Little Jimmy Scott
Het vermogen om te ontroeren

Het grote publiek heeft geen weet van hem, maar door zijn medemuzikanten werd en wordt hij op handen gedragen. Little Jimmy Scott is de enige zanger die Madonna volgens haar eigen zeggen aan het janken krijgt. Lou Reed noemde hem 'Hamlet en MacBeth, samengebald in een song'. Jimmy Scott is een van de legenden op het komende North Sea Jazz Festival in het Haagse Congresgebouw. Hij is er te zien op zondag 11 juli.

Door Eddy Determeyer, 18 juni 2004

Het lage tegenlicht zorgt voor groteske schaduwen die schichtig over de hoofden van het ademloze publiek schieten. De oversized smoking en de grote strik accentueren de jongensachtige verschijning op het podium. Little Jimmy Scott (1925), drie turven hoog, oogt als een karikatuur van zichzelf. Op het van emotie verkrampte lijf staat scheef een vogelkopje. 'All The Way', dat hij woord voor woord prijsgeeft, klinkt langzamer dan iemand van de aanwezigen het ooit heeft gehoord. Voordat Little Jimmy een chorus heeft gezongen (gedeclameerd komt meer in de buurt) zijn we twee minuten verder. Voor die twee minuten om zijn snuift de dame vóór mij zo onhoorbaar mogelijk. Ik moet denken aan wat Babs Gonzales, de bopvocalist en jazzkronikeur me ooit vertelde. Over hoe Little Jimmy Scott in feite het grootste deel van zijn leven in derderangs bars zong, voor de hoeren en hun pooiers. Over hoe bikkelharde bikkers dan de tranen langs de treiter vloeiden. Ja, Little Jimmy kon in één woord meer soul leggen dan de hele nu soulgeneratie bij elkaar. Al zijn z'n hoge uithalen niet meer zo glashelder en vlijmend als destijds, in de jaren vijftig, een optreden van de kleine zanger is nog altijd een emotionele ervaring.

Inspiratiebron
En nu komt hij dus terug. Op het komende North Sea Jazz Festival staat de man die de inspiratiebron was voor een hele ris rhythm & bluesvocalisten. Van Frankie Lymon (Teenagers) en Harvey Fuqua (Moonglows), vijftig jaar geleden, via Stevie Wonder, Frankie Valli en Marvin Gaye, twintig jaar later, tot en met popking Michael Jackson. Doch zijn invloed reikte verder. Neem de in Nederland schandelijk ondergewaardeerde Nancy Wilson. Die mag als de meest prominente 'dochter' van Scott worden beschouwd. Zelf luisterde Jimmy in zijn jonge jaren niet zozeer naar de falsetzangers die destijds populair waren in de zwarte gemeenschap. Bariton Paul Robeson ("wat mij betreft een van de grootste verhalenvertellers ter wereld") en revuezangeres Josephine Baker ("dat was een trooper") waren zijn grote voorbeelden. Zelf begon hij, uiteraard, zou je haast zeggen, in de kerk. Dat was met een jongerenkoortje van een mannetje of zes, zeven, in de Spiritualist Church in zijn geboorteplaats Cleveland, Ohio. "Dat was een waardevol onderdeel van mijn opvoeding. Respect. Respect, dat werd je bijgebracht", legt hij uit.

Handicap
Jimmy kwam uit een groot gezin. Ze waren met z'n twaalven en tijdens de crisisjaren was het opvoeden van tien kinderen in een zwart gezin geen sinecure. Moeder overleed toen Jimmy dertien was. Die laatste had daarbij een extra handicap: hij leed aan het – zeldzame – Kalman syndroom, waarbij de aanmaak van mannelijke hormonen wordt geblokkeerd. Jimmy's groei werd geremd en zijn stem behield haar hoogte. Toen er later geneesmiddelen op de markt kwamen waarmee de ziekte bestreden kon worden, weigerde Scott die in te nemen. Het zou de hoogte en het timbre van zijn stem aantasten en die stem was zijn kapitaal.

De showbusiness
Door naar Paul Robeson en andere vocalisten te luisteren en te ervaren hoe die hun liedjes bezielden, betekenis gaven, groeide bij kleine Jimmy het verlangen, zelf ook deel te gaan uitmaken van die showbusiness-gemeenschap. "Met een vrouw uit de stad ging ik op pad, dat werd mijn eerste ervaring on the road. Ze heette Estelle Young, Louis Jordan noemde haar Caledonia. Ze was namelijk op tournee geweest met Louis Jordan. En prachtige contortioniste was ze, ze kon haar lijf in allerhand kunstige standen buigen, op de muziek van 'A Pretty Girl Is Like A Melody', dat soort wijsjes. Met haar tourde ik door het zuiden. We reisden met een tentshow. Zo leerde ik het vak." Dat was evenwel niet zijn echte kennismaking met de business. Eerder had de jonge zanger al een baantje als schoonmaker in een theater aangenomen, zodat hij in contact kon komen met entertainers. Zo ontmoette hij Ben Webster, Lester Young, Jo Jones, Buddy Johnson en diens orkest en andere muzikanten en dansers.

