ZomerJazzFietsTour 2009

Veel last van de voorspelde buien hebben de circa 1600 jazzfietsers van de Groningse ZomerJazzFietsTour op zaterdag 29 augustus niet gehad. Wel van een strakke en straffe westenwind, die het uithoudingsvermogen van de fietsers danig op de proef stelde. Desalniettemin, als je de route een beetje efficiënt had gepland en kort had gehouden, was het allemaal goed te doen.

Een festivalverslag in woord en beeld door Jacques Los & Maarten Jan Rieder, september 2009

Nog afgezien van de overwegend interessante programmering blijft de tour een feest. Een feest van gelijkgestemden, een feest van vriendengroepen en een feest van ontmoetingen van jazzbekenden. Tel daarbij op het redelijke weer – afgezien van de wind – en de variatie van concerten, en dit fenomeen kan gerekend worden tot het meest bijzondere jazzfestival in Nederland.

Met een beetje plannen is het mogelijk een vijftal sets mee te maken. De organisatie heeft als handleiding vier routekeuzes uitgezet, maar het spreekt voor zich dat de eigenzinnige jazzliefhebber zijn eigen plan trekt.

Eén van de eerste concerten was in de middelpunt- en eindfeesttent in Garnwerd. De uit Jeruzalem afkomstige Haytham Safir speelde met zijn kwartet Arabische cross-over muziek. Zijn instrument is de ud, een Arabische luit, waarop met een warm geluid zowel ritmische als harmonieuze, melodische patronen en lijnen worden gespeeld. In combinatie met de cello en de hobo en het subtiele percussiespel van Afra Mussawisada werd een interessante en warme klankkleur gecreëerd.

Gastspeelster in dit wereldmuziek-kwartet was alt- en sopraansaxofoniste Tineke Postma. Haar bijdrage zorgde voor de broodnodige jazzinvloeden. Hoewel haar solo's niet erg geïnspireerd klonken, waren haar kwaliteiten op beide saxen onmiskenbaar te horen en een zeer welkome aanvulling op de nogal totaal uitgeschreven Arabische liedjes.

Het is een trend wereldmuziek vaak te rangschikken onder jazz, waarschijnlijk uit hippe, interessante en commerciële overwegingen. Vooral wat betreft het laatste wordt op festivals en jazzpodia deze muziekvorm regelmatig geprogrammeerd. Wat mij betreft is dat niet een al te gunstige ontwikkeling. Maar met Tineke Postma in de gelederen van het Haytham Safir Quartet heb ik daar wel vrede mee.

Na dit concert snel op de fiets gesprongen en met gezwinde vaart naar de Schuur van Dick voor het concert van de groep Oruga met als gasten trombonist Wolter Wierbos en violist Oene van Geel. Oruga, dat bestaat uit gitarist Mark Tuinstra, bassist Jasper de Beer en de veelzijdige drummer Yonga Sun, speelt lekkere, relaxte, funky muziek waarop Wierbos en Van Geel alle ruimte krijgen om ieder op hun eigen wijze subliem te soleren. Speelse composities met wisselende ritmische perspectieven en achter de solo's puntige geïmproviseerde riffs maakten van dit optreden een muzikaal feestje.

Gitarist Tuinstra, hij soleerde subtiel en bluesy, bassist De Beer en drummer Sun vormden een gedegen en gevarieerde ritmegroep, waarin De Beers vette basgeluid een prominente plaats innam. De capaciteiten van Sun zijn inmiddels meer dan bekend. Zijn muzikale en swingende drummen is in diverse groepen, zoals Robinson, Freitag & Caruso, Veenendaal/Kneer/Sun, Lavalu en Talking Cows, te horen. Een vrolijke en opvallende bijdrage leverde Van Geel met een voortreffelijke dadaïstische scatvocal. Een groot succes!

De volgende etappe ging naar Ezinge. In het prachtig gelegen kerkje had de Dutch Impro Academy zijn tenten opgeslagen. Onder leiding van onder meer drummer Han Bennink, saxofonist Peter van Bergen en trombonist Wolter Wierbos is er een week lang in Rotterdam met internationale musici geïmproviseerd. Het resultaat daarvan werd hier gedemonstreerd.

Met gebruik van elektronische effecten werd door de Serviër Vukasin Djelic (elektrische gitaar) en de Amerikaan Joseph Straub (akoestische gitaar en laptop) een intrigerende soundscape gecreëerd, met weemoedige en esoterische klanken. Iets anders was het trio met Bennink, gitarist Jaak Sooäär uit Estland en bassist Simon Fell uit Frankrijk. Vrije swingende impromuziek met flarden van bekende jazzstandards. Bennink swingde fel en hevig. Het lijkt of hij alsmaar harder swingt (luister wat dat betreft naar de cd 'Monk' van Bennink/Borstlap/Glerum). Gitarist Sooäär soleerde formidabel en virtuoos, terwijl bassist Fell weergaloos stuwde en een vet donker geluid produceerde.

Om het optreden van Sean Bergin bij te wonen moest ik helaas voortijdig Ezinge verlaten. Om een goede plek in de kerkjes of schuren te bemachtigen, is het zaak ruimschoots voor aanvang van de concerten aanwezig te zijn. Dan ook nog tegen de wind in. Vandaar!

Helaas viel Bergins optreden niet mee. Hij is niet meer de flamboyante musicus en verschijning van weleer. Dit alles heeft te maken met zijn huidige fysieke situatie. De hedendaagse en avontuurlijke muziek uit de tijd van zijn bands M.O.B., Song Mob en Trio San Francisco ligt achter hem. Terecht ontving hij in 2001 de prestigieuze VPRO/Boy Edgar Prijs. Blijft een aimabele Bergin die zich met zijn huidige kwartet – pianist Leo Bouwmeester, bassist Jacco Schoonderwoerd en drummer Victor de Boo – richt op het mainstream repertoire: een standard, een bluesje, een Monk-compositie, enzovoorts. Zangeres Una Bergin (zijn dochter) is een prettige toevoeging aan het kwartet. Haar stem klinkt vitaal en warm en met souplesse behandelt zij de standards.

Bergin honkt ouderwets en blijft netjes in het schema, zoekt ook de flageoletto's op, maar haalt het niveau van voorheen niet meer. Het avontuur is uit zijn muziek. Met zijn kwartet maakt hij nu dus gezellige, aangename, swingende muziek. Muziek goed voor de plaatselijke festivals en De Engelbewaarder (de meeste zondagen speelt Bergin daar) in Amsterdam.

Nu met de wind mee terug naar de Schuur van Dick in Feerwerd. De New Yorkse formatie Claudia Quintet van drummer John Hollenbeck zorgde voor een hoogtepunt in de Fietstour. Hollenback is een zeer gewaardeerd drummer en componist. Hij heeft met talloze bekende musici gespeeld en opnamen gemaakt, waaronder Fred Hersch, Bob Brookmeyer, Jim McNeely, Cuong Vu, Dan Willis en Achim Kaufmann. Het Claudia Quintet bestaat al meer dan tien jaar.

De groep speelt uitsluitend composities van Hollenbeck. De composities zijn uitermate gevarieerd en bevatten melodieuze fragmenten, heftig swingende delen, zachte momenten en dat alles nog eens smaakvol gearrangeerd voor deze bijzondere formatie: klarinettist/tenorsaxofonist Chris Speed, accordeonist Ted Reichman, vibrafonist Matt Moran en bassist John Hebert.

Behalve de compacte en strak uitgevoerde composities viel er qua solo's te genieten van tenorist Chris Speed en vibrafonist Moran. Speed heeft een sonoor geluid op de sax en soleert zowel melodisch als mathematisch (opeenstapeling van notenreeksen). Moran speelt glashelder en virtuoos; zijn vibrafoon droeg bij aan de bijzondere klankkleur van het kwintet. De stuwende bas van Hebert en zijn solo's completeerden de bijzondere kwaliteit van Hollenbecks succesvolle band.

Een ander hoogtepunt was het concert van Tristan Honsinger's Seven Seas Orchestra. Een grote groep strijkers (violisten, cellisten en bassisten), met onder anderen Jeffery Bruinsma, Mary Oliver, Jean Jacques Avenel en Joe Williamson en een ritmesectie, met onder meer gitarist Franky Douglas en drummer Louis Moholo, speelde één lange suite.

Het ensemble balanceerde tussen Kancheli en Nelson Riddle. Soms zo kitscherig als wat, dan weer heel verstilde passages en vaak – laat dat maar aan Honsinger over – heftige free solopartijen, ook in duocombinaties. Het swingelement werd ook niet vergeten en in die passages liet de ritmesectie zijn kwaliteit horen. Lekker lichtvoetend en stuwend. In de andere passages vervulde de ritmegroep een aanvullende rol, ritselend en ratselend, en plaatste het de juiste accenten op de juiste tijd. Pianist Cor Fuhler excelleerde vooral in relevante bindingen tussen strijkers en ritmegroep.

Een geweldige apotheose van een wederom zeer succesvolle ZomerJazzFietsTour. Alle hulde voor programmeur Marcel Roelofs, die elk jaar weer mensen op de fiets krijgt en een interessante programmering realiseert.

Klik voor een fotoverslag van de ZomerJazzFietsTour 2009 door Maarten Jan Rieder.