Jazz in Duketown 2007
vrijdag 25, zaterdag 26 en zondag 27 mei 2007, De Toonzaal, Den Bosch

Naast de bier/blues/oude stijl/popi-jazzfestivals (bijvoorbeeld in Emmen, Apeldoorn, Eindhoven, Oirschot, Delft, Enkhuizen en Wageningen) kent Nederland gedurende de zomerse maanden enkele kwalitatief uitstekende (grotendeels) gratis buitenfestivals, zoals Meer Jazz, Amersfoort Jazz, Haarlem Jazzstad, Schelde Jazz, Jazzweekend Bergen op Zoom, Jazz bij Duurstede, het International Jazzfestival Enschede en last but not least Jazz in Duketown.

door Jacques Los, juni 2007

Eén van de topfestivals is Jazz in Duketown, dat rondom de Pinksterdagen in Den Bosch plaatsvindt. Behalve enkele interessante buitenconcerten – het Metropole Orkest & John Scofield, Eric Vloeimans' Gatecrash, Steam Team, Michiel Braam's Wurli Trio en het Dick de Graaf Kwartet – is de programmering in De Toonzaal er één voor fijnproevers. In samenwerking met de onvolprezen VPRO-radio (de enige publieke omroep die substantieel aandacht besteedt aan serieuze en hedendaagse jazz) is er op drie avonden een uitermate interessante en avontuurlijke programmering tot stand gebracht.

Contrastrijker kon het op de eerste avond niet zijn. Drummer Arend Niks met zijn zeventiger-jaren fusionband en de jonge altsaxofonist Lars Dietrich met zijn kwintet. Hoewel de musici – violist Jasper le Clerq, gitarist Andreas Suntrop en toetsenist Erwin Hoorweg - van Arend Niks' formatie New Niks hun instrumenten voortreffelijk beheersen, produceerden ze een zeer gedateerde intellectualistische rockjazz. Ze deden de tijden van The Flock en John McLaughlin's Mahavishnu Orchestra herleven. Het is de vraag of we daar heden ten dage nog op zitten te wachten. Enigszins irritant waren de pseudo-filosofische, flower power aankondigingen van drummer Arend Niks. Hij drumt tien keer beter. Ik zou zeggen: jongens, ga lekker beboppen, hardboppen of free-jazzen.

Lars Dietrich, die inmiddels in Amerika verblijft, heeft zijn kwartet (tenorsaxofonist Samir Zarif, bassist Zack Lober en drummer Greg Ritchie) aangevuld met gitarist Jesse van Ruller. Beide rietblazers hebben een prachtige heldere toon. Het combineert fraai met Van Rullers akkoorden - als single-note begeleiding. Het kwintet speelde een hedendaagse mainstream set. Dietrich en Zarif behoren tot de jongste generatie nieuwe saxofonisten. Qua techniek en toonvorming hebben ze al veel in huis. Het ontbreekt hen nog wel aan bravoure. Er werd nogal op zeker en daarom uiterst beheerst gesoleerd. Het deed zelfs denken aan het uitgekiende academische spel van de West Coasters: Lee Konitz en Warne Marsh. Ongetwijfeld kunnen we in de prille toekomst nog heel wat van deze jonge saxofonisten verwachten.

De tweede avond werd spectaculair geopend door het jonge Duitse trio [em], bestaande uit pianist Michael Wollny, bassiste Eva Kruse en slagwerker Eric Schaefer. Hun enthousiasme en drive is ongeëvenaard. Het is fysiek merkbaar hoe deze drie jonge honden zich op het repertoire storten. Inmiddels bestaat het trio al enkele jaren. Daardoor hebben ze een ultieme graad van samenwerking bereikt. Interactie, goed naar elkaar luisteren, acute reactie en formidabele instrumentbeheersing: ziedaar [em]'s trioconcept. Ik kan me echter niet aan de indruk onttrekken, dat het drietal zo nu en dan behoorlijk met hun acrobatische techniek koketteert. Zonder de anderen tekort te doen, vervult percussionist Eric Schaefer - gevarieerd, inventief en groovend drummend - een prominente rol. Hij kleurt en ondersteunt fantasievol Wollny's zowel intiem-romantische als virtuoze piano-escapades.

