Jamie Cullum
Is de hype terecht?

Het viel afgelopen weken niet meer te ontwijken: de publiciteit rondom een 24-jarige zanger/pianist wiens laatste cd ('Twentysomething') miljoenen verkoopt. In de weken rond North Sea Jazz werden er zelfs reclamespots op televisie voor ingezet. Uitzonderlijk voor een (halve) jazz-cd.

door Guus Crommelin, juli 2004

Serieuze jazzliefhebbers hebben doorgaans een grote hekel aan hypes, die immers door de muziekindustrie worden gecreëerd om verkoopcijfers te stimuleren. Alleen makkelijk te beïnvloeden (jonge) en smaakloze consumenten trappen daarin. Een intelligente consument met een kritische eigen smaak wendt al bij de geur van een hype zijn of haar gezicht af en weigert mee te lopen met de massa. Het aantal intelligente en alternatieve consumenten (in mijn omgeving) is overigens zo groot, dat het afkeuren van de hype een nog grotere hype lijkt te zijn dan de hype zelf. Hoe dan ook, een goede muziekrecensent moet oordelen zonder zich te laten meesleuren in de pro- of anti-hype. Hieronder een poging tot een oordeel buiten de hypes om...

De cd waaraan Jamie Cullum zijn hype heeft te danken is zijn tweede en heet 'Twentysomething'. De opname bevat een mengeling van jazzstandards en meer poppy nummers maar is met een vrij traditionele bezetting van contrabas, drums, piano, hier en daar wat Hammond en Wurlitzer elektrische piano, blazers en strijkers. Wie erg hoge verwachtingen heeft wordt het eerste nummer teleurgesteld, want dat is een aardige versie van 'What A Difference A Day Made'. Een saai nummer waarvan alleen Dinah Washington een sterke opname maakte. De geluidskwaliteit valt wel direct op: erg mooi. De matige indruk van het eerste nummer wordt weggenomen door het tweede, 'These Are The Days'. Een langzaam funky stuk met een gospel-achtig pianoriff. Langzame funky stukken van zangers met een jazztrio hoor je vaker en nooit klonken ze zo goed als hier. De meeslepende groove zuigt je mee in een oude, doorleefde mannenstem die bij het zingen een perfecte balans vindt tussen beheersing en rauwheid. Vol ongeloof kijk ik naar het hoesje, waar een klein ventje met gympies jong en onnozel zit te wezen. Hoe kan een stem je zo voor de gek houden? (Moraal: doorleefd klinken heeft niets te maken met doorleefd zijn).

Bijzondere kwaliteit van Jamie Cullums zang is dat deze associaties oproept met andere zangers, maar dat het niet lukt de vinger erop te leggen op wie hij nou lijkt. Zelf dacht ik aan Dr. John en Lou Reed, een kennis dacht aan Paul McCartney, Tom Waits en Donald Fagan, en een recensent van de NPS-website heeft het over een kruising tussen Frank Sinatra en Jimi Hendrix, maar dat laatste heeft waarschijnlijk te maken de geweldige versie van 'Wind Cries Mary' die op 'Twentysomething' staat. De associaties worden wellicht niet eens door de stem zelf opgeroepen, maar doordat Jamie de manier van zingen uit zoveel verschillende stijlen beheerst en volkomen natuurlijk mengt. Veel nummers van de cd hebben ook een climax in een vrolijk la-la-la-gezongen lijntje, dat aan de Beatles doet denken. De in popmuziek meestal, maar in jazz zelden gehanteerde 'krijs' (Aaauww!!) wordt door Jamie ook precies in de juiste doses gehanteerd. Het derde nummer van de cd is een prachtige, zwierige, Britpop-achtige versie van 'Singin' In The Rain'; origineel en mooi. Vierde nummer is het titelstuk 'Twentysomething': knullige tekst, maar zo lekker gespeeld en gezongen dat je deze verwende twintiger met zelfmedelijden toch in je hart sluit. Vijfde nummer: een erg mooi liefdeslied getiteld 'But For Now'. Spectaculair zijn verder nummer 9 ('I Get A Kick Out Of You') en nummer 6 ('Old Devil Moon'). Allebei bekende, pakkende Broadway-liedjes, uptempo jazzy uitgevoerd. Wie een ander nog levende persoon kent die dit soort stukken zo brutaal, stoer, doorleefd en pakkend vertolkt, moet even een mailtje sturen! Met name 'I Get A Kick Out Of You' is superb; geweldige bas/pianolijn, goede solo (nog even oefenen en Jamie speelt die triller net zo goed als LesMcCann himself!) en grappige snuifgeluiden bij de tekst over cocaïne. De overige nummers zijn saaier, eentoniger en meer poppy van aard.

Het is dus niet raar dat deze plaat op eigen kracht in de Engelse top 5 van best verkochte cd's kwam. Dat gegeven maakte de Nederlandse pers ook nieuwsgierig, hetgeen automatisch aandacht creëert en een hogere cd-verkoop. 'Twentysomething' is nog prettig om te beluisteren ook; eindelijk een jazzzanger die iedereen leuk kan vinden! Gevolg: het Paul Acket Paviljoen was al een uur van tevoren vol en iedereen zingt 'What A Difference A Day Made' woord voor woord mee (dat zou men toch alleen nog in een bejaardenhuis verwachten), meisjes gillen hysterisch 'Jamieeee!' en gooien met onder-
broekjes, en de recensies over het North Sea Jazz Festival signaleren dat. Alle kranten besteden in het kader van North Sea Jazz opnieuw aandacht aan Jamie Cullum en de platenmaatschappij geeft de zaak een extra zetje in de rug met televisiereclames: de hype is compleet. De vraag is of ons hier een overschatte twintiger door de strot wordt geduwd? Op basis van de cd en het optreden op North Sea Jazz denk ik: nee, hier ontstaat in korte tijd veel publiciteit over een extreem getalenteerde en veelzijdige zanger. Wie de kriebels krijgt van de kortstondige golf van publiciteit en reclame die daarmee gepaard gaat, raad ik aan even te wachten en over een jaar rustig nog een keer te luisteren. De hype-haters moeten zich troosten met de gedachte dat we zonder Jamie Cullum nu nog steeds met Norah Jones als 'redder van de jazz' zouden zitten.

Foto: Ron Jenner