Lalo Schifrin in de groove
New Cool Collective Big Band brengt filmmuziek op North Sea
De New Cool Collective Big Band, het meest bijdetijdse jazzorkest van Nederland, gaat aan de slag met de muziek van Lalo Schifrin, de meest productieve jazzcomponist van Hollywood. Vrijdag 9 juli vindt de ontmoeting plaats op het dakterras van het Haagse Congresgebouw, tijdens de eerste dag van het North Sea Jazz Festival.
Door Eddy Determeyer, 18 juni 2004
De gezaghebbende David Meeker turft in zijn boek 'Jazz in the Movies' niet minder dan 122 films waarvoor Lalo Schifrin de soundtrack schreef. Dat wil zeggen: zo was de stand in 1981, toen de tweede druk van dit standaardwerk verscheen. Lalo Schifrin heeft intussen niet op zijn lauweren gerust, zodat de wijzer inmiddels vermoedelijk ergens in de buurt van de driehonderd staat te trillen. Daarmee is Schifrin met afstand de meest productieve jazzcomponist van filmmuziek. En het zijn niet de minste films waaraan hij zijn naam verbond. Zijn debuut maakte hij in 1965 met 'The Cincinnati Kid' van Norman Jewison. Ook 'Bullitt', 'Dirty Harry' en langlopende televisie-series als 'Starsky & Hutch' en 'Mission: Impossible' staan op zijn curriculum vitae.
Doorgroefde kop
Op het komende North Sea Jazz Festival dirigeert Lalo Schifrin de New Cool Collective Big Band van saxofonist Benjamin Herman. Of dat gebeurt terwijl de doorgroefde kop van Clint Eastwood boven de hoofden van de muzikanten naar het geboefte tuurt is nog niet duidelijk. Filmprojectie zou het in logistiek opzicht toch al razend ingewikkelde festival nog verder compliceren. Dus wanneer we de bongo’s in 'Bullitt' horen moeten we er de bijpassende achtervolging door de hellende straten van San Francisco misschien maar bijdenken. In het jaar dat Schifrin de muziek voor 'Bullitt' componeerde werd Benjamin Herman geboren. "Bij mijn weten is Lalo Schifrin de uitvinder van de achtervolgingsmuziek", stelt de bandleider. "Hij heeft echt een genre gemaakt. Ik bedoel, elke keer wanneer je ’n snel jazzstuk hoort met bongo’s erin, denk je meteen aan een achtervolging. Dat komt gewoon door hem. Hij heeft héle sterke dingen gemaakt, hele sterke beelden."
Schathemeltjerijk
Schifrin is ongetwijfeld schathemeltjerijk geworden van zijn werk in Hollywood. De ironie van de zaak is, dat zulks nimmer een vooropgezet doel was. De pianist/componist, telg uit een voornaam Argentijns muzikantengeslacht, vond op een gegeven moment, dat hij met zijn voorliefde voor het combineren van jazzy swing met klassieke strijkers in zijn woonplaats New York niet echt uit de voeten kon. De symfonie-orkesten haalden hun neus op voor zijn 'Third Stream'-muziek en de jazzmensen schudden niet-begrijpend het hoofd. Hollywood kende natuurlijk al een lange traditie van strijkers-met-een-beat. Dus daar viel de snel en accuraat werkende componist met zijn neus in de boter.
Versneden muziek
Benjamin Herman en zijn New Cool Collective staan primair bekend als de hipste, meest dansbare jazzband van de laatste tien jaar. Maar de Amsterdammers hebben ook ervaring met het uitvoeren van filmmuziek. Voor televisie-commercials, documentaires, korte films en de speelfilm Zus en zo, die genomineerd is voor een Oscar. "Daarin zijn twee stukken van ons gebruikt." Is het geen probleem dat er op de montagetafel wel eens een scène wordt versneden, waardoor ook de muziek verhaspeld wordt? Er was ooit een Nederlandse componist van filmmuziek die in zijn onnozelheid de producent een proces aan de broek smeerde. Zijn Kunst was bezoedeld! Herman: "Dat gaat in onderling overleg. Die gasten zijn er ook wel slim in, hoor. Die zijn heel handig in het knippen zonder dat jij het als storend ervaart. Het beeld is uiteindelijk toch het belangrijkst. Ik vind het niet zo erg."
Pak partituren
Als het goed is, heeft Benjamin inmiddels een pak partituren uit de States ontvangen. Daarmee gaat hij aan de slag. Uitgezocht wordt, welke stukken het best in het New Cool Collective-idioom passen en daarna komen de ritmische modificaties. Want de muziek moet natuurlijk wèl gaan grooven. Het orkest heeft een naam op te houden. Voor de oudere jazzfan is een optreden van de big band een Aha Erlebnis. Die hoort de echo’s van jaren zeventig-funkjazz van Oliver Nelson, Horace Silver en Quincy Jones. Wanneer een jongere dansliefhebber met de muziek van de NCCBB geconfronteerd wordt, staat hij de eerste vijftien seconden met zijn oren te klapperen. Al die toeters! En waar is de deejay? De volgende drie uur is hij niet meer van de dansvloer te branden.
Habbekrats
In een big band werken is geen vetpot. Dat is het nooit geweest: afgezien van Glenn Miller en Cab Calloway betaalde niemand echt goed tijdens de Swing Era. Ben Herman wordt er wel eens moedeloos van. “Het is lastig om al die muzikanten elke keer te moeten bellen voor een habbekrats. Het is vermoeiend, hoor, om na tien jaar nog steeds tegen die gasten te zeggen: joh, het wordt hartstikke leuk, het wordt ècht leuk! Want dat weten ze wel. Ze hebben ook allemaal inmiddels kinderen en hypotheken.”
Piets big band
Zelf deed Benjamin Herman al vroeg ervaring op in jazzmatige orkesten. Hij groeide op in Zaandam, waar hij in Piets Big Band speelde. "Ja, dat klinkt goed, hè," grinnikt hij. "Er zaten daar veel big bands. De mensen waren op zich wel enthousiast en er waren veel workshops in de buurt. Je had daar in Zaandam Nol Sicking en die gaf héél veel workshops. Dat was wel te gek. Daar heb ik m'n eerste stappen gezet. Het is als saxofonist gewoon super om in een big band te zitten als je wat wil leren. Want je zit met vijf saxofonisten op een rij en de een kan dit goed en de ander kan dat goed. Daar leer je heel veel van, hoe je samen moet spelen." Dat geldt natuurlijk ook voor harmonie-orkesten. Daar heeft Benjamin niet veel ervaring mee, bekent hij. "Ik ben één keer op een repetitie geweest van de harmonie in Zaandijk en toen mocht ik gelijk niet meer komen. Ze vonden mijn geluid niet goed. Slecht geluid had ik, terwijl ik de héle dag saxofoon studeerde, allemaal lange noten. Maar ze vonden het gewoon niet goed. Er zat teveel valse lucht in, het was niet klassiek, vibrato was niet goed, 't klopte allemaal niet."
Serieus
Als workshopleider heeeft hij inmiddels zelf ervaring met het werken met amateurs en daar is hij niet onverdeeld positief over. Niet zozeer vanwege hun geluid, maar meer door een attitude die hij vaak tegenkomt. "Ik vind het vervelend als mensen de muziek niet serieus nemen. Als het alleen maar een kwestie is van dat ding eruithalen op zondag. Dat heb ik wel meegemaakt, dat ik daar echt ruzie om kreeg. Ik vind, als ik les geef, dan neem ik dat heel serieus. Dan vind ik dat mensen daar tijd in moeten steken."
Meer weten?