Na het dynamische optreden van [em] was het een hele omschakeling om de introverte Talking Cows op zijn juiste merites te oordelen. Van de Talking Cows hoef je geen bravoure-jazz te verwachten, daarentegen wel op de Blue Note-periode georiënteerde straight jazz met een vleugje free-jazz. Tenorist Frans Vermeerssen is de bepalende factor in het kwartet. Zijn tenorgeluid, vol en ouderwets warm (Gene Ammons), en free-bebop improvisaties maken hem tot een unieke saxofonist in de Nederlandse jazzscene. Pianist Robert Jan Vermeulen soleerde spaarzaam en hoekig, gespeend van elk virtuoos vertoon, en een beetje tegen Monk aan. Dion Nijland en Yonga Sun (altijd subliem extravert drummend in de trio's Veenendaal/Kneer/Sun en Robinson,Freitag & Caruso) begeleidde bekwaam en swingend.

Op de derde en laatste avond in de sfeervolle Toonzaal was het de beurt aan de Argentijnse tenorsaxofonist Natalio Sued en zijn kwartet met Michael Moore (basklarinet, klarinet en altsax), bassist Paul Berner en drummer Flin van Hemmen om de avond te openen. Sued, die al een aantal jaren in Nederland woont en werkt, is een bescheiden blazend saxofonist. Hij heeft een klassiek geluid en is vooral een melodieuze improvisator. Hetzelfde kan gezegd worden van Moore. Beide rietenblazers improviseerden op bedachtzame wijze. Ook hier was de verwantschap met vroegere saxduo's (zoals Al Cohn-Zoot Sims) duidelijk aanwezig. Sueds composities zijn merendeels geïnspireerd op de Zuid-Amerikaanse volksmuziek en klinken enigszins melancholisch. Het kwartet produceert zeer smaakvolle vrije melodieuze jazz.

De afsluiter in de programmering van de Toonzaal was Carlos Bica's Azul. Net als [em] een publieksklapper. 'Bassist Carlos Bica brengt de Portugese ziel aan het zingen. Met zijn trio Azul verenigt hij het crème de la crème van de hedendaagse improvisatiemuziek', aldus de tekst in het programmablad en daar is geen woord Spaans bij. Het trio, met gitarist Frank Möbus en de veelgevraagde en fantastische Amerikaanse drummer Jim Black, verzorgde een spectaculair optreden. Rock, soul, pop, filmmuziek. Een zo nu en dan ontketende Möbus en de immer waanzinnig inventief drummende Jim Black veroorzaakten een welhaast magische luisterervaring. Gelet op alle gitaarversterkings- en effectpedalen kan Möbus gekenschets worden als een pedalendribbelaar, weliswaar uiterst muzikaal en gedoseerd. En laat Carlos Bica maar plukken en strijken. Azul, dus, een effectief en compact trio dat het publiek vijf kwartier in de greep hield en vanzelfsprekend niet zonder toegift kon vertrekken.

De VPRO zendt alle concerten uit op Radio 6 (vanaf 22.00 uur). Vrijdag 8 juni - New Niks, 15 juni – Lars Dietrich kwintet, 22 juni – Carlos Bica's Azul, 29 juni – Natalio Sued Kwartet, 5 oktober – Talking Cows, 19 oktober – [em] en op internet.

Bekijk de fotoverslagen door Cees van de Ven van Carlos Bica's Azul en Natalio Sued 4. En klik hier voor een fotoimpressie van Jazz in Duketown 2007 door Maarten Jan Rieder.