nooit.

Wat onmiddellijk opvalt is de zware, hamerende linkerhand van de pianiste. Bij haar geen heldere, klaterende stijl, maar energieke, donkere, diep in de buik van de piano resonerende aanslagen. Zowel Ducret als Malaby mogen meer dan eens als stoorzender functioneren. Een hoogtepunt in de set is het stuk waarin ze aanvankelijk unisono hun partituur spelen, om daarna los te barsten in een impro-duel vol horten en stoten, waarbij niet zozeer het volume als wel de muzikale spankracht centraal staat. Nadat ook de onvolprezen drummer Tom Rainey nog een solospot krijgt, groeit de set met donderende drums, scheurende gitaar en gillende sax naar een climax. Een concert dat bewijst dat ook relatief toegankelijke muziek, met veelal zorgvuldig uitgeschreven partituren, evengoed onweerstaanbaar kan zijn, mits voorzien van de nodige kruiden.

Dan is het tijd voor Kris Davis. De Canadese presenteert op North Sea haar soloalbum 'Aeriol Piano' uit 2011. Met tergend trage noten krijgt ze de zaal muisstil en trekt ze je mee in haar universum, een mix van jazz, klassiek en impro. Naast het uit de cd afkomstige 'A Different Kind Of Sleep' valt ook haar bewerking van het voor de New Yorkse 'Bang On The Can Marathon' geschreven 'MASSIVE Thread For 6 Pianists' op. De soloversie intrigeert. Het lijkt alsof haar twee handen twee verschillende stukken spelen. Pianoloopjes rivaliseren met donderende notenklusters. Wonderbaarlijk hoe deze tengere, alledaags uitziende vrouw haar publiek gedurende een klein uur volledig in de ban houdt. Een hoogtepunt.

Op het cd-hoesje van 'Pool School' van het Tom Rainey Trio staat een schilderij van een dame die op het punt staat het zwembad in te duiken. Met de weinig gebruikelijke bezetting van gitaar/sax/drums moet dat ook het gevoel zijn dat de muzikanten hebben als ze aan hun set beginnen. Gevaar voor verdrinking is er evenwel niet. Drummer Tom Rainey, gitariste Mary Halvorson en saxofoniste Ingrid Laubrock zijn ervaren zwemmers. Laubrock speelt gortdroog, laat haar sax piepen en knarsen. Eerst aarzelend, rustig klanken uitstotend, tot ze het tempo opdrijft en krijsend naar een ontlading toewerkt. Een vrouw die zo sax speelt, zo kennen we er toch maar één. Ondertussen laat Halvorson schijnbaar onbewogen haar gitaar rammelen en jengelen. Of perst ze dissonante gitaarnoise uit de snaren. Weer is het de meesterlijke Rainey die er met zijn roffels voor zorgt, dat de losvaste muziek toch een geheel vormt. Zowel tijdens de ingetogen fragmenten als tijdens geluidsuitbarstingen blijft het merkwaardig: impro die als het ware rond de pot draait, maar tegelijk toch boenk erop is.

Als afsluiter volgt nog Marty Ehrlich's Rites Quartet. Saxofonist/klarinettist Ehrlich draait al jaren mee aan de top van de New Yorkse jazzscene. Toch is het de eerste keer dat hij als leider van zijn eigen band op North Sea staat. De set opent met ritmisch handgeklap van de musici. Na een solo op altsax barst de groep los in een swingende versie van 'Rites Rhythms'. Hank Roberts drukt, tokkelend op zijn cello, al meteen zijn stempel op het groepsgeluid. Trompettist James Zollar (merkwaardig genoeg de enige zwarte op het podium van de Volga) speelt lyrisch, zowel met als zonder demper, steeds loepzuiver. Voor het eerst misschien die dag staat zowel in de swingende als in de ingetogen stukken de song centraal, meer dan de solist. Zonder ook maar één moment belegen te klinken, serveren Ehrlich & Co een potje stevig swingende jazz, steeds spannend en inventief.

Een bijzonder knappe afsluiter van een boeiende dag in de Volga, het kleine zaaltje helemaal in het dak van Ahoy. Clean Feed blijkt een huis met vele kamers, maar in elke kamer valt wel degelijk iets te beleven.

Achteraan in het zaaltje staat een tafel met een uitgebreide selectie van door de aantredende muzikanten uitgebrachte cd's. Zo veel snoepgoed aan een zacht prijsje (slechts 10 euro per schijfje) kunnen de liefhebbers uiteraard niet weerstaan. Na elk concert gaan de cd's vlotjes over de toonbank. Het bezorgt Pedro, verkoper van dienst, alvast minder ballast als hij die nacht om half vijf terug het vliegtuig richting Lissabon opstapt. Moe maar tevreden, daar zijn we alvast van overtuigd.

Klik hier voor het fotoverslag van de eerste dag van North Sea Jazz 2012 door Geert Vandepoele.