Camut Band
De wereld aan dansen

Wat gebeurt er wanneer je flamenco met Zuid-Afrikaanse ritmen verbindt en soepele tap met strenge Ierse danspatronen? De Camut Band bewijst dat het resultaat geen rommeltje hoeft te zijn, maar integendeel een vurige cocktail kan opleveren. Deze weken trekken de vijf Spaanse tap-tovenaars langs de Nederlandse theaters.

Door Eddy Determeyer, 21 januari 2006 (foto's: website Camut Band)

We zijn al snel geneigd, de geijkte lijn Egypte-Griekenland-Rome-West-Europa-Amerika te trekken, wanneer we het over de essentiële ontwikkelingsstadia van de westerse cultuur hebben. We vergeten daarbij dat Spanje eeuwenlang een centrale rol speelde. Tussen 700 en 1500 beheersten de Moren het Iberisch schiereiland – achthonderd jaar lang! Op het toppunt van hun macht regeerden de Noord-Afrikaanse Arabieren ook over zuidelijk Frankrijk en Italië.

Dierentemmers en acrobaten
De islamitische heersers zou je, voor die tijd, verlichte despoten kunnen noemen. Ze introduceerden hier hun cultuur; de restanten daarvan kunnen we nog terugzien in de schitterende paleizen, moskeeën, forten en waterwerken in zuidelijk Spanje. Aan de universiteiten doceerden Arabische, Roomse en Joodse geleerden broederlijk naast elkaar. Dat kon toen dus nog. Het heeft in ieder geval een geweldige push gegeven aan de wetenschappen en de economie. Deze periode wordt wel beschouwd als de eerste aanzet tot de West-Europese Renaissance.

Van piano tot harp
Ook op de Europese muziek was de Afrikaans-Arabische invloed significant. De veroveraars brachten de ud mee, de Arabische luit, die tot de Spaanse gitaar zou evolueren. Tamboerijnen en castagnetten, die ontwikkeld waren uit vingercimbalen, accentueerden de dansritmen en er zijn zelfs musicologen die menen dat de piano haar oorsprong heeft in de Afrikaanse harp.

Flamenco
De flamenco-cultuur gaat terug tot die Afrikaanse periode en zelfs nog verder. Gedurende de negende eeuw vond er in Punjabi, India, een massale exodus plaats van de kaste der Onaanraakbaren. Daar zaten metaalbewerkers bij en dierentemmers, maar ook acrobaten, muzikanten en dansers. Via twee trajecten kwamen die groepen uiteindelijk in Spanje terecht. Door de inmiddels christelijke natie werden die gitano's, betico's en cale's gedwongen in getto's te leven. Daar konden ze in ieder geval hun eigen cultuur preserveren, tot ze eind achttiende eeuw meer vrijheid kregen. Dat was het moment waarop al deze Europese, Indiase, Arabische en Afrikaanse invloeden samenkwamen en gestalte kregen in onder meer de flamenco, een door gitaar begeleide castagnetten-dans.

Vier dansers
Het aardige van de Camut Band is, dat we hier te maken hebben met vierdansers die met een grondige kennis van en inzicht in de flamenco andere dansvormen zijn gaan onderzoeken, om die vervolgens in hun show 'Life is Rhythm' te integreren. De gebroeders Rafael en Luis Mendéz hebben jazztap beoefend, in de programma's 'Duke Ellington', 'Barcelona' en 'The Ragtime Dance'; Guilherme Alfonso heeft zich in 'Fire of the Dance' aan het Ierse klompendansen gewaagd en Sharon Lavi bracht Israëlische tradities mee en heeft zich, evenals Guilherme Alfonso, ook in de Afrikaans-Amerikaanse kunst van het zanddansen verdiept. Een bijzonderheid is, dat de artiesten ook op grote trommels dansen, die zó gestemd zijn dat er rudimentaire melodietjes aan ontroffeld kunnen worden. De Camut Band ontstond in 1995 toen de gebroeders Mendéz gingen samenwerken met slagwerker Toni Español, die in een eerder stadium Afrikaanse ritmen in Barcelona had geïntroduceerd. Of: had herontdekt, gezien de geschiedenis. Español woonde en werkte enige jaren in Zuid-Afrika, waar hij een percussie- en dansgroep leidde. Percussionist Jordi Satorra, met een achtergrond in het mediterrane slagwerk en showmuziek, rondt de Camut Band af.

Intelligente voeten
De producties van de groep uit het verleden, zoals 'Between Feet and Hands', 'Walking with Rhythm' en 'Keatonania' (een programma geïnspireerd door de film 'Sherlock Junior' van Buster Keaton, uit 1924) kregen de nodige prijzen en veel bijval van pers en publiek. Ook over 'Life is Rhythm' ('La Vie es Ritme'), dat in 1999 in première ging, is de kritiek unaniem lovend. "Dancing and Drumming, With Intelligent Feet", kopte The New York Times en recensent Lawrence Van Gelder schreef: "Deze show, die zeventig minuten duurt zonder pauze, mengt jazz- en Afrikaans getinte ritmen met elegante, achteloze tap die met 'n vleugje flamenco is bezield, met geinig gedoe met stadhuistaal en feestelijke publieksparticipatie; aangeprezen voor zes jaar en ouder is het programma ook voor volwassenen onweerstaanbaar vrolijk."

Volkstraditie
Wat we bij de Camut Band heel duidelijk zien is dat dans, precies als muziek, zich via allerlei kruisbestuivingprocessen ontwikkelt. De elementen waarvan de groep zich bedient – tap, klompendans, flamenco; Afrikaanse, mediterrane en jazzritmen – hebben op zich reeds lange en niet zelden gecompliceerde geschiedenissen. De Spanjaarden combineren dat alles met kennis en waardering voor die historische aspecten en zo ontstaan nieuwe, frisse vormen. Een dans of een deuntje is zo oud niet of er is wel iets spannends, iets ongehoords, iets eigentijds van te maken. Daarbij wordt de traditie geen geweld aangedaan; integendeel, de artiesten hebben juist veel ontzag voor de schouders van de voorgaande generaties waarop ze staan – of dansen, dus. Alleen zo blijft een volkstraditie levend en loopt ze niet het gevaar, in een geitenwollen enclave van vlasbaardjes en ziekenfondsbrilletjes te belanden.

Meer informatie: