Jimmy Smith overleden
Bijtgrage terriër op het Hammond B3-orgel

Met de opname van Jimmy Smith in het 'grote orkest' is een markante, leidende musicus weggevallen. Elke Hammond-organist die beweert niet door hem beïnvloed te zijn, dient met de nodige scepsis te worden bekeken, zelfs al spelen ze op een kloon.

Door Herbert Noord, 11 februari 2005

Art Blakey voedde de motor voor mijn jazz-interesse. In de bak 45-toerenplaatjes van Blue Note bij de firma Richter in de Amsterdamse PC Hooftstraat stonden er eind 1959 een flink aantal. In bruinig kaftpapier gestoken en van een blauw label voorzien. Plaatjes waar Blakey’s naam op prijkte. Liefst had ik ze allemaal gekocht maar bij gebrek aan voldoende poen moest er een keuze gemaakt worden. Beluisteren behoorde tot de mogelijkheden. Vaak zat ik daar een hele middag met aan ieder oor een halve telefoonhoorn. De meest fantastische muziek kwam voorbij, kiezen bijkans onmogelijk. De verkopende liefhebber zei: "Deze swingt". Er belandde een plaatje op de draaitafel met de titel 'The Sermon'. Art Blakey speelde zijn rol van genadeloze opzweper met verve. Lee Morgan, Lou Donaldson, Tina Brooks en Kenny Burrell moesten wel onder de genadeloze Blakey’s Beat. Alleen had Blakey dit keer gezelschap van een andere bijtgrage terriër. Jimmy Smith 'Organ' stond er achter zijn naam op het blauwe label. Ze gingen maar door, twee maal zes minuten lang. Ik werd gek en vertrok vervolgens met de buit onder mijn jas naar huis om de verovering op mijn Teppaz koffergrammofoon te beluisteren. Grijs gedraaid heb ik hem en ik wist ook meteen, dat mijn muzikale dadendrang zich van de piano naar het 'organ' zou verplaatsen.

Groot musicus
Twee jaar later wist ik de hand te leggen op 'Midnight Special', wederom met Kenny Burrell, maar ditmaal met Donald Bailey op de drums en een grootse Stanley Turrentine op tenorsax. Prachtige plaat, die de muzikaliteit van Jimmy geheel tot zijn recht liet komen. Een groot musicus bewees Jimmy telkenmale te zijn. Praktisch al zijn voor Blue Note gemaakte platen behoren tot de betere en enkele tot de top van de in de jaren vijftig en zestig gemaakte jazz. Aan deze Jimmy ben ik schatplichtig en ook aan sommige lp’s van zijn latere oeuvre, zoals de 'Organ Grinders Swing'.

Bord
Jimmy heb ik 'live' voor het eerst in 1972 in het Concertgebouw in Amsterdam gezien en gehoord. Een concert, dat om een paar zij het niet muzikale redenen, in mijn geheugen gegrift staat. Allereerst was daar 'het bord'. Pontificaal opgesteld voor het podium stond een gifgroen bord met daarop de naam van de firma Mossel & Verstegen uit Den Haag. De leveranciers van de op het podium opgestelde B3 hadden niet geschroomd kenbaar te maken wie daar verantwoordelijk voor was. Daardoor werd een deel van het publiek in de zaal belemmerd in een vrij uitzicht op het podium maar dat had geen gewicht in de schaal gelegd. Daarbij dempte men het zaallicht niet en het wordt duidelijk dat de sfeer niet echt optimaal te noemen viel. Het rumoer onder het morrende publiek nam hoorbaar toe. Jimmy begon met spelen maar het geroezemoes werd niet minder. Ten einde raad werd besloten om het bord naar een minder het oog hinderende plaats te verbannen en werd het zaallicht gedempt. Van het muzikale gedeelte van het concert weet ik mij niet veel meer te herinneren, alleen dat het weinig van doen had met zijn repertoire uit de tijd van Blakey, Turrentine en Donaldson. Nam niet weg, dat het een mooie ervaring was, de held in het wild mee te maken. Naderhand heb ik Jimmy verschillende keren ontmoet en zelfs één keer met hem in hetzelfde programma gestaan, tijdens de orgeldag op het North Sea Jazz Festival in 1994.

Orgel als gage
Er doen over Jimmy vele verhalen de ronde maar het meest navrante vond ik wel het volgende. De firma Hammond besloot de productie van de toonwiel-orgels ergens in 1974 te stoppen. Jimmy ontving als populair-maker bij uitstek van dit orgel een uitnodiging om de laatste van de band komende B3 te bespelen tijdens een bijzonder concert. Alleen werd men het niet eens over de gage. Jimmy wilde het laatste orgel als gage maar dat zag Hammond niet zitten als betaling voor hun beste ambassadeur. Het verhaal ging vervolgens niet door.