Draai om je oren
In Memoriam



home  
    
    
 

Benny Golson
⋆ 25 januari 1929 † 21 september 2024

In 1958 maakte Art Kane de beroemde foto 'A great day in Harlem'. Met het overlijden van Benny Golson op 21 september 2024 overleed een van de laatst overlevenden van deze iconische foto - alleen Sonny Rollins is nog in leven. Benny Golson was nog niet zo lang in New York actief en stond nog aan het begin van een bijzondere carričre toen hij aan deze foto deelnam.

tekst: Ben van den Dungen
foto's: Cees van de Ven & Louis Obbens

Benny Golson is begin jaren 50 vooral actief geweest als sideman van onder andere Earl Bostic en Dizzy Gillespie. Zijn grote doorbraak kwam waarschijnlijk door de opname met de band van Art Blakey: 'Moanin'. Deze plaat werd in 1958, hetzelfde jaar als waarin de foto werd gemaakt, opgenomen. 'Moanin' werd samen met Miles Davis' 'Kind Of Blue' en Dave Brubecks 'Time Out' een van de grootste verkoopsuccessen in de jazzmuziek. Geen slecht moment voor je carričre.

Componist
Hij manifesteerde zich op deze opname gelijk als een componist van formaat en schreef de stukken 'Blues March', 'Along Came Betty' en 'Are You Real' (geschreven met Lee Morgan). Niet dat hij niet al eerder componeerde. Op aanbeveling van zijn jeugdvriend John Coltrane nam Miles Davis voor de lp 'The New Miles Davis Quintet' in 1955 een pittige versie op van het stuk 'Stablemates'. "Miles Davis heeft mij gevalideerd, en heeft mij onder de aandacht gebracht van mensen die Miles Davis als een icoon beschouwen," vertelde Golson in een interview voor Jazz Journal in 2019. "Daar begon mijn carričre als schrijver. Sindsdien ben ik nooit meer werkloos geweest."

Zijn composities behoren nu tot het klassieke jazzrepertoire en omvatten stukken zoals bijvoorbeeld 'Wisper Not', 'I Remember Clifford' en 'Killer Joe'. Het is bijzonder als je je realiseert hoeveel jazzmusici deze nummers hebben opgenomen en gespeeld.

The Jazztet
In 1959 startte hij met trompettist Art Farmer de groep The Jazztet, een sextet. Hun debuut-lp bevatte een door Golson geschreven nummer, genaamd 'Killer Joe'. "Toen ik in Birdland speelde, zag ik de pooiers binnenkomen met een dame aan elke arm," vertelde hij. Het werd de inspiratiebron voor Golsons meest kenmerkende nummer.

Golson was druk in de eerste helft van de jaren 60, als co-leider van The Jazztet en als sideman. In 1967 besloot hij een pauze te nemen van de jazzscene in New York, gefrustreerd door wat hij waarschijnlijk muzikaal om zich heen zag en dat hij ervaarde als een gebrek aan mogelijkheden voor artistieke groei.

Hollywood
Quincy Jones en Oliver Nelson moedigden Benny Golson aan om naar Hollywood te verhuizen. Naar eigen zeggen was het een poging om zichzelf te vestigen als arrangeur en componist. "Ik wees werk als saxofonist af, omdat ik niet bekend wilde staan als jazzmuzikant," vertelde hij in een interview in 2009. "Ik wilde filmcomponist worden." Vervolgens componeerde hij de muziek voor talloze tv-series, waaronder M*A*S*H, Mission Impossible, The Partridge Family, Mannix en niet te vergeten 'De Man van Zes Miljoen.

Niet dat het allemaal van een leien dakje ging, dat zeker niet. In ieder geval niet aan het begin van zijn schrijverscarričre. Golson wilde niet bekend staan als een jazzmusicus die leuk kan orchestreren. Hij wilde componeren en sloeg veel opdrachten af. "My wife thought I was crazy but I wanted to compose, not just orchestrate, which makes a hero out of other people and my name would never be up there... At that point, everything was in the pawnshop: my horn, cameras, Bobbie's jewelry and furs. It took me two years to get started. See, I had to pay rent. I had this house up on a hill with a pool. I was scared to death. But then I started to make the money. When things started to roll, it was okay."

Terug naar de jazzmuziek
In 1983 vertelde Benny Golson in een interview dat hij verdwaald raakte terwijl dit allemaal gaande was. "Acht jaar lang heb ik mijn saxofoonkoffer niet eens geopend." Golson keerde in de jaren 80 terug naar de jazzmuziek en blies The Jazztet nieuw leven in, hoewel het niet eenvoudig was op te pakken waar hij was gebleven. "De weg om mijn volledige jazzvertrouwen terug te krijgen was lang en zwaar", schreef hij in zijn memoires uit 2016. "Ik moest veel vaardigheden die ik ooit als vanzelfsprekend beschouwde, opnieuw leren."

