Draai om je oren
Festivalverslag



home  
    
    
 

Fred Van Hove at 80
vrijdag 3 en zaterdag 4 februari 2017, De Singel, Antwerpen

Fred Van Hove. Hij wordt op 19 februari tachtig jaar. Alle reden dus om de man, zijn werk en zijn invloed te eren. Het is de verdienste van Sound in Motion (Oorstof) en De Singel dat dit ook gebeurt, twee dagen lang. Wie de carričre van deze man in ogenschouw neemt, kan niet anders concluderen dan dat dit eerbetoon veel eerder had moeten plaatsvinden, veel te kort is en te kleinschalig. Dat zegt niets over de organisatoren, integendeel, maar alles over het culturele klimaat waar Van Hove reeds tientallen jaren in werkt en wat eerder verslechtert dan verbetert. Maar goed, dit festival stond er!

Een verslag in woord (Ben Taffijn) en beeld (Cees van de Ven & Geert Vandepoele)

Fred Van Hove. Hij was erbij, direct vanaf het begin toen de free jazz in Europa het licht zag. Beďnvloed door Amerikaanse musici als John Coltrane en Albert Ayler sloeg men hier een nieuwe weg in. Een van de vroege mijlpalen is 'Machine Gun' van het Peter Brötzmann Octet, met Van Hove achter de piano. De vrije improvisatie had Van Hove toen reeds enige jaren in zijn greep en zou hem tot op de dag van vandaag niet meer loslaten. Een veelzijdige carričre volgde als pianist, accordeonist, kerkorganist, klokkenspeler en componist. Maar ook een carričre als organisator van concerten, het helaas niet meer bestaande Free Music Festival in Antwerpen en als ambassadeur voor de vrije improvisatie, onder andere als medeoprichter van de Werkgroep Improviserende Musici (WIM), zeg maar de Belgische tegenhanger van het Nederlandse stichting Doek.

In al die jaren werkt Van Hove samen met de top van de Europese improvisatie, gaf die mede vorm en was/is van onschatbare waarde voor de ontwikkeling van de vrije improvisatie in België, die ondanks alle miskenning er wellicht beter voor staat dan ooit. Hij speelde met Peter Brötzmann, Evan Parker, Paul Lovens, Han Bennink, Peter Kowald, Willem Breuker, Sven-Ake Johansson, Steve Lacy, Tony Oxley, Paul Lytton, Johannes en Conrad Bauer, Marilyn Crispell, Misha Mengelberg en Ulrich Gumpert. Ach, de lijst is eindeloos.

Het vertaalt zich naar dit festival, waarin makkers van het eerste uur hun opwachting maken, zoals Parker (waarmee hij ook op 'Machine Gun' te horen is) en Paul Lovens, maar waarin ook de generatie van nu acte de présence geeft, aantonend dat Van Hove dan weliswaar bijna 80 is, maar dat het nog lang niet met hem is gedaan. Fris van geest en nog even onafhankelijk als altijd gaat de man zijn weg, eenieder inspirerend.

Zo is Quat, dat het festival op vrijdagavond opent, een kwartet waarmee Van Hove regelmatig tourt en dat naast twee percussionisten die ook al een eeuwigheid meelopen, Paul Lovens en Martin Blume, Els Vandeweyer in de gelederen heeft. Deze dame is u waarschijnlijk minder bekend. Geheel ten onrechte, want zelden gaat iemand zo creatief om met de vibrafoon. Die wordt niet alleen met de bekende stokken bespeeld, maar ook met speciale handschoenen en een verzameling halskettingen. De vier spelen een prachtige, maar ook weerbarstige en tegendraadse set, vol heftige uitbarstingen en ondoordringbare klankclusters. En mede dankzij Van Hove's hamerende spel is dit met goed fatsoen een percussiekwartet te noemen.

Een ander kwartet waar Van Hove deel van uitmaakte was MLLH4, een kwartet bestaande uit vier pianisten. Het hield op te bestaan toen een van de vier, Eddy Loozen, in 2014 overleed. Maar dit is de plek en het moment om hem te eren. Walter Hus, Christian Leroy en Van Hove brengen een prachtig eerbetoon, dat start als een requiem middels een solo van Van Hove en eindigt met humor en scherts door Hus en Leroy als Van Hove het inmiddels welletjes vindt.

Hét kenmerk van vrij improvisatie is dat vooraf niets vastligt. Het maakt het mogelijk om musici op het podium te zetten die nog nooit met elkaar hebben samengespeeld, of nog nooit in die combinatie. Die elkaar wellicht ook nog nooit gesproken hebben. Het gebeurt op dit festival veelvuldig. Soms met en soms zonder Fred Van Hove. Het levert gedenkwaardige momenten op. Zoals de combinatie Ernst Reijseger (cello), Niels Van Heertum (eufonium) en Van Hove. Reijseger en Van Hove deelden al eens het podium, maar nooit in combinatie met Van Heertum. Deze keer wel en het wordt een van de hoogtepunten van het festival. De drie geven elkaar maximaal de ruimte en zorgen voor een prachtig uitgebalanceerde set. En wat een prachtige combinatie van instrumenten, hoe onverwacht ook. De sonoor klinkende eufonium (een tenortuba), die donkere cello en dan Van Hove's klankwolken. Een andere prachtige combi is die van Evan Parker (tenorsax), Hamid Drake (drums en handtrommel) en Van Hove. Is er een ritmischere drummer dan Drake? In ieder geval niet op dit festival. Met als hoogtepunt het moment dat hij overstapt op die handtrommel. Veel doet hij niet, maar iedere slag is de juiste. De pianist voelt zich er duidelijk bij thuis en speelt de meest ritmische set van dit feestival. En Parker klinkt als altijd: de ene complexe melodie verwisselend voor de volgende. Onvermoeibaar, scherp en lyrisch, afgewisseld met abstractie.

Van de combinaties waar Van Hove niet aan deelneemt valt het duo-optreden van de bassisten Peter Jacquemyn en Wilbert de Joode. op. Twee keer vier snaren en twee klankkasten, meer hebben ze niet tot hun beschikking. Maar het geluid dat de twee hiermee creëren is hemels. Jacquemyn bevlogen, bij vlagen lyrisch, soms met dramatiek en De Joode al even gepassioneerd, maar aardser, wat hoekig, rauw en met iets ongenaakbaars. Het vormt een prachtige combi van krachten en een ander hoogtepunt van deze twee dagen.

Andere momenten moeten we hier kort afdoen. Het optreden van Seppe Gebruers (piano), Gino Coomans (cello) en Niels Van Heertum op vrijdag dat een prachtig bewijs vormde voor de invloed van Van Hove op de jonge generatie. Sarah Gail Brand (trombone), Mark Sanders (drums) en Steve Beresford (piano, elektronica en percussie) op zaterdag, waarin vooral Brand opvalt met haar trombonespel. Ze praat, sist, lispelt en blaast, een bizar klankuniversum creërend. En tot slot het helaas tegenvallende optreden van het Scandinavische Festen Quartet. Zij grijpen terug op de powerjazz van weleer, maar voegen hier helaas niets nieuws aan toe. Een kleine smet op een fantastisch festival.

Klik hier voor foto's van dit festival door Cees van de Ven.
En hier vind je een fotoverslag door Geert Vandepoele.