Lionel Hampton
Vibrafonist, bandleider en volksmenner Lionel Hampton ontdekte de kleine zanger. Dat was in 1948 in een club in Milwaukee. Hamp was meegetroond door enkele van zijn muzikanten, die Jimmy Scott al eerder hadden horen zingen. Dat was een kenmerkende eigenschap van Hampton: overal waar hij de kans kreeg ging hij naar onbekend talent luisteren. Scotts eerste plaatopname met Hamp, 'Everybody's Somebody's Fool', was meteen een grote hit. Maar de bandleider had destijds de gewoonte, de namen van zijn vocalisten (onder wie Dinah Washington) niet op het platenlabel te vermelden, zodat die hit in feite nauwelijks effect had op de naamsbekendheid van Little Jimmy zelf. Nochtans genereerden optredens in het Apollo Theatre in Harlem, waar de Hampton band in zijn hoogtijdagen tot zeven shows per dag afleverde, interesse bij de boekingskantoren. De reden dat de kleine zanger met het engelengeluid ontslag nam was de slechte betaling – een euvel dat door de jaren heen voor veel verloop in het Lionel Hampton Orchestra heeft gezorgd. Daarnaast was het frustrerend, dat Jimmy soms een hele avond werkloos in de coulissen bleef staan, omdat de Hamp gewend was, de playlist ter plekke te bedenken en er bovendien nog vier of vijf andere vocalisten hun beurt afwachtten.

Solo
Zijn solocarrière kwam nooit echt van de grond. Voor een deel had dat te maken met de listen en lagen van de platenbiz. Zo claimde de notoire Savoy-baas Herman Lubinsky in 1962 dat de zanger nog altijd bij hem onder contract stond, al was het inmiddels twee jaar geleden dat er een single was uitgebracht. Met als gevolg dat producer Ray Charles zich genoodzaakt zag, de lp van Scott op zijn Tangerine label terug te trekken. Jimmy: "Veel mensen waren schijtsbenauwd voor Lubinsky. Die wilden daar maar liever niets mee te maken hebben. Behalve dat hij 'n gladde rakker was wat zijn platen betrof, was hij een van de briljantste advocaten van het land. Ronduit oneerlijk, als hij er zelf maar beter van werd. Als je 'n papiertje had getekend was je zo goed als dood. Als je bij Lubinsky zat wilde niemand met je te maken hebben. Maar nu heb ik misschien al teveel gezegd… ik heb je niets verteld, Eddy."

Familie
Vaak wordt Little Jimmy Scott in één adem genoemd met Billie Holiday. Op zich zegt dat niets: Jan en alleman wordt met haar vergeleken en doorgaans slaat dat helemaal nergens op. Qua stijl en stem hebben Little Jimmy en Lady Day inderdaad weinig met elkaar te maken. Hooguit zou je kunnen zeggen dat ze allebei ver achter de beat plachten te timen. En zoals de stem van Holiday in haar nadagen door haar aftakeling aan expressie won, zo hoor je, hoe Scott tegenwoordig op zijn tenen moet staan om bij de songs te komen. De verwantschap tussen de vocalisten mag je letterlijk nemen: Jimmy's tweede vrouw was een nicht van Billies echtgenoot Louis McKay. "Toen ze daar achterkwam zei ze, wat doe jíj in mijn familie?!" Welbeschouwd was er nog iets wat ze gemeen hadden: het vermogen om mensen diep te ontroeren, mee te voeren, te veranderen, zelfs. "Als je naar haar luisterde werd je in haar magie opgenomen. Je kon niet anders dan van haar houden. Zonder meer. Het was intriest om te zien hoe een juweel als zij naar de gallemieze ging." Billie Holiday werd 44. Jimmy Scott hoopt zes dagen na zijn North Sea optreden 79 te worden.

Aanbevolen albums

• 'Mood Indigo', Milestone MCD-9305-2 (ZYX Music)
• 'Moon Glow', Milestone MCD-9332-2
• 'Over The Rainbow', Milestone MCD-9314-2
• 'But Beautiful', Milestone MCD-9321-2