Golson bleef toeren en opnemen tot op zeer hoge leeftijd. In 2016 bracht hij zijn laatste album 'Horizon' uit voor het label High Note. Hij was toen 87, maar zijn saxofoonspel is daar net zoals het altijd was.

Speelstijl
Ikzelf vind het mooie van Benny Golson dat zijn stijl op saxofoon zo duidelijk terug te herleiden is naar de oervaders van de tenorsax, zoals Coleman Hawkins en Don Byas. Veel meer dan zijn leeftijdgenoten uit die tijd. Misschien dat zijn eerste grote live-ervaring daaraan heeft bijgedragen. Golson vertelt in een interview uitgebreid over dit concert. Nog voor hij saxofoon speelde, speelde hij piano en was daar zeer serieus mee bezig. Zijn moeder nam hem op een gegeven moment mee naar een concert van Lionel Hampton, waar toentertijd de tenorsaxofonist Arnett Cobb in meespeelde. "During the Hampton concert, the band played an intro and Arnett Cobb stepped out from the reed section to the front of the stage with his tenor sax. A microphone came up out of the floor, and Arnett started playing 'Flying Home'. At that moment, the piano for me started to lose its appeal for me."

Muzikaal karakter
Op tenorsax heeft Golson zijn eigen geluid. Het is een beetje schor geluid met vibrato uit de Hawkins-school en een gemakkelijke atletische techniek. Zijn notenkeus c.q. vocabulaire borduurt voort op het vocabulaire van de grote tenoren uit de begintijd van de jazzmuziek, maar geplaatst in een hardbop-context. Het mooie vind ik dat hij in de vijftiger jaren zijn spel niet aanpast of zich hoorbaar laat beďnvloeden door de toen nieuwe helden op tenorsaxofoon. Men zou immers makkelijk overschaduwd kunnen worden door de meer innovatieve en experimentele prestaties van die tijd, zoals die van Sonny Rollins en John Coltrane, maar Benny Golson blijft gewoon Benny Golson. Dat schetst zo duidelijk zijn persoonlijkheid en maakt hem in die tijd een eigenzinnige tenorsaxofonist.

Persoonlijke leven
Als je over zijn leven leest in verscheidene persoonlijke interviews krijg je een vrij keurig beeld van een jazzmusicus dan wat misschien meer gebruikelijk was in zijn tijd. Om de persoon Benny Golson een beetje te kleuren hierbij een leuke persoonlijke anekdote van hem over een avond met Dinah Washington.

De journalist vraagt aan Benny Golson: "You recorded with Dinah Washington in 1957. Was she as tough as they say?" Antwoord van Benny Golson: "She almost seduced me. She invited me over for dinner up. I knew she had two boys and a maid. Even though I knew she had a reputation with men, I figured I was safe with all those people in the house. But when I got there Dinah answered the door, not her maid. When I walked in, I asked Dinah, "Where's Theresa?" Dinah said, "Oh I gave her the night off." "Well, where are the boys?," I asked. "Oh, they're at their grandmother's," she said. That's when I said to myself, "Uh, oh." I noticed the lights were dimmed and the music was playing softly. We had dinner and after sat on the couch. That's when things started to change. I knew I had to get out of there. I looked at my watch and said, "Oh, dog-gone it. What a drag. I forgot I have to be at so and so. Dinah I'm late, please forgive me." After that night, Dinah never called me Benny again. She called me Reverend. Every time. Wherever I was."

In een interview laat hij weten dat hij het vermoeiend vindt dat altijd iedereen over het drugsgebruik van jazzmusici wil spreken. Hij spreekt liever over de muziek zelf. In ieder geval krijg je een beeld van een stabiele musicus, die weet wat hij wil en zich vooral bezighoudt met de muziek en zijn carričre. "I was determined to be a 'clean' musician, and though I was able to avoid these things, many of my former friends later fell victim to them." In 1959 trouwt hij met zijn tweede vrouw en in de jaren 60 worden hij en zijn vrouw lid van de Jehova's getuigen. Hij blijft getrouwd met zijn vrouw tot hij overlijdt op 95-jarige leeftijd.

Naast zijn carričre als muzikant zal Benny Golson zeker herinnerd worden als een songwriter die de moderne jazz enkele van zijn grootste hits gaf. "Ik moet schrijven wat ik in mijn hart voel, anders zou het allemaal voor niets zijn. Ik moet eerlijk zijn tegenover mezelf."